Ενίσχυση του «φαύλου κύκλου» αλληλεξάρτησης μεταξύ του υπερχρεωμένου Ελληνικού Δημοσίου και των αδύναμων ελληνικών τραπεζών (sovereign-banking nexus) διαπιστώνουν οι θεσμοί στην έβδομη μεταμνημονιακή έκθεση αξιολόγησής τους για την ελληνική οικονομία.
Ο όρος «φαύλος κύκλος» αναφέρεται σε καταστάσεις όπου οι κίνδυνοι που συνδέονται με τις αδυναμίες των τραπεζών και τη δανειακή επιβάρυνση των κρατών ενισχύονται αμοιβαία. Στην Ελλάδα, οι διασώσεις των τραπεζών οδήγησαν σε υψηλά επίπεδα δημόσιου χρέους. Ακολούθως, η ποιότητα των περιουσιακών στοιχείων των τραπεζών, η οποία χαρακτηριζόταν από μεγάλα ποσά «εγχώριου» δημόσιου χρέους, μειώθηκε μετά το PSI, γεγονός που αποδυνάμωσε το τραπεζικό σύστημα.
Όπως τονίζουν οι θεσμοί στην έκθεσή τους αυτός ο δεσμός κρατικού χρέους - τραπεζών έχει αυξηθεί ξανά και αυτή η τάση μπορεί να συνεχιστεί τους επόμενους μήνες.
Κατά τους θεσμούς, η ποιότητα του κεφαλαίου των τραπεζών παραμένει χαμηλή, λόγω του υψηλού ποσού των αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων που αντιπροσωπεύουν σημαντικό μέρος των Κύριων Βασικών Ιδίων Κεφαλαίων (Core Tier 1) (15,5 δισ. ευρώ ή 60,4% τον Μάρτιο του 2020).
«Αυτό το μερίδιο κινδυνεύει να αυξηθεί περαιτέρω στο εγγύς μέλλον, καθώς το συνολικό κεφάλαιο (overall capital) των τραπεζών θα πρέπει να αναλάβει το κόστος των επερχόμενων τιτλοποιήσεων των μη εξυπηρετούμενων δανείων», σημειώνεται χαρακτηριστικά στην έκθεση.
Στη βάση αυτή οι θεσμοί αναφέρουν πως αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε ενίσχυση του φαύλου κύκλου αλληλεξάρτησης μεταξύ του Δημοσίου και των τραπεζών, κάτι που ήδη είναι πραγματικότητα, καθώς οι ελληνικές τράπεζες εν μέσω πανδημίας αγοράζουν κρατικά ομόλογα και έντοκα γραμμάτια που εκδίδει η ελληνική κυβέρνησή, ενώ διακρατούν και τα senior ομόλογα που εκδίδονται στη βάση του προγράμματος «Ηρακλής» και τα οποία φέρουν την εγγύηση του Δημοσίου.
Πως σπάει ο» φαύλος κύκλος»;
Πρέπει να σημειωθεί πως τα τελευταία πέντε χρόνια η ΕΕ έχει λάβει σημαντικά μέτρα για να σπάσει το δίπολο τραπεζών-κρατών (σ.σ. τον φαύλο κύκλο), μειώνοντας την εξάρτηση των τραπεζών από τους δημόσιους πόρους όταν αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο πτώχευσης και αναπτύσσοντας τα απαραίτητα μέσα για την εύρυθμη εξυγίανσή τους.
Το νέο πλαίσιο εξυγίανσης περιλαμβάνει το εργαλείο απομείωσης και μετατροπής κεφαλαιακών μέσων και το εργαλείο διάσωσης με ίδια μέσα, στόχος των οποίων είναι να μεταφέρουν το βάρος των ζημιών από τους φορολογούμενους στους μετόχους και τους πιστωτές (που θα είχαν επωφεληθεί από τα πιθανά κέρδη). Περιλαμβάνει επίσης τρία εργαλεία εξυγίανσης: το εργαλείο «πώλησης δραστηριοτήτων», το εργαλείο «μεταβατικού ιδρύματος» και το εργαλείο «διαχωρισμού περιουσιακών στοιχείων».
Για την προστασία του δικαιώματος στην ιδιοκτησία, η αρχή περί μη επιδείνωσης της θέσης των πιστωτών διασφαλίζει ότι κανένας μέτοχος ή και πιστωτής δεν τυγχάνει λιγότερο ευνοϊκής μεταχείρισης κατά την εξυγίανση από ό,τι σε περίπτωση εκκαθάρισης βάσει της εθνικής νομοθεσίας περί αφερεγγυότητας.
Ένα βασικό μέτρο για τη διασφάλιση της δυνατότητας εξυγίανσης είναι να απαιτείται από τις τράπεζες να έχουν επαρκή ικανότητα απορρόφησης ζημιών με τη μορφή της ελάχιστης απαίτησης για ίδια κεφάλαια και επιλέξιμες υποχρεώσεις (MREL), καθώς διασφαλίζει τη δυνατότητα χρήσης του εργαλείου διάσωσης με ίδια μέσα. Η MREL αποτελείται από την κεφαλαιακή απαίτηση και ένα ποσό υποχρεώσεων υποκείμενων σε αναδιάρθρωση παθητικού, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την ανακεφαλαιοποίηση της τράπεζας.
Πέρα από το εργαλείο διάσωσης με ίδια μέσα, τα υποχρεωτικά συστήματα εγγύησης των καταθέσεων και το προτεινόμενο πανευρωπαϊκό σύστημα εγγύησης των τραπεζικών καταθέσεων (γνωστός ως EDIS) συμπληρώνουν το πλαίσιο εξυγίανσης προκειμένου να διασφαλιστεί η διαχείριση της χρεωκοπίας τραπεζών με εύτακτο τρόπο, χωρίς προσφυγή σε διάσωση με δημόσιους πόρους που θα μπορούσε να πυροδοτήσει τον φαύλο κύκλο.
Όλα τα προαναφερθέντα μέτρα εξυγίανσης στοχεύουν να σπάσουν τον φαύλο κύκλο και να αποτρέψουν τις τράπεζες να φτάσουν σε μέγεθος που δεν επιτρέπει την πτώχευση. Η οδηγία για την ανάκαμψη και την εξυγίανση των τραπεζών προβλέπει επίσης ότι δημόσια κεφάλαια πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο στην εντελώς εξαιρετική περίπτωση συστημικής κρίσης, ως έσχατη λύση», υπό αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις.
Διαβάστε επίσης:
