Οι δηλώσεις του Alain Godard στο Insider έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα για δύο λόγους: Αφενός, διότι σχεδόν το 100% των ελληνικών επιχειρήσεων είναι μικρομεσαίες και εκείνος διευθύνει τον φορέα της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) που έχει αναλάβει τη στήριξή τους με επιχειρηματικά κεφάλαια και εγγυήσεις. Αφετέρου, επειδή η ίδια η ΕΤΕπ θα παίξει μείζονα ρόλο στην επόμενη ημέρα της ελληνικής οικονομίας, καθώς θα διαχειριστεί σημαντικό μέρος του Σχεδίου «Ελλάδα 2.0» και θα φροντίσει για τη ρευστότητα που χρειάζονται οι επιχειρήσεις για να μπορέσουν να επενδύσουν.
Ο διευθύνων σύμβουλος του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (εφεξής ΕΤαΕ) του ομίλου της ΕΤΕπ αποκαλύπτει στο Insider ότι τα έως 5 δισ. ευρώ δανείων από το «Ελλάδα 2.0» που θα διαχειριστεί η ΕΤΕπ θα δοθούν σε μεγάλες αλλά και σε μικρές επιχειρήσεις, με έμφαση στην καινοτομία, την ψηφιοποίηση και το κλίμα, ενώ επιπλέον 500 εκατ. ευρώ θα διανεμηθούν κατά τα 80% σε υφιστάμενες εταιρείες και κατά 20% σε startups.
Αποκαλύπτει επίσης πως η ΕΤΕπ έχει «στα σκαριά» συμβάσεις χρηματοδότησης με όλες τις ελληνικές συστημικές τράπεζες και με πολλές συνεταιριστικές και ότι η επακόλουθη ρευστότητα θα έχει εισρεύσει στις ελληνικές επιχειρήσεις έως τα τέλη του 2022.
Επικαλούμενος εκτιμήσεις της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, μιλά για τρέχουσα ανάγκη επιχειρηματικών κεφαλαίων 10 δισ. ευρώ και παραδέχεται ότι κάποιες επιχειρήσεις από τον κλάδο υπηρεσιών δεν θα καταφέρουν να επιβιώσουν. Ο ίδιος, πάντως, έχει να προτείνει ένα υβριδικό εργαλείο χρηματοδότησης των επιχειρήσεων στο μέλλον το οποίο δεν είθισται να χρησιμοποιείται στους μικρομεσαίους.
Ξεχωριστά, εφιστά την προσοχή μας στα αμερικανικά funds-αρπακτικά που εξαγοράζουν ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και εξηγεί για ποιο λόγο η Ευρώπη αποτυγχάνει να κρατήσει τη δική της καινοτομία εντός συνόρων.
Σημειώνεται ότι ο κ. Goddard πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη εργασίας στη χώρα μας από την Τρίτη, μαζί με τον Πρόεδρο της ΕΤΕπ Werner Hoyer και τον αντιπρόεδρο Christian Kettel Thomsen. Ο κ. Goddard εισέπραξε ένα κλίμα μεγαλύτερης αισιοδοξίας σε σύγκριση με κάποια χρόνια πριν και χαρακτήρισε σπουδαίο το ότι η χώρα μας έχει επιστρέψει. Η Ελλάδα θα είναι από τις χώρες με το μεγαλύτερο όφελος από τα ευρωπαϊκά προγράμματα, αφού ποτέ πριν στην ιστορία της δεν είχε τέτοια ποσότητα επενδυτικών κεφαλαίων προς αξιοποίηση. Και αυτό είναι μεγάλη ευκαιρία, σύμφωνα με τον κ. Goddard.
Συνέντευξη στο Insider
Πιστεύετε ότι η Ελλάδα μπορεί να επιστρέψει σε βιώσιμη ανάπτυξη μετά το τέλος της πανδημίας; Ποιοι είναι οι πιθανοί κίνδυνοι που ενδεχομένως θα αντιμετωπίσουν οι ελληνικές ΜμΕ λόγω έλλειψης ρευστότητας;
Ας δούμε τα πιο πρόσφατα νούμερα για την ανάπτυξη. Η προσδοκία ότι η ελληνική οικονομία θα «τρέξει» με ρυθμό τουλάχιστον 3,5% φέτος, δεν αντισταθμίζει μεν τον συνολικό αντίκτυπο της κρίσης στην οικονομία, αλλά δείχνει ότι η χώρα βρίσκεται σε καλό μονοπάτι.
Σε ό,τι αφορά τις ΜμΕ, το μοτίβο που παρατηρείται στην Ελλάδα δεν διαφέρει από αυτό άλλων χωρών. Οι επιχειρήσεις των περισσότερων χωρών επωφελούνται από τη ρευστότητα που τους παρέχουν τα εθνικά αλλά και τα ευρωπαϊκά προγράμματα, όπως τα δικά μας. Η στήριξη αυτή βοηθά πολλές επιχειρήσεις, αλλά όχι όλες, επειδή κάποιες δεν θα καταφέρουν να επιβιώσουν. Το κρίσιμο ερώτημα για τα επόμενα χρόνια είναι σε ποιο βαθμό αυτές οι επιχειρήσεις, που θα έχουν φορτωθεί επιπλέον χρέος από τα προγράμματα στήριξης, θα καταφέρουν, όχι μόνο να απορροφήσουν τη ρευστότητα και να αποπληρώσουν τα δάνεια αλλά επίσης να πετύχουν τον μετασχηματισμό τους σε επιχειρήσεις πιο φιλικές προς το περιβάλλον και την ψηφιοποίηση. Όλοι γνωρίζουμε ότι για αυτό θα χρειαστούν επενδύσεις.
Για μένα, λοιπόν, η πραγματική πρόκληση για την ελληνική οικονομία είναι σε ποιο βαθμό οι ΜμΕ θα καταφέρουν να συνεχίσουν να επενδύουν για το μέλλον σε αυτό το κρίσιμο σημείο καμπής της Ευρώπης όπου οικονομία και κοινωνία αλλάζουν. Θα έχουμε πιο καθαρή εικόνα μετά την υλοποίηση των προγραμμάτων ρευστότητας.
Γνωρίζουμε ότι σε κάποιους τομείς, όπως ο τουρισμός, ορισμένες επιχειρήσεις πιθανότατα θα χρεοκοπήσουν, αλλά θα έρθουν νέοι «παίκτες» και θα τις αντικαταστήσουν αρκετά γρήγορα. Το ζητούμενο είναι οι ΜμΕ να γίνουν φερέγγυες και επιλέξιμες για νέα δάνεια και να επενδύσουν στον μετασχηματισμό τους. Και αυτός είναι κι ένας από τους δικούς μας στόχους ως Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων, να στηρίξουμε τις ΜμΕ στον μετασχηματισμό τους.
Η χρηματοδότηση του ΕΤαΕ αλλά και ευρύτερα της ΕΤΕπ στην Ελλάδα ήταν σημαντική τα τελευταία χρόνια. Μόνο το 2020, έφτασε στο ποσό-ρεκόρ των 2,8 δισ. ευρώ για ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις με υψηλό αντίκτυπο, ενώ εγκρίθηκαν πρόσθετα 4,3 δισ. ευρώ για μελλοντικές επενδύσεις. Πείτε μας περισσότερες λεπτομέρειες για το ρόλο του ταμείου σας στη χρηματοδοτική στήριξη.
Από τα 2,8 δισ. ευρώ, το EΤαΕ αντιπροσωπεύει 0,8 δισ. ευρώ, ενώ για το 2021 αναμένουμε να πετύχουμε χρηματοδότηση-ρεκόρ ύψους σχεδόν 1,4 δισ. ευρώ. Αυτό είναι ένα καλό σημάδι για τη μελλοντική στήριξη της οικονομίας, όχι μόνο με τον παραδοσιακό τρόπο, αλλά επίσης σε σχέση με τους στόχους της ΕΕ, εστιάζοντας στη χρηματοδότηση των επενδύσεων στην πράσινη και την ψηφιακή οικονομία. Η στήριξή μας έρχεται μέσα από δύο κανάλια: το πρώτο είναι οι εγγυήσεις που παρέχουμε στις τράπεζες για να κατευθύνουν κεφάλαια στις ΜμΕ μέσω δανεισμού. Το δεύτερο κανάλι είναι τα κεφάλαια που διοχετεύουμε σε επενδυτικά funds. Με τη βοήθεια του ΕΤαΕ, στην Ελλάδα έχει πλέον αναπτυχθεί μια βιομηχανία επενδυτικών κεφαλαίων. Το ΕΤαΕ παρέχει μέσω αυτής πρόσθετη χρηματοδότηση και αυτή με τη σειρά της επενδύει σε νεοφυείς και άλλες επιχειρήσεις.
Η ΕΕ έχει ενισχύσει τον ρόλο της ΕΤΕπ στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας. Η τράπεζα διαχειρίζεται το Πανευρωπαϊκό Ταμείο Εγγυήσεων για τη στήριξη των επιχειρήσεων που επλήγησαν από την πανδημία και πρόσφατα ανακοίνωσε πέντε συμφωνίες με ελληνικά ιδρύματα. Πότε θα φτάσουν αυτά τα χρήματα στις επιχειρήσεις;
Το Πανευρωπαϊκό Ταμείο Εγγυήσεων είναι μια μεγάλη πρωτοβουλία ύψους 25 δισ. ευρώ. Το ΕΤαΕ θα παράσχει περίπου το ήμισυ των εγγυήσεων (περίπου 12-13 δισ. ευρώ). Στόχος είναι να διοχετευτεί η ρευστότητα στις επιχειρήσεις το συντομότερο δυνατό. Αναμένουμε ότι οι περισσότερες, αν όχι όλες, οι δράσεις θα υπογραφούν και θα τεθούν σε ισχύ εντός του τρέχοντος έτους και στη συνέχεια θα μεσολαβήσει το διάστημα που χρειάζονται οι τράπεζες για να παράσχουν τα δάνεια στις ΜμΕ. Σε κάθε περίπτωση το πλαίσιο της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις υπαγορεύει η κατανομή αυτών των εργαλείων να γίνει έως τα τέλη του 2022. Άρα, μέχρι τα τέλη του επόμενου έτους, οι δράσεις θα είναι σε πλήρη λειτουργία στην Ελλάδα. (σ.σ. οι μέχρι στιγμής συμβάσεις δανειοδότησης ελληνικού ενδιαφέροντος που έχουν συναφθεί με την ΕΤΕπ στο πλαίσιο του Πανευρωπαϊκού Ταμείου Εγγυήσεων είναι με τρία σχήματα της Εθνικής Τράπεζας, τη Συνεταιριστική Τράπεζα Καρδίτσας και το επενδυτικό Fund SMERemediumCap GP)
Βρίσκεστε σε επαφή και με άλλες ελληνικές τράπεζες ή οργανισμούς για το Πανευρωπαϊκό Ταμείο Εγγυήσεων;
Συνομιλούμε και με τις τέσσερις συστημικές τράπεζες, οι συμβάσεις δεν έχουν εγκριθεί αλλά βρίσκονται υπό επεξεργασία. Επίσης, είμαστε σε επαφή και με άλλες συνεταιριστικές τράπεζες όπως η Τράπεζα Χανίων, η Συνεταιριστική Τράπεζα Θεσσαλίας, και η Συνεταιριστική Τράπεζα Ηπείρου. Εργαζόμαστε με όλες και είμαστε σε διαδικασία αξιολόγησης των συμβάσεων.
Η ΕΤΕπ έχει συμφωνήσει να βοηθήσει στη διαχείριση δανείων ύψους έως και 5 δισ. ευρώ από το Σχέδιο «Ελλάδα 2.0». Πώς θα διατεθούν αυτά τα κεφάλαια;
Αυτό θα είναι ακόμη ένα κανάλι ρευστότητας προς την ελληνική οικονομία στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με στήριξη ύψους έως 5 δισ. ευρώ μέσω της ΕΤΕπ. Τα κεφάλαια θα δοθούν είτε άμεσα, μέσα από projects χρηματοδότησης (πχ για έργα υποδομών) και θα αφορούν περισσότερο επιχειρήσεις μεσαίας και μεγάλης κεφαλαιοποίησης, είτε μέσω τραπεζών που θα δανείζουν στις επιχειρήσεις, με την ΕΤΕπ να παρέχει, όχι εγγυήσεις όπως το ΕΤεΑ, αλλά δάνεια προς τις τράπεζες ούτως ώστε αυτές να μπορούν να στοχεύσουν σε συγκεκριμένο αριθμό επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων μικρομεσαίων. Όπως συζητήσαμε και με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, δεν υπάρχει ακόμη συγκεκριμένο σχέδιο για το πώς θα μοιραστούν τα 5 δισ. ευρώ, αυτό είναι υπό επεξεργασία, και είναι νωρίς ακόμη να αξιολογήσουμε που θα εστιάσουμε, αλλά ξεκάθαρα από πλευράς στόχων (τομείς που θα επιλεγούν και μετασχηματισμοί) η ΕΤΕπ θα δώσει έμφαση στην καινοτομία, την ψηφιοποίηση και το κλίμα -αυτά είναι πολύ ψηλά στην ατζέντα της ελληνικής κυβέρνησης.
Επιπλέον δάνεια 500 εκατ. ευρώ θα προέλθουν από το ελληνικό σκέλος του InvestEU και πάλι μέσα από το Ελλάδα 2.0. Tα κεφάλαια αυτά αφορούν τις ΜμΕ;
Συνομιλούμε με τις αρμόδιες ελληνικές αρχές για την ενίσχυση των κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών, ώστε να δοθούν 400 εκατ. ευρώ στις υφιστάμενες επιχειρήσεις και να μπορέσουν αυτές να ενισχύσουν την κεφαλαιακή τους βάση και έως 100 εκατ. ευρώ σε startups, εταιρείες τεχνολογίας κ.α.
Πώς βλέπετε να εξελίσσεται ο ρόλος και η δραστηριότητα του ΕΤαΕ τα επόμενα χρόνια;
Η προστιθέμενη αξία του ΕΤαΕ είναι η στήριξη που προσφέρει στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις μέσα από διαφορετικά προϊόντα. Σε ό,τι αφορά τους τομείς ενδιαφέροντος, το ΕΤαΕ επικεντρώνεται σε αυτό που αποκαλούμε οικονομία του μέλλοντος δίνοντας έμφαση σε τεχνολογία και καινοτομία. Και εδώ ο ρόλος του μπορεί να είναι πολύ σημαντικός. Καταφέραμε στην Ελλάδα να δημιουργήσουμε μια βιομηχανία κεφαλαίων η οποία μπορεί τώρα να επενδύει και να συνοδεύει τις startups όσο θα ανοίγουν τα φτερά τους σε αυτούς τους τομείς.
Ένας προβληματισμός είναι το αν θα υπάρξει αρκετό ταλέντο στην Ελλάδα, επαρκείς ανθρώπινοι πόροι, για την ανάπτυξη ενός τέτοιου project. Ένας δεύτερος ανασταλτικός παράγοντας που αφορά το σύνολο της Ευρώπης είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται τους τελευταίους μήνες ή και χρόνια: οι εξαγορές ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, όχι μόνο τεχνολογικών, από αμερικανικά funds. Και τώρα μπαίνουν στο παιχνίδι και οι Κινέζοι. Είναι ένα ζήτημα που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, εάν δεν θέλουμε να δούμε τις νεοφυείς επιχειρήσεις που φέρνουν νέες ιδέες και καινοτομία να φεύγουν στο εξωτερικό. Είναι ένας δύσκολος στόχος διότι εάν θέλουμε να κρατήσουμε εδώ την καινοτομία και ενδεχομένως να ανοικοδομήσουμε ολόκληρους κλάδους μέσω αυτός, είναι σημαντικό να πείσουμε τους μελλοντικούς πρωταθλητές της τεχνολογίας να παραμείνουν στην Ευρώπη. Αυτό που λείπει από την Ευρώπη είναι μεγάλα funds που να συνοδεύουν αυτές τις εταιρείες στο επόμενο στάδιο. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, υπάρχει μια αρκετά καλή αγορά επενδυτικών κεφαλαίων για να στηρίξει μια επιχείρηση όταν δημιουργείται και αρχίζει να εδραιώνει τη δραστηριότητά της αλλά αυτό στο οποίο υστερεί, όχι μόνο η Ελλάδα αλλά ολόκληρη η Ευρώπη, είναι ότι όταν μια επιχείρηση έχει αναπτυχθεί αρκετά ή όταν η δραστηριότητά της είναι πλέον ικανή να εξαπλωθεί στην υπόλοιπη Ευρώπη ή παγκοσμίως, δεν έχουμε τους παίκτες που θα παράσχουν επαρκή κεφάλαια που θα στηρίξουν αυτές τις επιχειρήσεις στην πλήρη ανάπτυξή τους. Στην Ευρώπη έχουμε μόλις 2 funds με μέγεθος άνω του 1 δισ. -στις ΗΠΑ έχουν 40. Οι Αμερικάνοι είναι κορυφαίοι σε αυτό: όταν εξαγοράζουν επιχειρήσεις τεχνολογίας, στο 50% των περιπτώσεων αυτές μπαίνουν στον Nasdaq. Και έτσι η δύναμη και η λήψη αποφάσεων της επιχείρησης τις περισσότερες φορές μεταφέρεται εκτός Ευρώπης. Σήμερα το 50% της προστιθέμενης αξίας που παράγεται στην Ευρώπη πηγαίνει στις ΗΠΑ. Για αυτό και πρέπει να βρούμε τρόπο να κρατήσουμε εντός συνόρων τους πρωταθλητές μας.
Η πανδημία δημιούργησε ένα κύμα φερέγγυων αλλά με ελλιπή ρευστότητα επιχειρήσεων (solvent but illiquid). Τι μπορεί να γίνει για να επιβιώσουν; Προτείνετε κάποιο νέο εργαλείο;
Ρίχνοντας μια ματιά στις ελληνικές τράπεζες, θα δούμε ότι το επίπεδο των NPLs μειώθηκε ακόμη και στη διάρκεια της κρίσης της πανδημίας. Αυτό μας δείχνει ότι όταν η ρευστότητα διοχετεύεται μέσα από διαφορετικά κανάλια -ελληνική κυβέρνηση και ευρωπαϊκά εργαλεία- τότε είναι επαρκής για τις ΜμΕ. Το σημαντικό είναι, όμως, κατά πόσο θα αυξηθεί το χρέος αυτών των επιχειρήσεων σε σχέση με πριν. Πόσο χρόνο θα χρειαστούν για να αφομοιώσουν αυτή τη ρευστότητα σε ένα περιβάλλον έκτακτων συνθηκών και ποια είναι η ικανότητά τους να επενδύσουν περισσότερο για άλλους σκοπούς, που έχουν νόημα τώρα και όχι σε 10 χρόνια, εάν θέλουμε να μετασχηματίσουμε την ελληνική οικονομία. Εκεί μπορεί πράγματι να χρειαστούν περισσότερα εργαλεία παροχής κεφαλαίων. Στην περίπτωση των startups, το επιχειρηματικό τους κεφάλαιο είναι αρχικά η μόνη πηγή χρηματοδότησής τους. Αλλά στην περίπτωση άλλων επιχειρήσεων θα μπορούσε επίσης να γίνει ένας συνδυασμός εργαλείων χρέους, επενδύσεων σε ίδια κεφάλαια (equity) ή σε οιονεί ίδια κεφάλαια (quasi equity). Για παράδειγμα θα μπορούσαν να δοθούν δάνεια μειωμένης εξασφάλισης (subordinated loans). Τα δάνεια αυτά θεωρούνται quasi equity, είναι σχετικά σταθερά και σχετικά μακροπρόθεσμα. Εμείς εργαζόμαστε πάνω σε αυτά τα υβριδικά εργαλεία τα οποία θα μπορούσαν να έρθουν συμπληρωματικά στα παραδοσιακά δάνεια που λαμβάνουν οι επιχειρήσεις. Πρόκειται για ένα εργαλείο που συνήθως χρησιμοποιείται για μεγαλύτερες επιχειρήσεις που είναι σε θέση να το κατανοήσουν και να το διαχειριστούν καλύτερα, γι’ αυτό και η πρόκληση είναι η επέκτασή του στις μικρότερες επιχειρήσεις. Πολλές επιχειρήσεις στην Ελλάδα, ίσως οι περισσότερες, είναι ενός ατόμου και θα λάβουν πρόσθετη χρηματοδότηση την ώρα που είναι ενδεχομένως κοντά στην απόσυρση ή την πώληση της δραστηριότητας και τώρα τους ζητάς να λάβουν έξτρα χρηματοδότηση για να τρέξουν την ίδια επιχείρηση για επιπλέον 6 ή 7 χρόνια. Το εργαλείο έχει λοιπόν δυσκολίες, ειδικά για τις μικρές επιχειρήσεις. Ωστόσο, σύμφωνα με την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα υπάρχει μια εκτίμηση για ανάγκη 10 δισ. ευρώ για επιχειρηματικά κεφάλαια στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή. Και αν αναλογιστεί κανείς ότι στην Ευρώπη συνολικά οι ανάγκες φτάνουν έως και τα 600 δισ. ευρώ αναδεικνύεται η ανάγκη το ΕΤεΑ να παράσχει περισσότερη στήριξη κεφαλαίων στις ΜμΕ, με έμφαση στις startups.
