Για πρώτη φορά τα κονδύλια που δίνει η ΕΕ είναι τόσο πολλά, αλλά και για πρώτη φορά οι ανάγκες είναι τόσο μεγάλες. Ο λόγος για την προστασία και αποκατάσταση περιοχών της χώρας από φυσικές καταστροφές.
Υπολογίζεται πως ξεπερνούν τα 3 δις ευρώ για την περίοδο έως και το 2027 και - αν αυτή τη φορά τα λεφτά πιάσουν τόπο - θα μπορέσουν να θωρακίσουν τα επόμενα χρόνια καλύτερα τη χώρα. Η πιο μεγάλη ευκαιρία προέρχεται από τα κονδύλια 1,5 δις ευρώ που θα δοθούν μέσω του Ελλάδα 2.0, η προκαταβολή για το οποίο από την ΕΕ αναμένεται να έρθει τη Δευτέρα. Επίσης έχει εγκριθεί ένα πρωτόγνωρα μεγάλο ενιαίο πακέτο 757 εκατ. ευρώ από το νέο ΕΣΠΑ, δάνεια 595 εκατ. ευρώ από την ΕΤΕπ και επιπλέον κονδύλια που θα διατεθούν μέσω περιφερειών και άλλων φορέων.
Αναλυτικά ανά πρόγραμμα η χρηματοδότηση της υλοποίησης των σχεδίων προστασίας και αποκατάστασης από πυρκαγιές και από άλλες φυσικές καταστροφές είναι οι εξής:
1. Πρόγραμμα Πολιτικής Προστασίας ΕΣΠΑ 2021-2027 (757 εκατ. ευρώ)
2. Άλλες δράσεις του νέου ΕΣΠΑ μέσω περιφερειών και άλλων υπουργείων.
3. Ταμείο Ανάκαμψης 1,5 δισ. ευρώ εκ των οποίων 461,2 εκατ. ευρώ για δράσεις πολιτικής προστασίας.
4. Χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (595 εκατ. ευρώ)
5. Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα «Αντιμετώπιση – Πρόληψη των Επιπτώσεων στις Υποδομές από τις Φυσικές Καταστροφές» στο πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης 2021-2025.
Α. Το νέο ΕΣΠΑ
Η πρόληψη, η ετοιμότητα και η αντιμετώπιση κινδύνων και η ενίσχυση της ανθεκτικότητας σε καταστροφές, με βάση την ιεράρχηση και τις προτεραιότητες που θέτουν η Εθνική Στρατηγική Διαχείρισης Κινδύνων, η Εθνική Στρατηγική Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή, η Στρατηγική για τα Δάση και άλλα σχέδια διαχείρισης κινδύνων (action plans) αποτελούν βασικές επιλογές πολιτικής στο νέο ΕΣΠΑ το οποίο δίδει μόνο για πολιτική προστασία 757 εκατ. ευρώ. Η μεγάλη αλλαγή είναι ο καλύτερος συντονισμός και αποσαφήνιση αρμοδιοτήτων στον τομέα της πρόληψης μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων.
«Η αξιολόγηση και χαρτογράφηση των κινδύνων σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο αποτελεί σημαντικό εργαλείο πρόληψης και διαχείρισής τους. Επιπλέον, η αναβάθμιση της ικανότητας εκτίμησης και αξιολόγησης των κινδύνων, η βελτίωση της ετοιμότητας και άμεσης απόκρισης σε καταστροφές και η βελτίωση της διασυνοριακής συνεργασίας για την αντιμετώπιση κινδύνων και απειλών συνιστούν αποτελεσματικά εργαλεία διαχείρισής τους. Με την αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων χρηματοδοτικών μέσων, οι παρεμβάσεις θα επικεντρωθούν στην: προώθηση εφαρμογής έργων πρόληψης και διαχείρισης κινδύνων, αναβάθμιση των επιχειρησιακών δομών του Εθνικού Μηχανισμού Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Καταστροφών, ενίσχυση των θεσμικών ικανοτήτων, αναβάθμιση δεξιοτήτων και κινητοποίηση εθελοντικών οργανώσεων. Παράλληλα, θα ενισχυθούν δράσεις εκπαίδευσης/ενημέρωσης πληθυσμού (με έμφαση σε ΑμεΑ/χρόνια πάσχοντες) για θέματα αντιμετώπισης κινδύνων».
Στο σχέδιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Πολιτικής Προστασίας στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2021-2027 αναφέρεται αναλυτικά η κατανομή των κονδυλίων:
Άξονας 1. Ευφυή Συστήματα Πρόληψης αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών (στα πλαίσια του Στόχου Πολιτικής 1)
Θα χρηματοδοτηθούν ενδεικτικά οι ακόλουθες ομαδοποιημένες κατηγορίες παρεμβάσεων:
* Αυτόματα Συστήματα πυρανίχνευσης / πυρόσβεσης.
* Αυτόματα συστήματα καταγραφής και μετάδοσης μετεωρολογικών δεδομένων.
* Αυτόματα συστήματα καταγραφής και μετάδοσης δεδομένων φυσικών κινδύνων μη σχετιζόμενων με το κλίμα και κινδύνων που συνδέονται με ανθρώπινες δραστηριότητες.
* Συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης ενημέρωσης πολιτών.
* Μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα (UAV - Drones) για εναέρια επιτήρηση.
* Συστήματα συγκέντρωσης και επεξεργασίας επιδημιολογικών δεδομένων Πρωτοβουλίες e – Health, προμήθεια διαγνωστικού εξοπλισμού και αναλωσίμων.
* Δράσεις Έρευνας Τεχνολογίας για την πρόληψη αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών:
α. Χρηματοδότηση συνεργασίας με ΑΕΙ για δημιουργία τμημάτων και μεταπτυχιακών Πολιτικής Προστασίας - Χρηματοδότηση Έρευνας για προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
β. Διαγωνισμοί καινοτομίας για την στήριξη των νέων ιδεών στην Πολιτική Προστασία
Άξονας 2. Εξοπλισμός αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών (στα πλαίσια του Στόχου Πολιτικής 2).
Προτεινόμενες δράσεις: Θα χρηματοδοτηθούν ενδεικτικά οι ακόλουθες ομαδοποιημένες κατηγορίες παρεμβάσεων:
* Εξοπλισμός αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών
*Εναέρια μέσα δασοπυρόσβεσης.
* Πλωτά μέσα για την μεταφορά απομάκρυνση πολιτών.
* Λοιπός εξοπλισμός αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών και προστασίας της ζωής των πολιτών.
* Πυροσβεστικά οχήματα και λοιπά μέσα για το Πυροσβεστικό Σώμα.
* Ειδικά οχήματα περιπολίας και απομάκρυνσης πολιτών για την Ελληνική Αστυνομία.
* Προμήθεια μέσων ατομικής προστασίας και ατομικού εξοπλισμού προσωπικού πυροσβεστικής υπηρεσίας και ΕΜΑΚ.
* Προμήθεια πτυσσόμενων μεταφερόμενων γεφυρών για αντιμετώπιση πλημμυρών, καταστροφών κλπ., τύπου Bailey.
* Προμήθεια εξοπλισμών – συστημάτων πρόληψης και αντιμετώπισης - διαχείρισης, για φυσικούς κινδύνους μη σχετιζόμενους με το κλίμα (π.χ. σεισμοί), κινδύνους που συνδέονται με ανθρώπινες δραστηριότητες (π.χ. τεχνολογικά ατυχήματα.
Άξονας 3. Αντιμετώπιση επιπτώσεων ανθρωπογενών κινδύνων – Προστασία Δημόσιας Υγείας (στα πλαίσια του Στόχου Πολιτικής 2).
Άξονας 4 . Αναβάθμιση δεξιοτήτων ανθρώπινου δυναμικού (στα Πλαίσια του Στόχου Πολιτικής 2).
Άξονας 5 . Τεχνική Βοήθεια
Στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Πολιτική Προστασία» περιλαμβάνεται το ολοκληρωμένο σχέδιο «ΑΣΠΙΔΑ», οι παρατηρήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον τομέα Πολιτικής Προστασίας στο πρώτο ανεπίσημο σχέδιο του ΕΣΠΑ 2021-2027 (υποβολή Ιούνιος 2020). 3. Η ανάγκη διαμόρφωσης ενός πολυδιάστατου Επιχειρησιακού Προγράμματος με διευρυμένο εύρος παρεμβάσεων που θα τεκμηριώνει την απαίτηση ύπαρξης ενός διακριτού αυτοτελούς Προγράμματος και όχι ενός μονοδιάστατου ΕΠ με έναν Άξονα Προτεραιότητας που θα εστιαζόταν σε τρείς - τέσσερεις μεγάλους διαγωνισμούς προμηθειών. 4. Η οριστικοποίηση του προϋπολογισμού του Ταμείου Ανάκαμψης σε έργα του πεδίου Πολιτικής Προστασίας, πρόληψης και αντιμετώπισης κινδύνων.
Β Το Ελλάδα 2.0
Το Σχέδιο Ανάκαμψης προβλέπει ειδικό άξονα για την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή, αλλά και άλλες δράσεις που σχετίζονται με τις φυσικές καταστροφές: Στόχος είναι να βελτιώσει την προστασία από περιβαλλοντικούς κινδύνους και επιπτώσεις τόσο για την κοινωνία όσο και για την οικονομία. Στις πιο πολλές περιπτώσεις θεωρητικά η υλοποίηση της επένδυσης θα ολοκληρωθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025.Ωστόσο θα καταβληθεί προσπάθεια για να συμπτυχθούν οι προθεσμίες ειδικά στις παραδόσεις εξοπλισμού που απαιτούν «παραδοσιακά» χρόνο (σ.σ. αρμόδιες πηγές αναφέρουν πως οι παραγγελίες για αεροσκάφη έχουν ήδη γίνει).
Ειδικά για δράσεις πολιτικής προστασίας προβλέπονται 461,2 εκατ. ευρώ (στο ποσό θα προστεθεί από εθνική χρηματοδότηση ένα 15% για εκπτώσεις και 24% για ΦΠΑ):
* Αναδασώσεις και δασώσεις - ανάπλαση της Πάρνηθας (224 εκατ. ευρώ). Υλοποίηση δράσεων αναδάσωσης σε έκταση 16.500 εκταρίων προβλέπει το σχέδιο που πλέον μπορεί να αναμορφωθεί. Η επένδυση αυτή αποτελείται από δύο μέρη: την αποκατάσταση 16.500 εκταρίων υποβαθμισμένων δασικών οικοσυστημάτων στην Ελλάδα, και τις μελέτες αναδάσωσης όσο και την υλοποίησή τους για την Πάρνηθα. Σχετίζεται με την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντός του, την καλύτερη προστασία του από τις δασικές πυρκαγιές, τη βελτίωση της πρόσβασης σε αυτό και την ανακατασκευή εγκαταλελειμμένων εγκαταστάσεων για ήπιες χρήσεις. Η υλοποίηση της επένδυσης θα ολοκληρωθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025
*Εφαρμογή συστημάτων για την παρακολούθηση και διαχείριση κρίσεων (45 εκατ ευρώ). Προμήθεια ψηφιακής υποδομής για τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, όπως συστήματος παρακολούθησης μέσω GPS, συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης, συστημάτων πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης, καθώς και σταθμών 44 επικοινωνίας έκτακτης ανάγκης. Η υλοποίηση της επένδυσης θα ολοκληρωθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025. Προβλέπεται η αγορά δύο ελικοπτέρων Sikorsky για τις ανάγκες πολιτικής προστασίας και πυρόσβεσης. Προβλέπεται σύστημα παρακολούθησης μέσω GPS που χρησιμοποιείται από το Πυροσβεστικό Σώμα, καθώς και οχήματα των περιφερειακών κέντρων επιχειρήσεων πολιτικής προστασίας (μηχανήματα έργου κ.λπ.)· επέκταση του πληροφοριακού συστήματος επιχειρησιακής εμπλοκής του Πυροσβεστικού Σώματος, σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης, συστήματα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης και σταθμοί επικοινωνίας έκτακτης ανάγκης και παροχή κλιματικών δεδομένων για περιοχές ενδιαφέροντος·, αλλά και ασύρματο δίκτυο επικοινωνιών.
* Απόκτηση εξοπλισμού για την πρόληψη και αντιμετώπιση πυρκαγιών (74 εκατ ευρώ). Η επένδυση περιλαμβάνει την παράδοση του εξοπλισμού κατάσβεσης, πρόληψης και αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών που αγοράστηκε, την ανάπτυξη σχεδίων πρόληψης για τις περιφέρειες και τις τοπικές αρχές, αλλά και την υποστήριξη των οργανώσεων εθελοντών της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας.
* Απόκτηση εναέριων μέσων για τη διαχείριση κρίσεων (155 εκατ. ευρώ). Η επένδυση περιλαμβάνει την παράδοση των εναέριων μέσων που αγοράστηκαν και τον εκσυγχρονισμό υπαρχόντων αεροσκαφών που χρησιμοποιούνται για την πολιτική προστασία, όπως ελικοπτέρων για ιατρική χρήση, μεταφορά και εγκατάσταση υποδομών έκτακτης ανάγκης, μη επανδρωμένων αεροσκαφών για εναέρια επιτήρηση και αεροσκαφών πυρόσβεσης. Όλα τα αεροσκάφη ειδικού σκοπού πρέπει να είναι τα «καλύτερα στην κατηγορία τους». Προβλέπεται η παράδοση 2 ελικοπτέρων πολλαπλών χρήσεων μεσαίου μεγέθους για ιατρική χρήση, μη επανδρωμένων οχημάτων αέρος (UAV/δρόνων) για εναέρια επιτήρηση, η αναβάθμιση–εκσυγχρονισμός 7 αεροσκαφών Canadair CL415, ελικόπτερα βαρέων μεταφορών S-64 Skycrane, 1 ελικοπτέρου για τη μεταφορά της ομάδας διαχείρισης συμβάντων της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, 11 αμφίβιων πυροσβεστικών αεροσκαφών τύπου Air Tractor για τα νησιωτικά συμπλέγματα· και αναβάθμιση — εκσυγχρονισμός δύο ελικοπτέρων Super Puma.
* Θέσπιση στρατηγικής εθνικής διαχείρισης κινδύνου καταστροφών. Η επένδυση περιλαμβάνει την αναβάθμιση και προμήθεια ψηφιακού εξοπλισμού για τα κτίρια της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, καθώς και την ανάπτυξη κινητών κέντρων διοίκησης και επιτόπιας διαχείρισης, όπως εξοπλισμού εναέριας επιτήρησης και τηλεπικοινωνιών. Η υλοποίηση της επένδυσης θα ολοκληρωθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025.
* Δημιουργία 13 Περιφερειακών Κέντρων Πολιτικής Προστασίας (19 εκατ. ευρώ). Κατασκευή 13 περιφερειακών κέντρων επιχειρήσεων πολιτικής προστασίας μέσω συμπράξεων δημόσιου–ιδιωτικού τομέα. Στόχος της επένδυσης είναι να διασφαλιστεί η έγκαιρη και αποτελεσματική διαχείριση των κινδύνων και των κρίσεων σε περιφερειακό επίπεδο. Τα νεόδμητα κτίρια θα συμμορφώνονται με την απαίτηση για πρωτογενή ενεργειακή ζήτηση (ΟΕΥΠ) η οποία είναι τουλάχιστον κατά 20 % χαμηλότερη από την απαίτηση για ΚΣΜΚΕ (κτίριο με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας, εθνικές οδηγίες). Ειδικότερα, σύμφωνα με το μέτρο, οι οικονομικοί φορείς που εκτελούν τις κατασκευαστικές εργασίες πρέπει να διασφαλίζουν ότι τουλάχιστον το 70 % (κατά βάρος) των μη επικίνδυνων αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων που παράγονται στο εργοτάξιο προετοιμάζεται για επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και άλλες διαδικασίες ανάκτησης υλικών, συμπεριλαμβανομένων των εργασιών επίχωσης με τη χρήση αποβλήτων για την υποκατάσταση άλλων υλικών. Η υλοποίηση της επένδυσης θα ολοκληρωθεί έως τις Τρίτη, 31 Δεκεμβρίου 2024. Πρέπει να γίνουν τα εξής: 1. Δημιουργία ενός στρατηγικού εθνικού κέντρου διαχείρισης κινδύνου καταστροφών στα κτίρια «Άτλαντας» και «Φάρος». 1. Παράδοση τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού για τα 13 περιφερειακά κέντρα επιχειρήσεων πολιτικής προστασίας. 2. Κατασκευή νέων κτιριακών εγκαταστάσεων και εξοπλισμού γραφείου για τα εκπαιδευτικά ιδρύματα για την Πολιτική Προστασία και το Πυροσβεστικό Σώμα. 3. Κατασκευή κέντρου ελέγχου και διαχείρισης εναέριας επιτήρησης. 4. Παράδοση κινητών κέντρων διοίκησης και επιτόπιου ελέγχου στις 13 περιφέρειες.
* Υπογειοποίηση ή μετατόπιση του δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας που διέρχεται από δασικές περιοχές (100 εκατ. ευρώ)
* Ανάπτυξη υποδομών και αποκατάσταση κτιρίων στο πρώην βασιλικό κτήμα στο Τατόι (45 εκατ. ευρώ).
* Επενδύσεις με στόχο τον περιορισμό των κινδύνων από πλημμύρες (115 εκατ. ευρώ).
• Προστασίας του περιβάλλοντος, μέσω δράσεων για τη βιοποικιλότητα (100 εκατ. ευρώ)
