Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα μελέτη που δημοσίευσε τις τελευταίες ημέρες η ιστοσελίδα της BIS (Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών), με τίτλο «Zombies on the Brink: Evidence from Japan on the Reversal of Monetary Policy Effectiveness των Gee Hee Hong, Deniz Igan και Do Lee», φέρνει στην επιφάνεια τους αόρατους αλλά αναπόφευκτους μηχανισμούς επιβράδυνσης του εκρηκτικού αναπτυξιακού σοκ του 2021.
Η μελέτη, με βάση τα δεδομένα της ιαπωνικής οικονομίας μέχρι και το 2015 που αφορούν την επίμονη εφαρμογή της νομισματικής χαλάρωσης – περισσότερο από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο – εξηγεί πώς αντιδρούν οι επιχειρήσεις σ’ αυτή και αποκαλύπτει ποιο κομμάτι της οικονομίας μετατρέπεται σε αναπτυξιακό «φρένο» παρά την εξασφάλιση μηδενικού ή και αρνητικού κόστους χρηματοδότησης από τις κεντρικές τράπεζες. Και εξηγεί, παρεμπιπτόντως, έναν από τους λόγους της μεγάλης ανόδου των χρηματιστηριακών τιμών.
Αντί για επενδύσεις... ζόμπι
Η μελέτη ξεκινά από το δεδομένο ότι η πολύ χαμηλού κόστους χρηματοδότηση θα έπρεπε να οδηγεί σε αύξηση των επενδύσεων και κατ’ ακολουθίαν ανάκαμψη της οικονομίας. Όμως αυτό δεν συμβαίνει, ή μάλλον συμβαίνει σε ένα μόνο κομμάτι της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Όπως αναφέρεται από την εκτεταμένη μελέτη, «oι εταιρείες αυξάνουν τις επενδύσεις ως απάντηση σε χαμηλότερα ασφάλιστρα (χρηματοδότησης). Αλλά αυτή η απάντηση προέρχεται μόνο από υγιείς επιχειρήσεις».
Αντίθετα, τα «ζόμπι» φαίνεται να ανταποκρίνονται στη νομισματική χαλάρωση με χρηματοοικονομική αναδιάρθρωση. Δηλαδή, «αντικαθιστούν ουσιαστικά το βραχυπρόθεσμο χρέος με το μακροπρόθεσμο χρέος. Με αυτόν τον τρόπο, εκμεταλλεύονται χαμηλότερες μακροπρόθεσμες αποδόσεις χωρίς να αυξάνουν τις επενδύσεις...».
Η αντισυμβατική νομισματική πολιτική (ποσοτική χαλάρωση) στην πραγματικότητα, όπως συμπεραίνει η μελέτη, «έχει φθίνουσα επίδραση στις επενδύσεις των επιχειρήσεων σε μια οικονομία με πολλά ζόμπι». Αυτό ρίχνει φως και δίνει απάντηση σε όσους χρησιμοποιούν το παράδειγμα του 1919 – 20 για να προδικάσουν μεγάλη ανάκαμψη της οικονομίας μετά το τέλος της πανδημίας, κάτι που δεν υποστηρίζεται από το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα (δεν αναφέρεται η μελέτη στη σύγκριση αυτή του 1921 με το 2021).
Ο λόγος είναι ότι η ισπανική γρίπη του 1919 – 20 στις ΗΠΑ είχε προκαλέσει την «εξαφάνιση» μεγάλου μέρους της οικονομικής δραστηριότητας καθώς δεν υπήρξε καμία κρατική ή νομισματική στήριξη στις επιχειρήσεις. Και βέβαια με το τέλος της ισπανικής γρίπης ακολούθησε μία εκρηκτική ανάκαμψη καθώς στο μεταξύ είχαν εξαφανισθεί οι επιχειρήσεις που δεν μπορούσαν να αντέξουν με τα δικά τους μέσα, αφήνοντας ένα νέο «ζωτικό χώρο» στον οποίο επεκτάθηκαν ραγδαία οι επιχειρήσεις που είχαν επιβιώσει...
Αντίθετα τώρα, όπως σημειώνει η μελέτη, «πολλές κεντρικές τράπεζες έχουν καταφύγει σε ποσοτική χαλάρωση για να ανταποκριθούν σε οικονομικούς κραδασμούς...». Η μελέτη δείχνει ότι η αλλαγή αυτή όσον αφορά τους όρους χρηματοδότησης από τις Κεντρικές Τράπεζες στη διάρκεια του σοκ «επηρεάζει διαφορετικά την κεφαλαιακή δομή της επιχείρησης και τις εταιρικές επενδύσεις ανάλογα με την υγεία του ισολογισμού...».
Η διαπίστωση της μελέτης είναι ότι «ένα χαμηλότερο ασφάλιστρο δεν οδηγεί σε αύξηση των εταιρικών επενδύσεων για οικονομικά ασθενέστερες επιχειρήσεις» αν δεν συνοδεύεται από «προσπάθειες εξυγίανσης πτώχευσης και εταιρικής αναδιάρθρωσης» που «θα πρέπει να συνοδεύουν τη νομισματική χαλάρωση για να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής...».
Κατά συνέπεια, υπογραμμίζει η μελέτη, «μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η ποσοτική χαλάρωση θα έχει φθίνουσα επίδραση στις επενδύσεις επιχειρήσεων σε μια οικονομία με αρκετά μεγάλο αριθμό οικονομικά αδύναμων (σ.σ. ζόμπι) επιχειρήσεων...».
Η μελέτη δείχνει, επίσης, ότι η αλλαγή στους όρους χρηματοδότησης «επηρεάζει διαφορετικά την κεφαλαιακή δομή της επιχείρησης και τις εταιρικές επενδύσεις ανάλογα με την υγεία του ισολογισμού».
Και σημειώνει:
• Πρώτον, «η διαπίστωση ότι ένα χαμηλότερο ασφάλιστρο δεν οδηγεί σε αύξηση των εταιρικών επενδύσεων για οικονομικά ασθενέστερες επιχειρήσεις υπογραμμίζει το σημείο ότι οι προσπάθειες εξυγίανσης πτώχευσης και εταιρικής αναδιάρθρωσης θα πρέπει να συνοδεύουν τη νομισματική χαλάρωση για να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής...».
• Δεύτερον, «ακόμη και για οικονομικά πιο υγιείς επιχειρήσεις, βρίσκουμε ισχυρές ενδείξεις για την αύξηση των εταιρικών μετρητών για την επαναγορά μετοχών (bayback)... Μια πιθανή εξήγηση θα μπορούσε να είναι ότι τα χαμηλά επιτόκια και ο χαμηλός πληθωρισμός μειώνουν το κόστος ευκαιρίας της διατήρησης μετρητών, οδηγώντας έτσι σε αύξηση των διαθεσίμων μετρητών. Ωστόσο, αυτή η εξήγηση είναι αναμφισβήτητα πιο κατάλληλη για την αύξηση των μετρητών από τα νοικοκυριά...».
