Ροή
Οι πρόσφατες αναφορές του Γάλλου ΥΠΟΙΚ κ. Λεμέρ στον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, που αναφέρονται στις ομοιότητες από την έκρηξη της ενεργειακής κρίσης μετά την έναρξη των εχθροπραξιών στην Ουκρανία, «κρύβουν» την πραγματική απειλή πίσω από τις σημαντικές ομοιότητες.
Οι ομοιότητες είναι πράγματι εκπληκτικές σε δύο επίπεδα, στο περιβάλλον των πληθωριστικών πιέσεων μέσα στο οποίο ξέσπασαν τότε και τώρα, όσο και στο εύρος της εκρηκτικής ανόδου της τιμής του πετρελαίου.
Στο διάγραμμα του Bloomberg που παρατίθεται – σύμφωνα με σχετική ανάλυση του John Authers με τίτλο “A Tale o two Oil Shocks Ukraine and Yom Kippur” - σε ποσοστιαίους όρους η αύξηση των τιμών του πετρελαίου το 1973, μετά τον πόλεμο του Γιομ Κιπουρ τον Οκτώβρη εκείνου του χρόνου, είναι σχεδόν απολύτως ίδια με εκείνη που έχει προκύψει μετά τις 24 Φεβρουαρίου.
Και τότε και τώρα η εκρηκτική αυτή άνοδος της τιμής του πετρελαίου προέκυψε σαν αποτέλεσμα του πολέμου, τότε με το εμπάργκο που επέβαλαν οι πετρελαιοπαραγωγές αραβικές χώρες στους υποστηρικτές του Ισραήλ, τώρα με το εμπάργκο που επέβαλαν οι «δυτικές» χώρες στη Ρωσία.
Το δεύτερο στοιχείο ομοιότητας έχει να κάνει με το γεγονός ότι τη στιγμή πριν ξεσπάσει αυτή η εκρηκτική άνοδος της τιμής του πετρελαίου, όπως παρατηρεί ο John Authers, ο πληθωρισμός ήταν ήδη στα ίδια σχεδόν επίπεδα, τουλάχιστον στις ΗΠΑ, 7,5% τώρα, 7,4% το 1973.
Πέρα από τις ομοιότητες αυτές, που εύστοχα επισημαίνονται στην ανάλυση, μπορούμε να προσθέσουμε άλλη μία εξαιρετικά σημαντική.
Και τότε όπως και τώρα, το ήδη ισχυρό πληθωριστικό περιβάλλον μέσα στο οποίο «έσκασε» ο πόλεμος ήταν αποτέλεσμα δύο «συμβάντων» διαφορετικής μεν μορφής αλλά ίδιου νομισματικού περιεχόμενου.
Δύο χρόνια πριν από τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ και τον τετραπλασιασμό της τιμής του πετρελαίου, τον Αύγουστο του 1971 είχε καταρρεύσει και επίσημα η συμφωνία του Μπρέτον Γουντς, ήτοι η συμφωνία της σταθερής σχέσης δολαρίου χρυσού.
Το αποτέλεσμα αυτής της καθοριστικής σημασίας εξέλιξης, ένα πραγματικό ρήγμα στη μεταπολεμική πραγματικότητα, ακολούθησε μία ταχεία αύξηση των πληθωριστικών πιέσεων που είχε ήδη «φέρει» τον ΔΤΚ στο 7,4% πριν ξεσπάσει ο πόλεμος του Γιομ Κιπούρ.
Σήμερα η κατάσταση, πριν τα τανκς του Πούτιν διασχίσουν τα σύνορα της Ουκρανίας, στο επίπεδο του πληθωρισμού ήταν ήδη στο 7,5% στις ΗΠΑ, σαν αποτέλεσμα του συνδυασμού των συνεπειών της πανδημίας και του νομισματικού πληθωρισμού που έχει μεσολαβήσει από το 2008 και ιδιαίτερα τα δύο τελευταία χρόνια της πανδημίας...
Και οι δύο πόλεμοι και τότε και τώρα, μέσα από τη διατάραξη της ισορροπίας στην ενεργειακή τροφοδοσία ήρθαν να πολλαπλασιάσουν μία ήδη ενεργή ισχυρή πληθωριστική τάση. Η οποία και τότε – όπως και τώρα, σύμφωνα με τις προβλέψεις που υπάρχουν – δεν εκτονώθηκε όσον αφορά τις τιμές του πετρελαίου, μέσα στη δεκαετία που ακολούθησε ακόμα και μετά την εκτόνωση των πολεμικών συγκρούσεων και του ενεργειακού εμπάργκο...
Μέχρι εδώ οι ομοιότητες, τόσο αυτές που παρατηρεί ο John Authers όσο και αυτές που προσθέσαμε, θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι χωρίς ιστορικό προηγούμενο, ακόμα και αν τις συγκρίνει με τις περιπτώσεις των σχετικά πιο πρόσφατων πολεμικών συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή.
Οι ομοιότητες αυτές όμως «κάθονται» πάνω σε μία επίσης χωρίς ιστορικό προηγούμενο «διαφορά», σε νομισματικό επίπεδο: Το χρέος. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, το συνολικό χρέος κρατικό και ιδιωτικό σήμερα είναι 300 τρισ. δολ. Μόνο μέσα στο 2021 προστέθηκαν 10 τρισ. χρέους επιπρόσθετα στα 33 τρισ. χρέους που «γεννήθηκαν» το 2020!
Ένα ποσό, το οποίο είναι δεκάδες φορές μεγαλύτερο από εκείνο της δεκαετίας του '70, με ιστορικούς ποσοτικούς και ποιοτικούς όρους μιλώντας, «μη συγκρίσιμο» με καμία άλλη περίοδο και ειδικά με εκείνη της δεκαετίας του '70, η οποία θα μπορούσε να προσδιοριστεί και σαν η μήτρα που το γέννησε μέσα στον επόμενο μισό αιώνα.
Η διαφορά αυτή είναι καθοριστικής σημασίας, καθώς η ύπαρξη του χρέους σε τέτοια επίπεδα καθιστά εξαιρετικά δύσκολη έως και αδύνατη τη χρήση του μοναδικού εργαλείου αντιμετώπισης του ανεξέλεγκτου πληθωρισμού, ήτοι την επαρκή αύξηση των επιτοκίων για την αναχαίτισή του.
Όπως δηλαδή έγινε στις αρχές της δεκαετίας του '80 από τον Πολ Βόλκερ της Fed, όταν αύξησε τα επιτόκια στο 18% για να ανακόψει – όχι αμέσως – μέσα στα επόμενα χρόνια τον πληθωρισμό, με αντίτιμο μία πλανητικής κλίμακας ύφεση. Η τρομακτική διαφορά σήμερα είναι ότι ούτε ο κ. Πάουελ, ούτε πολύ περισσότερο η κα Λαγκάρντ μπορούν να κάνουν αυτό που έκανε ο Πολ Βόλκερ το 1981.
Και αυτό γιατί το τεράστιο δημόσιο και κυρίως ιδιωτικό χρέος σε πλανητική κλίμακα έχει μεταλλαχθεί σε μία ιστορικών διαστάσεων «νάρκη», η οποία απειλεί να εκραγεί αν... σηκώσει το πόδι του «απρόσεκτα», είτε ο κ. Πάουελ είτε η κα Λαγκάρντ, από το γκάζι της νομισματικής χαλάρωσης. Αν δηλαδή μετακινηθεί η περόνη της αύξησης των επιτοκίων πάνω στη νάρκη του χρέους, το οποίο είναι αδύνατο να εξυπηρετηθεί με επιτόκια τόσο ψηλά όσο θα χρειαζόταν για να αναχαιτιστεί ο πληθωρισμός...
