Τη λήψη, και μάλιστα άμεσα, μέτρων ειδάλλως να μπει… «στοπ» σε υφιστάμενες εργασίες και εργοτάξια για διάστημα 6 μηνών έως ακόμα και… το τέλος της χρονιάς, ή τουλάχιστον μέχρι να παρατηρηθεί σαφής αποκλιμάκωση στο κόστος των υλικών και της ενέργειας, φέρονται να επιθυμούν οι κατασκευαστές. Η δίχως σταματημό άνοδος στις τιμές των υλικών που θεωρούνται απαραίτητα για τα εργοτάξια και την κατασκευή υποδομών, που πλέον έχει ξεπεράσει συνολικά και κατά μέσο όρο το 40% με 45%, σε συνδυασμό με την αύξηση που έχει παρατηρηθεί σε ενέργεια και πληθωρισμό συνεχίζουν να προκαλούν «πονοκέφαλο» στις εργοληπτικές εταιρείες, ιδίως δε στις μικρότερες, από 5ης – 6ης τάξης και χαμηλότερα.
Όπως έχει αναφέρει σε συνεχή αρθρογραφία του το insider.gr τις περασμένες εβδομάδες, το πρόβλημα εντοπίζεται κατά βάση στα έργα που έχουν αναλάβει το προηγούμενο χρονικό διάστημα οι μικρότερες εταιρείες του κλάδου, με εκπτώσεις όχι απλά διψήφιες σε ποσοστό αλλά και σε επίπεδα που κάποιες φορές προσεγγίζουν ή ξεπερνούν το 40%, σε έργα που προχωρούν όχι μόνο στην Αττική αλλά και την περιφέρεια της Ελλάδας, που σχετίζονται με δήμους και τοπική αυτοδιοίκηση, κυρίως χαμηλότερου προϋπολογισμού.
Τα projects αυτά, δεδομένου ότι οι προσφορές είχαν υψηλή έκπτωση αλλά πλέον… χαμηλά περιθώρια κερδοφορίας και ορατότητας, τίθενται αν αμφιβόλω όχι μόνο για την ομαλή και απρόσκοπτη συνέχιση και ολοκλήρωσή τους, αλλά και για το κατά πόσο μπορούν να εγγυηθούν την οικονομική βιωσιμότητα των γκρουπ. Εάν βέβαια, προκύψει άμεσα αποκλιμάκωση τιμών τότε προφανώς οι εταιρείες θα πάρουν «ανάσες», ωστόσο, τουλάχιστον για την ώρα, η εικόνα είναι επιβαρυμένη ενώ οι εταιρείες βάζουν ένα ερωτηματικό αν οι αναπροσαρμογές που έχει φέρει το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών καταφέρουν άμεσα να δώσουν λύσεις. Ωστόσο, πρέπει να αναφερθεί ότι από το υπουργείο παρακολουθούν τα δεδομένα και δηλώνουν έτοιμοι για παρεμβάσεις εφόσον χρειαστεί.
Χτες, ο ΣΑΤΕ με νέα του παρέμβαση έκανε λόγο για τις συνεχείς ανατιμήσεις των υλικών που ενσωματώνονται στα τεχνικά έργα (σίδηρος, τσιμέντο, ξυλεία, χαλκός, άσφαλτος, πολυαιθυλένιο, PVC, αλουμίνιο, πετρελαιοειδή γενικά κ.λπ.). Οι συνεχείς αυξήσεις έχουν υπερβεί το τελευταίο διάστημα σε ποσοστό το 100%, η κατάσταση επιπλέον έχει επιδεινωθεί τον τελευταίο μήνα λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, ενώ ο κλάδος πλέον έχει φθάσει στο σημείο εταιρείες προμηθειών να αρνούνται να δώσουν καν προσφορά για δομικά υλικά. Δεδομένου ότι οι τεχνικές εταιρείες βρίσκονται προ αδιεξόδου και ουσιαστικής αντικειμενικής αδυναμίας να προχωρήσουν στην ομαλή εκτέλεση των έργων, σημειώνει ο ΣΑΤΕ, ο σύνδεσμος ζητάει:
Α) Τη χορήγηση αυτοδίκαιης παράτασης τεσσάρων έως έξι μηνών μετά από αίτηση των εργοληπτικών επιχειρήσεων.
Β) Τη θεσμοθέτηση σύγχρονου και σοβαρού συστήματος αναθεώρησης των τιμών εντός του συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος.
Το insider.gr έχει κατά καιρούς αναδείξει τις «φωνές» αγωνίας και τις επιστολές εκπροσώπων του χώρου (π.χ. ΣΑΤΕ, ΠΕΣΕΔΕ) που κάνουν ακριβώς λόγο για τον «πολεμικό» και «κερδοσκοπικό» πληθωρισμό που βάζει φρένο στα δημόσια έργα, με την ΠΕΣΕΔΕ για παράδειγμα, όπως και τότε είχαμε αναδείξει, πρόσφατα μόλις να αναφέρει ότι «ο οικοδομικός σίδηρος έχει αυξηθεί κατά 100 %, και η άσφαλτος κατά 200%, κάτι που σημαίνει ότι ο σκελετός ενός κτιρίου που κόστιζε πριν τις ανατιμήσεις 1.000.000 ευρώ κοστίζει σήμερα 1.500.000,00 ευρώ, τα δε έργα οδοποιίας, όπως και όλα τα άλλα έργα, με τις παρούσες τιμές είναι αδύνατον να υλοποιηθούν από τους Αναδόχους».
Όπως επίσης έχουμε μεταφέρει, το πρόβλημα δείχνει να είναι εντονότερο για τους μικρούς ομίλους και τα μικρότερα σε προϋπολογισμό έργο, παρά για τα μεγάλα projects, στα οποία μάλιστα, οι ισχυροί του χώροι διαβλέποντας την κατάσταση έσπευσαν να συμπεριλάβουν στις προσφορές τους αυτή την ανατίμηση, δίνοντας χαμηλότερες εκπτώσεις. Αλλωστε, πρόσφατα μόλις, ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Κ. Καραμανλής, είχε αναγνωρίσει τη δυσκολία της κατάστασης, αναφέροντας τα μέτρα που λαμβάνει και θα συνεχίσει να παίρνει το υπουργείο (αναπροσαρμογές τιμών κ.α.), αλλά και αναδεικνύοντας τους κινδύνους κυρίως για τα μικρότερα projects που προχωρούν με μεγάλες εκπτώσεις παρά για μεγάλα έργα.
Δεδομένου ότι η κατάσταση έχει ξεφύγει και οι προσφορές που είχαν δώσει οι μικρότερες εταιρείες παλιότερα δεν εμπεριείχαν, καθώς δεν ήταν εύκολο τότε να προβλεφθεί, την ραγδαία αύξηση του κόστους, στην αγορά ακούγεται ότι «πυκνώνουν» τα αιτήματα των μικρομεσαίων ομίλων είτε για δραστικότερα μέτρα, οικονομικές αναπροσαρμογές και λύσεις, κάτι που εκτιμάται πως ήδη επεξεργάζονται στο αρμόδιο υπουργείο Υποδομών, είτε για θεσμικό «πάγωμα» έργων και εργοταξίων για κάμποσους μήνες, μέχρι να ηρεμήσει η κατάσταση. Προφανώς, κάτι τέτοιο θα σήμαινε παράταση σε χρονοδιαγράμματα και «στοπ» σε εργασίες, με ότι αυτό θα μπορούσε να σημαίνει. Να σημειώσουμε ότι το ράλι της ανόδου στις τιμές είχε ξεκινήσει σχεδόν από τις αρχές του 2021 αλλά ιδίως μετά τις δραματικές εξελίξεις στην Ουκρανία, η κατάσταση ξέφυγε και οι ανατιμήσεις χτύπησαν ρεκόρ.
Η εισβολή στην Ουκρανία επιδείνωσε την ήδη δύσκολη κατάσταση, που είχαν δημιουργήσει οι αυξήσεις στο κόστος ενέργειας και πρώτων υλών, και πλέον παρατηρείται και έλλειψη απαραίτητων υλικών για την εκτέλεση των έργων.
Πάντως, όπως έχουμε επισημάνει, το νέο περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί δεν αποκλείεται να βάλει ένα προσωρινό «φρένο» στη μαζική δημοπράτηση νέων έργων, πλην ίσως 2-3 περιπτώσεων (π.χ. η σύμβαση παραχώρησης του ΒΟΑΚ, ίσως η Ζεύξη Σαλαμίνας κ.α.), μέχρι να προχωρήσουν όσα έχουν δημοπρατηθεί και υπογραφεί ώστε να απορροφηθεί με μεγαλύτερη ευκολία ο όγκος των projects που «βγήκαν» τους τελευταίους πολλούς μήνες, από πέρυσι κιόλας.
Μάλιστα, η ΠΕΔΜΕΔΕ (Πανελλήνια ένωση διπλωματούχων μηχανικών) απέστειλε και αυτή με τη σειρά της επιστολή στους υπουργούς Ανάπτυξης και Επενδύσεων, κ. Άδωνη Γεωργιάδη και Υποδομών και Μεταφορών, κ. Κωσταντίνο Καραμανλή, που περιέχει προτάσεις για την αντιμετώπιση της εκρηκτικής αύξησης της τιμής των υλικών κατασκευής Δημοσίων Έργων.
Σύμφωνα με αυτήν, ζητούν, μεταξύ άλλων, προσωρινά μέτρα όπως η άμεση επαναφορά του θεσμού της αναθεώρησης σε πλήρη μορφή, η έκδοση συντελεστών αναθεώρησης που ανταποκρίνονται στις πραγματικές αυξήσεις του κόστους κατασκευής των Δημοσίων Έργων καθώς και συμπληρωματική έκδοση συντελεστών που αφορούν σε εργασίες που δεν είχαν συμπεριληφθεί στην πρόσφατα εκδοθείσα Υπουργική απόφαση (για τις τιμές), να αναζητηθεί τρόπος αναπροσαρμογής του εργολαβικού ανταλλάγματος λόγω απρόοπτης μεταβολής συνθηκών αλλά και παρατάσεις σε χρονοδιαγράμματα. Μάλιστα, αναφέρεται ειδικότερα ότι:
Νομοθετική παρέμβαση για:
- Παράταση για συγκεκριμένο διάστημα όλων των Χρονοδιαγραμμάτων υλοποίησης των συμβάσεων.
- Δυνατότητα αναστολής, εκ μέρους του Αναδόχου, εκτελούμενων εργασιών για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα
- Δυνατότητα αναστολής υπογραφής νέων συμβάσεων για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
- Eξαιρετική δυνατότητα διάλυσης των υφιστάμενων συμβάσεων στην περίπτωση που οι προϋπολογισμοί των έργων αυξηθούν, λόγω της ενσωμάτωσης στα έργα των υλικών που έχουν ραγδαία ανατιμηθεί, άνω του ποσοστού του 18%.
Σύμφωνα με την ΠΕΔΜΕΔΕ, «σε συνέχεια των επαναλαμβανόμενων πρόσφατων επιστολών μας, που θέτουν επιτακτικά το ζήτημα της μη ολοκλήρωσης των υφιστάμενων Δημοσίων Έργων λόγω των εκρηκτικών αυξήσεων των τιμών των υλικών, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι οι συνθήκες εκτέλεσης που βιώνουν οι Εργολήπτες, υπάγονται πλέον σε καθεστώς ανωτέρας βίας, καθώς ήταν αδύνατον να προβλεφθούν τα γεγονότα αυτά κατά την σύνταξη και υποβολή οικονομικών προσφορών.
Οι επελθούσες μεταβολές στις τιμές των υλικών καθιστούν άκρως προβληματική έως αδύνατη την συνέχιση των εκτελούμενων έργων, επιφέρουν αδυναμία κατάρτισης συμβάσεων για υποβληθείσες προσφορές καθώς και αποφυγή υποβολής ανταγωνιστικών προσφορών στους επικείμενους διαγωνισμούς έργων, ενώ είναι σαφές ότι η πρόσφατη προσπάθεια με τον μηχανισμό αναθεώρησης τιμών δεν είναι ρεαλιστική, διότι δεν καλύπτει παρά στο ελάχιστο τις τεράστιες αυξήσεις των πρώτων υλών και υλικών.
Τα έργα υποδομής που πρόκειται να υλοποιηθούν στο άμεσο μέλλον είναι πολυάριθμα και οι προϋπολογισμοί τους μεγάλοι, γεγονός που σημαίνει ότι η μη οριστική επίλυση του προβλήματος με δεδομένα που ανταποκρίνονται στις τιμές της αγοράς, εγκυμονεί κινδύνους απώλειας κονδυλίων και διακοπής υλοποίησης των έργων με ολέθριες συνέπειες για την Εθνική Οικονομία».
