Το 2021 αναμένεται να αποδειχθεί η τελευταία χρονιά του παλαιού «new normal», όπου οι αγορές τροφοδοτούνταν από τη χαλαρή νομισματική πολιτική των κεντρικών τραπεζών και με τα νοικοκυρία να επωφελούνται μερικώς, όπως αναφέρει η Allianz, στο Global Wealth Report για το 2022, με τίτλο «The Last Hurrah».
Σύμφωνα με τους αναλυτές, για τρίτη διαδοχική χρονιά, τα παγκόσμια χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία αυξήθηκαν σε διψήφια βάση, φτάνοντας τα 233 τρισ. ευρώ (+10,4%) το 2021, ενώ την ίδια περιόδο, ο ιδιωτικός πλούτος αυξήθηκε κατά 60 τρισ. ευρώ, που ισοδυναμεί με δύο φορές το μέγεθος της οικονομίας της Ευρωζώνης.
Ωστόσο, το 2022 θα αποτελέσει ένα έτος ανατροπής, καθώς η πολεμική σύρραξη στην Ουκρανία «πνίγει» την ανάκαμψη που καταγράφηκε με το πέρας της πανδημίας του κορονοϊού, με τον πληθωρισμό να παραμένει ανεξέλεγκτος, τις ελλείψεις στα τρόφιμα και στην ενέργεια να λαμβάνουν κεντρική θέση και την αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής να πιέζει τις οικονομίες και τις αγορές.
Συνεπώς, τα παγκόσμια χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία αναμένεται να μειωθούν κατά περισσότερο από 2% το 2022, μέγεθος που αποτελεί την πρώτη σημαντική «καταστροφή» του χρηματοοικονομικού πλούτου μετά την Παγκόσμια Χρηματοπιστωτική Κρίση (GFC) το 2008. Σε πραγματικούς όρους, τα νοικοκυριά θα χάσουν το ένα δέκατο του πλούτους τους. Ωστόσο, σε αντίθεση με την κρίση του 2008, την οποία διαδέχθηκε μια σχετικά γρήγορη ανάκαμψη - ιδίως στις αγορές - αυτή τη φορά οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές είναι μάλλον ζοφερές: Η μέση αύξηση των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων αναμένεται να κινηθεί στο 4,6% έως το 2025, έναντι 10,4% τα τρία προηγούμενα χρόνια.
Ευρύτερα, η συγκέντρωση πλούτου παραμένει πολύ υψηλή, όπως επισημαίνουν οι αναλυτές. Συγκεκριμένα, το πλουσιότερο 10% του παγκόσμιου πληθυσμού – περίπου 560 εκατ. άνθρωποι (υπό τη βάση των χωρών που εξετάζει η Allianz), με μέσο καθαρό χρηματοοικονομικό πλούτο της τάξεως των 275.000 ευρώ – κατείχε ένα ποσοστό μεγαλύτερο του 86% του συνόλου των καθαρών χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων το 2021. Επιπλέον, ενώ ο μέσος των καθαρών χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων το 2021 ήταν 1.610 ευρώ κατά κεφαλήν, ο μέσος όρος ήταν πάνω από είκοσι φορές υψηλότερος στα 32.470 ευρώ.
Από την άλλη, στη Δυτική Ευρώπη, η κατηγορία χαμηλού πλούτου έχει εκτοξευθεί από τους 105 εκατ. πολίτες και ανθρώπους (2001) στα 140 εκατ. (2021), με το ποσοστό αυτού του πληθυσμού (που βρίσκεται σε αυτή την κατηγορία πλούτου) να ανέρχεται πλέον στο 34% από 27%. Σύμφωνα με τους αναλυτές, η κρίση στην Ευρωζώνη επηρέασε και καθόρισε σε μεγάλο βαθμό την κατανομή του πλούτου στην Ευρώπη.
Ποια η εικόνα της Ελλάδας το 2021
Ως προς την Ελλάδα, η Allianz υπολογίζει πως τα ακαθάριστα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία των νοικοκυριών αυξήθηκαν κατά 7,5% το 2021 φτάνοντας στα 299 δισ. ευρώ (το υψηλότερο επίπεδο καταγράφηκε το 2007 στα 340 δισ. ευρώ), έναντι 6,7% για τη Δυτική Ευρώπη και 12,2% για την Ανατολική Ευρώπη. Να σημειωθεί πως αυτή η αύξηση ξεπερνά κατά πολύ τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο του 1,2% ετησίως κατά την τελευταία δεκαετία.
Από την άλλη, οι υποχρεώσεις του ιδιωτικού τομέα αυξήθηκαν κατά 3% σε ετήσια βάση το 2021, φτάνοντας στα 112 δισ. ευρώ (από 108 δισ. ευρώ) ή στα 10,690 ευρώ κατά κεφαλήν. Να τονίσουμε πως από το 2010 τα ελληνικά νοικοκυριά μειώνουν συνεχώς το χρέος τους και πιο συγκεκριμένα κατά 44 δισ. ευρώ μέχρι πέρυσι. Επιπλέον, το ποσοστό των υποχρεώσεων έναντι του ΑΕΠ διαμορφώθηκε στο 61%, χαμηλότερα από το 75,9% που ορίζεται για την περιοχή της Δυτικής Ευρώπης.
Παράλληλα, τα καθαρά χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία, αυξήθηκαν κατά 10,3% φτάνοντας στα 187 δισ. ευρώ ή στα 17.900 ευρώ κατά κεφαλήν, έναντι έναντι 79.430 ευρώ στη Δυτική Ευρώπη και 237.110 ευρώ στην Ελβετία (τα υψηλότερα). Τα συνολικά χρηματοοικονομικά περουσιακά στοιχεία (μετρητά, καταθέσεις, μετοχές, ομόλογα, αμοιβαία κεφάλαια κτλ) έφτασαν στα 28.590 ευρώ κατά κεφαλήν, από 26.440 ευρώ το 2020 και 109.340 ευρώ για τη Δυτική Ευρώπη.
Το ενεργητικό των ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών ταμείων κατέγραψε καθαρές εκροές της τάξεως των 0,7 δισ. ευρώ και αυξήθηκε μόλις κατά 1,8%, ενώ το ποσοστό της συγκεκριμένης κατηγορίας περιουσιακών στοιχείων στη συνολική βάση παρέμεινε χαμηλά καλύπτοντας κάτι λιγότερο από το 5%, όταν ο μέσος όρος της Δυτικής Ευρώπης φτάνει στο 38%. Επίσης, οι τραπεζικές καταθέσεις παραμένουν η πιο δημοφιλής μορφή επένδυσης και αποταμίευσης στην Ελλάδα, καλύπτοντας το 58% του ακαθάριστου χρηματοοικονομικού ενεργητικού.
Ανδρέας Βελισσάριος
