Σήμερα είναι η τελευταία ημέρα του χρονικού περιθωρίου, που έδωσε η Κεντρική Τράπεζα της Μ. Βρετανίας (BoE) στα βρετανικά συνταξιοδοτικά Ταμεία και στα funds που εμπλέκονται στα ασφάλιστρα κινδύνου (CDS) που αυτά είχαν καταφύγει ως εγγύηση των κεφαλαίων τους, για να «τακτοποιηθούν».
Μετά από σήμερα – αν η BoE δεν αλλάξει τη θέση της – σταματά η έκτακτη στήριξη των 30ετών κρατικών ομολόγων (Gilts) που αποτελούν τον θεμέλιο λίθο της περιουσίας των Tαμείων. Και απειλούνται με πλήρη κατάρρευση, συμπαρασύροντας μέσω των παραγώγων, Funds και τράπεζες που εμπλέκονται στα ασφάλιστρα κινδύνου (CDS) των επενδύσεων των Ταμείων.
Τα Gilts και μαζί τους τα δεκαετή κρατικά ομόλογα, είχαν καταρρεύσει πριν από δύο εβδομάδες, με αφορμή τις άστοχες κινήσεις της κυβέρνησης Τρας. Κατά βάθος όμως αυτό προέκυψε ως δυνατότητα, εξαιτίας της αύξησης των επιτοκίων από την BoE.
Η αξιακή αυτή «ενδόρηξη» του κρατικού χρέους είχε ως άμεση συνέπεια την απειλή κατάρρευσης των συνταξιοδοτικών ταμείων που αποτελούν τον βασικότερο χρηματοδότη του City.
- Ξαφνικές ανακοινώσεις στο ΔΝΤ για επερχόμενο... Αρμαγεδδώνα στη Βρετανία και την ευρύτερη... γειτονιά
- Η δολαριακή «άμπωτη» αποκαλύπτει την «γύμνια» των ομολόγων;
- Στα όριά τους οι «αντοχές» στα ομόλογα, μετά την προειδοποίηση των margin calls...
H BoE μπροστά στον άμεσο κίνδυνο μιας ανεξέλεγκτης κατάρρευσης των αγορών με αλυσιδωτές αντιδράσεις στη οικονομία και τα χρηματιστήρια, διέκοψε άρον – άρον την νομισματική σύσφιξη (αύξηση επιτοκίων και απόσυρση της νομισματικής χαλάρωσης με τις αγορές στήριξης των κρατικών ομολόγων). Και ανακοίνωσε ένα έκτακτο πρόγραμμα αγοράς (δηλαδή στήριξης) των κρατικών ομολόγων και ειδικά του Gilt, ήτοι του 30ετούς κρατικού ομολόγου που μέχρι τότε η αγορές αξιολογούσαν «τόσο καλό όσο ο χρυσός...».
Έδωσε χρόνο 14 ημέρες στις οποίες θα αγοράζει έως και 10 δισ. στερλίνες κρατικά ομόλογα ημερησίως για να στηρίξει τις τιμές τους και μαζί με αυτά και την ισοτιμία της στερλίνας.
Το αποτέλεσμα ήταν ότι η ραγδαία πτώση των τιμών (20%) των gilts ανεστράφη, όπως και η ισοτιμία της στερλίνας, για να... αρχίσει και πάλι να διολισθαίνει τα τελευταία 24ωρα, παρά τις αυξημένες αγορές της BoE.
Οι συνέπειες της «ενδόρηξης»
Πληροφορίες του insider.gr, που δεν έχουν ακόμα επιβεβαιωθεί, αναφέρουν ότι στην παρέμβαση αυτή υπήρξαν διακριτικές κινήσεις και από άλλες κεντρικές τράπεζες, χωρίς όμως να υπάρξουν σχετικές ανακοινώσεις, «στο πλαίσιο της ρουτίνας...».
Τι θα συμβεί αν η BoE πραγματοποιήσει την απόφασή της και διακόψει την στήριξη των Gilts όπως έχει αποφασίσει και τα Συνταξιοδοτικά Ταμεία δεν έχουν καταφέρει να «τακτοποιήσουν» τις εκκρεμότητες τους; Για να γίνει κατανοητό το εύρος των συνεπειών είναι αναγκαίο να δει κανείς τον μηχανισμό που έχει πυροδοτηθεί και βρίσκεται σε... εξέλιξη.
Τα συνταξιοδοτικά Ταμεία επενδύουν τα κεφάλαιά τους μέσω των αγορών τόσο σε ομόλογα όσο και σε μετοχές. Και διασφαλίζουν τις τυχόν συνέπειες από τις μεταβολές των τιμών και των αποδόσεων των τίτλων – σε ορισμένα όρια - μέσω παραγώγων των λεγόμενων «ασφαλίστρων κινδύνου» τα γνωστά και από την κρίση του 2008, τα CDS.
Μεγάλο μέρος βέβαια αυτού του κινδύνου και της μόχλευσης είναι «κρυμμένο» σε αδιαφανείς και εξαιρετικά σύνθετες δομές παραγώγων. Όπως και στην κρίση του 2007-08, η κλίμακα αυτού του συστήματος «σκιώδους τραπεζικής» αποκαλύπτεται μόνο όταν οι αποδόσεις των ομολόγων αυξηθούν πολύ και μάλιστα απότομα.
Και αυτό συνέβη μέσα στο 2022 σ' ολόκληρο τον κόσμο και στη Μ. Βρετανία με την αύξηση των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες στη «λογική» της αναχαίτισης του πληθωρισμού.
Στην πραγματικότητα αυτά τα «παράγωγα» δεν ήταν άλλο από «εργαλεία» μόχλευσης και ανάληψης κινδύνων, τεραστίων διαστάσεων, που όμως έγινε με «εγγύηση» τα κεφάλαια των συνταξιοδοτικών ταμείων.
Αυτό έχει γίνει βασικός τρόπος επένδυσης των κεφαλαίων των Ταμείων στη Μ. Βρετανία, αλλά και σε κάθε άλλη χώρα με ανεπτυγμένες χρηματαγορές, όπου το μεγαλύτερο μέρος των συντάξεων διατίθεται μέσω μεγάλων προγραμμάτων καθορισμένων παροχών (στις ΗΠΑ, ο Καναδάς και αρκετές χώρες στη βόρεια αλλά και στη Νότια Ευρώπη).
Το PSI και η ελληνική «τακτοποίηση»
Τι ακριβώς ήταν η «τακτοποίηση» που ζητήθηκε από την BoE στους διαχειριστές κεφαλαίων των Ταμείων;
Να «πουλήσουν» ότι «χαρτί» είχαν, όσο η ΒοΕ με την έκτακτη παρέμβασή της κρατούσε τις τιμές ψηλότερα από το βάραθρο που είχαν πέσει, για να καλύψουν τις τρύπες που είχαν προκληθεί και να μετακινηθούν σε ασφαλέστερες επενδύσεις με ότι απομείνει, προκειμένου να μην ενεργοποιηθούν τα «ασφάλιστρα κινδύνου» και η «ενδόρηξη» διαχυθεί σ' ολόκληρο το σύστημα απειλώντας με αλυσιδωτές χρεοκοπίες τύπου 2008...
Μια μικρή ιδέα για το τι σημαίνει αυτή η «τακτοποίηση» είχαμε στην Ελλάδα με την αναδιάρθρωση του 2012 όταν τα ομολογιακά αποθέματα των συνταξιοδοτικών ταμείων αντικαταστάθηκαν με ομόλογα εγγύησης EFSF, υπο πολλαπλάσιας αξίας, με συνέπεια την «εξαέρωση» του μεγαλύτερου μέρους της περιουσίας των Ταμείων...
Τι μπορεί να συμβεί από σήμερα, ή για την ακρίβεια από τη Δευτέρα; Δύο είναι τα σενάρια:
- Η BoE ανιχνεύοντας τις προθέσεις των αγορών, καταλήγει ότι πρέπει να επεκτείνει το πρόγραμμα στήριξης των κρατικών ομολόγων, για να αποφύγει την επιστροφή σε μία κατάσταση «ενδόρηξης» του χρέους και της τραπεζικής αγοράς. Ουσιαστικά αναβάλει την επιστροφή στη νομισματική σύσφιξη με... άγνωστο το πως θα απεμπλακεί.
- Η ΒοΕ σταματάει τις αγορές ομολόγων και δοκιμάζει τις αντιδράσεις των αγορών με την προσδοκία ότι δεν θα κινηθούν στη γραμμή που είχαν κινηθεί πριν από 15 ημέρες. Άγνωστη η επόμενη ημέρα.
Σε κάθε περίπτωση η βρετανική «περιπέτεια» είναι ένα... δοκιμαστικό του τι μπορεί να πυροδοτήσει η αύξηση των επιτοκίων σε όλες τις ανεπτυγμένες οικονομίες.
Το μεγαλύτερο όμως ζήτημα έχει να κάνει με το ότι η αύξηση των επιτοκίων, με την «ανοικτή» σε κάθε εξέλιξη κατάσταση από την Δευτέρα περίπτωση της Μ. Βρετανίας, θέτει το ερώτημα αν οι Κεντρικές Τράπεζες είναι σε θέση να συνεχίσουν τη «νομισματική σύσφιξη» (αύξηση επιτοκίων, QT) χωρίς ένα νέο, μεγαλύτερης κλίμακας, 2008, που απειλεί να πάρει «αποκαλυπτικές» διαστάσεις από τη φούσκα χρέους που έχει δημιουργηθεί λόγω της νομισματικής χαλάρωσης.
Ένα χρέος που έχει αυξηθεί μέσα στα τελευταία 4 χρόνια κατά 50 τρισ. δολάρια, εκ των οποίων τα 20 τρισ. βρίσκονται στις ΗΠΑ...
