Η πρόταση να αυξηθεί μόνιμα ο Προϋπολογισμός της ΕΕ, ούτως ώστε μαζί με κρατικές δαπάνες να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις του μέλλοντος στο ενεργειακό/πράσινο πεδίο αλλά και στο πεδίο των νέων τεχνολογιών περιλαμβάνεται στο πόρισμα του Ευρωπαϊκού Δημοσιονομικού Συμβουλίου (του ελεγκτικού οργάνου για τον προϋπολογισμό των κρατών της ΕΕ), που αναμένεται να συζητηθεί στο Eurogroup της επόμενης Δευτέρας. Η ανάγκη για περισσότερα κονδύλια συνδυάζεται και με μηχανισμό δανειοδότησης, αλλά και με μία άλλη παράλληλη υποχρέωση: αυτή της επιστροφής σε δημοσιονομική πειθαρχία και σε «κανόνες», οι οποίοι όμως πρέπει να αλλάξουν άμεσα όπως αναφέρεται με βάση τις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται από τις αλλεπάλληλες κρίσεις, αλλά και με την ανάγκη για βιώσιμα οικονομικά.
Η πρόταση παρουσιάζεται με στόχο να… τοποθετηθούν τα κράτη – μέλη, λίγες εβδομάδες πριν «μιλήσει» η Επιτροπή. Και τούτο καθώς προσδιορίζεται πλέον (εξ αναβολής) για τα τέλη Νοεμβρίου η πρόταση της Κομισιόν (σ.σ. που θα πρέπει πρώτα να έχει βρει πεδίο συνεννόησης με τα κράτη – μέλη) για αλλαγή των δημοσιονομικών κανόνων.
Παρόμοιες συζητήσεις άλλωστε για ένα νέο πακέτο που θα «μοιάζει» με το Ταμείο Ανάκαμψης γίνονται εδώ και καιρό όπως έχει αναφέρει το insider. Με τα βλέμματα προς το παρόν να επικεντρώνονται στη δυσκολία εύρεσης κοινού τόπου ανάμεσα στα κράτη της ΕΕ στο ενεργειακό πεδίο.
Τα 2 νέα εργαλεία επενδύσεων
Στο πεδίο των επενδύσεων, αυτό που προτείνεται είναι να μην υπάρξει εξαίρεση τους δημοσιονομικούς κανόνες για επενδυτικές δαπάνες (σ.σ. δηλαδή να μην προχωρήσει ο περίφημος προτεινόμενος χρυσός κανόνας δαπανών που είναι πολύ καιρό στο τραπέζι). Αναφέρεται σχετικά στην πρόταση πως ένας τέτοιος αυξημένος προϋπολογισμός της ΕΕ (σ.σ. από το 2027 που λήγει το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ) θα μπορούσε να ενισχύει διαρκώς τις δημόσιες επενδύσεις. Αντίθετα, ειδική μεταχείριση των επενδύσεων εντός των δημοσιονομικών κανόνων, θα είχαν ανάμεικτα αποτελέσματα, και δημιουργούν κινδύνους στο δημοσιονομικό πεδίο.
Επίσης προτείνεται να μην επεκταθεί χρονικά το Ταμείο Ανάκαμψης μετά το 2026, με τη λογική ότι ήταν και είναι ένα πάρα πολύ χρήσιμο εργαλείο που συνδυάζει επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις, αλλά δεν έχει ακόμα αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητά του, αλλά και διότι τα κράτη θα πρέπει να έχουν μεγαλύτερη ευελιξία στην κατανομή/διαχείριση των επενδύσεων.
Αντιθέτως στο τραπέζι τίθεται και η πρόταση για δάνειο της ΕΕ στο πρότυπο του SURE που χρησιμοποιήθηκε το 2020 για την πανδημία. Με την μορφή της προσωρινής στήριξης κρατών όταν υπάρχει κάποια έκτακτη ανάγκη. Γίνεται λόγος για ένα κεντρικό εργαλείο που θα πρέπει να συγκεντρώνει κεφάλαια μέσω συνεισφορών των κρατών μελών και αν υπάρξει κρίση οι κυβερνήσεις να μπορούν να αντλήσουν από τις δικές τους συνεισφορές ή αν δεν επαρκούν να έχουν πρόσβαση σε δάνεια με ευνοϊκούς όρους από το εν λόγω ταμείο (από συνεισφορές άλλων κρατών μελών ή, εάν χρειάζεται, με έκδοση χρέους), τα οποία θα δίδονται με όρους και με ειδική έγκριση σε πολιτικό επίπεδο.
Οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες
Στο πεδίο των δημοσιονομικών κανόνων προτείνεται μεγαλύτερη εθνική ιδιοκτησία των μέτρων πολιτικής, αλλά και ένα πιο αποτελεσματικό σύστημα εποπτείας και παρέμβασης αν υπάρχουν αποκλίσεις. Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο της ΕΕ προτείνει επίσης για κράτη με υψηλό χρέος μία ρεαλιστική προσαρμογή που θα αποφασίζεται σε διμερές επίπεδο και θα επικυρώνεται από το Eurogroup. Η απόδοση της θα πρέπει να προτιμάται κάθε 3 - 5 χρόνια, εκτός και αν προκύψουν σημαντικές αλλαγές.
Στόχος θα πρέπει να είναι οι αποφάσεις να ληφθούν μέσα στο 2023 και το 2024 να ισχύει και το νέο αυτό πλαίσιο, αλλά και να έχει αρθεί η ευελιξία που τώρα είναι σε ισχύ λόγω τη κρίσης. Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο δεν τοποθετείται σε συγκεκριμένη αύξηση/ελαστικοποίηση του κανόνα του χρέους. Αντιθέτως ο ESM έχει προτείνει και άνοδο του ορίου και χρονική επέκταση του περιθωρίου, ενώ η Επιτροπή φέρεται να κλίνει σε πρόταση για άνοδο του ορίου στο 90% του ΑΕΠ.
