Καμπανάκι για το νομικό κενό που έχει οδηγήσει στο «πάγωμα» των πλειστηριασμών και γενικά των μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης από τους Servicers, κρούει η ΕΕ στην Έκθεση για τη μετα-προγραμματική εποπτεία της χώρας μας που δημοσίευσε χθες η Κομισιόν. Την ίδια στιγμή, το πόρισμα των θεσμών αναφέρεται σε δείγματα αύξησης των πρώιμων ληξιπρόθεσμων οφειλών (σ.σ. καθυστερήσεις έως 90 ημέρες στις πληρωμές δόσεων δανείων), συνιστώντας εγρήγορση, καθώς μπορεί να επιδεινώσουν την ποιότητα του ενεργητικού των τραπεζών στο κοντινό μέλλον.
Και οι δύο επισημάνσεις του κειμένου συνδέονται με την μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, με την πρώτη, μάλιστα, να χρήζει, σύμφωνα με την Έκθεση Εποπτείας, επείγουσα επίλυση προκειμένου το νομικό κενό να μην βλάψει τις ανακτήσεις των Servicers από τις τιτλοποιήσεις του «Ηρακλή».
Οι πρόσφατες αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου θα μπορούσαν να αποδιοργανώσουν τις διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης, τονίζει η Κομισιόν, αναφερόμενη στις διαφορετικές αποφάσεις τμημάτων του Αρείου Πάγου για το κατά πόσον οι εταιρείες διαχείρισης νομιμοποιούνται να εκπροσωπούν τα οχήματα ειδικού σκοπού (SPVs) στα οποία έχουν μεταβιβαστεί κόκκινα δάνεια και να προχωρούν για λογαριασμό τους σε πράξεις αναγκαστικής εκτέλεσης. Σύμφωνα με τις ελληνικές Αρχές – αναφέρει η Έκθεση των θεσμών – το θέμα οδεύει για την επίλυσή του στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου. Ωστόσο, ο χρόνος αλλά και η έκβαση της απόφασης του Αρείου Πάγου, παραμένουν αβέβαια, λέει η Κομισιόν. Πράγμα που εγείρει ερωτηματικά για την πιθανότητα να επηρεάσει δικαστικές αποφάσεις κατώτερων δικαστηρίων σε αντίστοιχες υποθέσεις, αλλά και την πιθανότητα να διαβρώσει την προθυμία των δανειοληπτών να καταλήξουν σε συναινετικές φιλικές ρυθμίσεις με τους Servicers.
Η νομική βεβαιότητα μπορεί να υπονομεύσει τις προσπάθειες αντιμετώπισης των κόκκινων δανείων και ρισκάρει σοβαρά να επηρεάσει τα business plan των τιτλοποιήσεων μη εξυπηρετούμενων δανείων που έχουν μεταφερθεί στον «Ηρακλή». Αυτή η νομική αβεβαιότητα, τονίζει η Κομισιόν, πρέπει να αντιμετωπιστεί ως ζήτημα επείγοντος ώστε να αποφευχθούν περαιτέρω υπερβολικές καθυστερήσεις στην αντιμετώπιση του μη εξυπηρετούμενου χρέους στην οικονομία. Η αποτελεσματική επίλυση της νομικής αβεβαιότητας θα εξεταστεί στο επόμενο report μετα-προγραμματικής εποπτείας, καταλήγει η έκθεση.
Υπενθυμίζεται ότι το θέμα νομοθετικής παρέμβασης για να λυθεί το θέμα με τους πλειστηριασμούς από τους Servicers υπήρξε αντικείμενο συζητήσεων μεταξύ των εταιρειών διαχείρισης και του Υπουργείου Οικονομικών. Ωστόσο, στις 20 Οκτωβρίου, μιλώντας στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων στη Βουλή, ο υπ. Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας, «έκλεισε» το θέμα, δηλώνοντας ότι το Υπουργείο δεν θα προχωρήσει σε νομοθετική παρέμβαση για να ρυθμίσει το νομικό κενό από τις αποφάσεις του Αρείου Πάγου.
Αναφερόμενη στους πλειστηριασμούς, η Έκθεση της Κομισιόν αναφέρει ως πηγή προβληματισμού το υψηλό ποσοστό άγονων πλειστηριασμών και σημειώνει ότι το γ΄ τρίμηνο του 2022 διενεργήθηκε το 75% των προγραμματισμένων 12.252 πλειστηριασμών και το 25% ανεστάλη, με ένα αμελητέο αριθμό πλειστηριασμών να ακυρώνεται για διαδικαστικούς λόγους. Ωστόσο, περίπου το 75% των πλειστηριασμών που διενεργήθηκαν κατέληξαν άγονοι και μόλις το 25% ολοκληρώθηκαν επιτυχώς. Μία μείωση του ποσοστού των άγονων πλειστηριασμών αναμένεται τους προσεχείς μήνες χάρη στον μηχανισμό αυτόματης αναπροσαρμογής της τιμής επανεκκίνησης, αν και το ποσοστό των άγονων πλειστηριασμών θα παραμείνει ανησυχητικά υψηλό, αναφέρει η Κομισιόν. Σύμφωνα με την Έκθεση της Κομισιόν, για το υψηλό ποσοστό άγονων πλειστηριασμών ευθύνονται: α) η έλλειψη παροχής πληροφόρησης σχετικά με τα επόμενα βήματα του πλειστηριασμού, καθώς και οι καθυστερήσεις στην κτηματογράφηση, β) η μη αποτελεσματική διαδικασία έξωσης μετά τον πλειστηριασμό, γ) η ανεπαρκής χρηματοδότηση για πιθανούς ενδιαφερόμενους αγοραστές σε δημοπρασίες και δ) η συνολικά χαμηλή ζήτηση για ορισμένα περιουσιακά στοιχεία. Ως θετική εξέλιξη για τους πλειστηριασμούς που διενεργούνται επιτυχώς, η Έκθεση επισημαίνει το αυξανόμενο μερίδιο μεταβιβαζόμενων ακινήτων (περίπου το 60%) που αποκτώνται από τρίτα μέρη.
Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια
Αναφερόμενη στη μείωση του αποθέματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΔΔ) στον τραπεζικό τομέα, η Έκθεση της Κομισιόν αναφέρει ότι αυτή συνεχίστηκε το πρώτο εξάμηνο του 2022. Το απόθεμα ΜΕΔ μειώθηκε κατά 20% σε σύγκριση με το τέλος του 2021 και διαμορφώθηκε στα 14,8 δισ. ευρώ τον Ιούνιο του 2022, αντιπροσωπεύοντας δείκτη μη εξυπηρετούμενων δανείων 10% έναντι 12,8% στο τέλος του 2021. Η μείωση οφείλεται σε διαγραφές δανείων, στη λογιστική αναταξινόμηση των υπόλοιπων τιτλοποιήσεων στο πλαίσιο του Σχήματος Προστασίας Ενεργητικού «Ηρακλής» και σε ορισμένες συναλλαγές οριστικής πώλησης. Στόχος των συστημικών τραπεζών είναι να πλησιάσουν τον μέσο όρο των τραπεζών της ΕΕ έως το τέλος του 2024. Δεδομένης της λήξης του προγράμματος «Ηρακλής», οι συστημικές τράπεζες θα πρέπει να βασίζονται ολοένα και περισσότερο στην εσωτερική τους διαχείριση μη εξυπηρετούμενων δανείων και στην ικανότητά τους να προσφέρουν βιώσιμες μακροπρόθεσμες λύσεις ή να προχωρήσουν σε αποτελεσματική ανάκτηση εξασφαλίσεων για την επίτευξη αυτού του στόχου.
Η Κομισιόν επισημαίνει ότι η καθαρή ροή νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων παραμένει μέτρια, αλλά υπάρχουν πρώιμα σημάδια αύξησης των καθυστερήσεων, καθώς εξακολουθούν να υπάρχουν κίνδυνοι για την ποιότητα του ενεργητικού.
Στην Έκθεση αναφέρεται ότι καθώς τα κρατικά μέτρα στήριξης που σχετίζονται με την πανδημία (σχήματα Γέφυρα I και II) έχουν σχεδόν λήξει, τα ποσοστά αθέτησης υποχρεώσεων από αυτά τα προγράμματα παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα (5%-7%).
Επισημαίνει ότι δεν υπήρξαν ενδείξεις σημαντικής αύξησης στις ακαθάριστες εισροές μη εξυπηρετούμενων δανείων στο δανειακό χαρτοφυλάκιο των τραπεζών το δεύτερο τρίμηνο. Επιπλέον, οι συστημικές τράπεζες συνεχίζουν να αναφέρουν χαμηλότερους από τους αναμενόμενους δείκτες αθέτησης δανείων που είχαν εξέλθει από τα μορατόρια πληρωμών για τον Covid-19, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων όπου συγκεκριμένα προϊόντα είχαν προσφερθεί σε βιώσιμους πελάτες που αντιμετωπίζουν προσωρινές δυσκολίες.
Ωστόσο, λέει η Κομισιόν, η καθαρή εισροή μη εξυπηρετούμενων δανείων έγινε και πάλι θετική το δεύτερο τρίμηνο του 2022, ενώ η άνοδος των πρόωρων καθυστερήσεων (δηλαδή δανείων σε καθυστέρηση λιγότερο από 90 ημέρες) σε αυτό το τρίμηνο μπορεί να αποτελεί πρώιμο δείκτη πίεσης στο ενεργητικό των τραπεζών ποιότητα στο εγγύς μέλλον. Η σταδιακή επιδείνωση των μακροοικονομικών προοπτικών και τα αυξανόμενα επιτόκια των δανείων κυμαινόμενου επιτοκίου κατά κύριο λόγο (~75%) επηρεάζουν το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και ενδέχεται να επιταχύνουν την εισροή μη εξυπηρετούμενων δανείων. Ωστόσο, αυτό θα μπορούσε να μετριαστεί εν μέρει από τα υφιστάμενα μέτρα δημοσιονομικής στήριξης. Δεδομένου του αβέβαιου οικονομικού περιβάλλοντος, οι τράπεζες αναθεωρούν επί του παρόντος τις στρατηγικές τους για μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τροποποιώντας προς τα πάνω τις προσδοκίες τους για νέες εισροές μη εξυπηρετούμενων δανείων και ανάγκες προβλέψεων, καταλήγει η Έκθεση της Κομισιόν.
Σημειώνεται ότι την επισήμανση για την αύξηση των δανείων που βρίσκονται σε αρχικό στάδιο καθυστέρησης, όπως επίσης και την ανάγκη έγκαιρης αναδιάρθρωσης των δανείων αυτών για να μην γίνουν κόκκινα, έκαναν χθες και στελέχη της τραπεζικής αγοράς, μιλώντας στο συνέδριο της DDC για τα NPLs.
Η Κομισιόν σημειώνει ότι ιδιωτικό μη εξυπηρετούμενο χρέος 87 δισ. ευρώ έχει βγει από τους ισολογισμούς των τραπεζών αλλά παραμένει στην οικονομία. Παρόλο που τα περισσότερα από τα τιτλοποιημένα χαρτοφυλάκια υπεραποδίδουν στους στόχους τους, σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν υπάρξει εκτροπές από τους τεθέντες στόχους στα business plans, κάτι που οφείλεται στο παρατεταμένο πάγωμα των πλειστηριασμών κατά την πανδημία. Οι Servicers αναλαμβάνουν στοχευμένες δράσεις για να περιορίσουν τις εκτροπές, αξιοποιώντας την επανεκκίνηση των αναγκαστικών μέτρων από τον Απρίλιο του 2021, καθώς και πωλήσεις χαρτοφυλακίων ΜΕΔ στη δευτερογενή αγορά. Οι πωλήσεις αυτές θα αφορούν, με εντεινόμενο ρυθμό, δάνεια που έχουν αναδιαρθρωθεί και έγιναν εν νέου εξυπηρετούμενα. Η ικανότητα των Servicers να αναδιαρθρώσουν και να εξυγιάνουν μη εξυπηρετούμενα δάνεια, καθώς και η αποτελεσματική λειτουργία της δευτερογενούς αγοράς θα αποτελέσουν «κλειδιά» για τις οικονομικές επιδόσεις και θα παρακολουθούνται σε συνεχή βάση.
Η Έκθεση της Κομισιόν αναφέρεται και στον Κώδικα Ρύθμισης Οφειλών με Παροχή 2ης Ευκαιρίας, σημειώνοντας ότι στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του εξωδικαστικού μηχανισμού συνεχίστηκε η σταθερή ροή των πλήρως υποβληθέντων αιτήσεων, οι οποίες στα τέλη Οκτωβρίου 2022 έφτασαν τις 9.600, αντιστοιχώντας σε οφειλές 5 δισ. ευρώ. Από αυτές τις πλήρως υποβληθείσες αιτήσεις, το 43% σε όρους αξίας οφειλής (2,1 δις. ευρώ) έχουν αξιολογηθεί μέχρι το τέλος Οκτωβρίου, οδηγώντας στην αναδιάρθρωση οφειλών 511 εκατ. ευρώ, στις οποίες η πρόταση αναδιάρθρωσης έγινε αποδεκτή και από τους δύο, πιστωτές και οφειλέτες, με περαιτέρω 273 εκατ. ευρώ εν αναμονή υλοποίησης.Οι ολοκληρωμένες αναδιαρθρώσεις φέρουν μέσο κούρεμα 19,5% για χρέη προς το Δημόσιο και 30,7% για χρέη προς χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Ο ρυθμός της επιτυχίας στις αναδιαρθρώσεις αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά τους επόμενους μήνες.
