Η Κομισιόν ενέκρινε σήμερα την εκταμίευση 3,56 δισ. ευρώ, επιδοτήσεων και δανείων από το Ταμείο Ανάκαμψης, κάτι που αναμένεται να συμβεί στις αρχές του 2023.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έδωσε συγχαρητήρια στην Ελλάδα και τόνισε χαρακτηριστικά ότι «η χώρα έχει σημειώσει επαρκή πρόοδο στην εφαρμογή του εθνικού της σχεδίου ανάκαμψης».
Μαζί με τη 2η δόση το συνολικό ποσό που έχει εγκριθεί φτάνει στα 11,1 δισ. ευρώ, ποσό που αντιπροσωπεύει το 37% των κονδυλίων που έχει αντιστοιχεί για την Ελλάδα από Ταμείο Ανάκαμψης.
Λίγο μετά την ανακοίνωση, η Κομισιόν δημοσίευσε έξι ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με το δεύτερο αίτημα εκταμίευσης της Ελλάδας στο πλαίσιο του NextGenerationEU.
Ειδικότερα:
1) Πώς αξιολόγησε η Επιτροπή το δεύτερο αίτημα της Ελλάδας;
Στις 30 Σεπτεμβρίου 2022, η Ελλάδα υπέβαλε στην Επιτροπή αίτημα για την εκταμίευση σχεδόν 3,6 δισ. ευρώ στο πλαίσιο του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ). Το αίτημα βασίζεται στην επίτευξη των 28 οροσήμων και στόχων για τη δεύτερη δόση, όπως περιγράφονται στην εκτελεστική απόφαση του Συμβουλίου για την έγκριση του σχεδίου. Καλύπτουν μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που προωθούν τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ώστε να καταστεί η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας κατάλληλη για υψηλό μερίδιο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Περιλαμβάνουν επίσης την αναδιοργάνωση του σιδηροδρομικού τομέα με στόχο την ανάπτυξη, τη λειτουργία και τη συντήρηση ενός σύγχρονου σιδηροδρομικού δικτύου, το άνοιγμα της αγοράς δημόσιων λεωφορειακών συγκοινωνιών για τη βελτίωση των υπηρεσιών και την προώθηση ενός οικολογικότερου στόλου λεωφορείων. Άλλες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις στηρίζουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), καθώς και τη διασύνδεση των τερματικών πληρωμών με τη φορολογική διοίκηση, την παροχή κινήτρων για πράσινες και ψηφιακές επενδύσεις από τον ιδιωτικό τομέα, την ενθάρρυνση της ανάπτυξης και των εξαγωγών των μικρών επιχειρήσεων, την ενίσχυση της εποπτείας των κεφαλαιαγορών, τη δημιουργία νέων ευκαιριών χρηματοδότησης για έρευνα και την ενθάρρυνση νέων επενδύσεων στους τομείς του τουρισμού, της μεταποίησης και της γεωργίας.
Μαζί με το αίτημά τους, οι ελληνικές αρχές προσκόμισαν λεπτομερή και πλήρη στοιχεία που καταδεικνύουν την εκπλήρωση των 28 οροσήμων και στόχων. Όπως απαιτείται από τον κανονισμό ΜΑΑ, η Ελλάδα επιβεβαίωσε επίσης ότι τα μέτρα που σχετίζονται με ορόσημα και στόχους που είχαν εκπληρωθεί ικανοποιητικά στο παρελθόν δεν έχουν ανατραπεί. Η Επιτροπή αξιολόγησε ενδελεχώς τις πληροφορίες αυτές προτού εγκρίνει τη θετική προκαταρκτική αξιολόγηση του αιτήματος πληρωμής.
2) Ποια είναι τα επόμενα βήματα;
Η Επιτροπή έχει πλέον αποστείλει τη θετική προκαταρκτική αξιολόγηση σχετικά με την εκπλήρωση, από την Ελλάδα, των οροσήμων και των στόχων που απαιτούνται για την εν λόγω πληρωμή στην Οικονομική και Δημοσιονομική Επιτροπή (ΟΔΕ), ζητώντας τη γνώμη της. Η γνώμη της ΟΔΕ, η οποία πρόκειται να εκδοθεί το αργότερο εντός τεσσάρων εβδομάδων, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη στην αξιολόγηση της Επιτροπής. Η Επιτροπή θα εκδώσει την απόφαση σχετικά με την εκταμίευση της χρηματοδοτικής συνεισφοράς, σύμφωνα με τη διαδικασία εξέτασης, μέσω επιτροπής που υπάγεται στην επιτροπολογία. Η εκταμίευση προς την Ελλάδα θα πραγματοποιηθεί κατόπιν της έκδοσης της εν λόγω απόφασης από την Επιτροπή. Τα ποσά που εκταμιεύονται στα κράτη μέλη θα δημοσιευθούν στον πίνακα αποτελεσμάτων για την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα. Η Επιτροπή κοινοποίησε επίσης τη θετική προκαταρκτική αξιολόγησή της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
3) Πώς στηρίζουν αποτελεσματικά την πράσινη μετάβαση τα ορόσημα και οι στόχοι που επιτεύχθηκαν από την Ελλάδα στο πλαίσιο του δεύτερου αιτήματος πληρωμής;
Η πράσινη μετάβαση υποστηρίζεται με μεταρρυθμίσεις της αγοράς ενέργειας, όπως ένα νέο καθεστώς στήριξης για την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, το οποίο είναι οικονομικά βιώσιμο μακροπρόθεσμα, και η θέσπιση ενός συστήματος εμπορίας με «εγγύηση προέλευσης», το οποίο επιτρέπει στους καταναλωτές (συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων) να επιλέγουν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στο ατομικό ενεργειακό τους μείγμα. Με τις μεταρρυθμίσεις καθιερώνεται επίσης μηχανισμός «ανταπόκρισης από την πλευρά της ζήτησης», ο οποίος επιτρέπει στις επιχειρήσεις να προσαρμόζουν την ενεργειακή τους ζήτηση σε πραγματικό χρόνο ανάλογα με τις ανάγκες του ενεργειακού δικτύου, καθώς και νέο σύστημα παρακολούθησης της αγοράς ενέργειας για την Εθνική Ρυθμιστική Αρχή (ΡΑΕ). Επιπλέον, το πλαίσιο αδειοδότησης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχει εξορθολογιστεί και έχει πλέον θεσπιστεί πλαίσιο για την αδειοδότηση υπεράκτιων αιολικών πάρκων.
Η πράσινη μετάβαση υποστηρίζεται επίσης με μεταρρυθμίσεις για την προώθηση βιώσιμων μεταφορών, όπως η αναδιοργάνωση των δημόσιων σιδηροδρομικών επιχειρήσεων και ο εκσυγχρονισμός του νομικού πλαισίου για τις δημόσιες λεωφορειακές συγκοινωνίες, καθώς και μέσω της θέσπισης φορολογικών κινήτρων για την ενίσχυση των επενδύσεων των ΜΜΕ σε εξοπλισμό για την πράσινη μετάβαση και την ψηφιοποίησή τους. Η εκπλήρωση των οροσήμων από την Ελλάδα στο πλαίσιο αυτής της δεύτερης δόσης συμβάλλει επίσης στη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών χάρη στην έναρξη ισχύος ενός νόμου πλαισίου για ένα φιλόδοξο πρόγραμμα αποκατάστασης των εδαφών της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης, ήτοι των περιοχών της Ελλάδας που έχουν υποβαθμιστεί περισσότερο λόγω της χρήσης λιγνίτη.
Η δανειακή διευκόλυνση θα προωθήσει επίσης τις ιδιωτικές επενδύσεις στην πράσινη μετάβαση, καθώς τουλάχιστον το 38,5 % των κεφαλαίων που εκταμιεύονται από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και μέσω του InvestEU θα συμβάλει στην πράσινη μετάβαση.
4) Πώς συμβάλλουν αποτελεσματικά στην ψηφιακή μετάβαση τα ορόσημα και οι στόχοι που επιτεύχθηκαν από την Ελλάδα στο πλαίσιο του δεύτερου αιτήματος πληρωμής;
Τα ορόσημα και οι στόχοι στο πλαίσιο αυτού του δεύτερου αιτήματος πληρωμής περιλαμβάνουν σημαντικά μέτρα που συμβάλλουν στην ψηφιακή μετάβαση, και ιδίως στην ψηφιοποίηση των επιχειρήσεων.
Οι επενδύσεις περιλαμβάνουν τη δρομολόγηση ενός καθεστώτος στήριξης για την ψηφιοποίηση των ΜΜΕ, προκειμένου να ενισχυθεί η υιοθέτηση ψηφιακών τεχνολογιών και να στηριχθεί η αγορά ψηφιακών υπηρεσιών και εξοπλισμού από αυτές. Οι επενδύσεις καλύπτουν επίσης τη δρομολόγηση ενός καθεστώτος στήριξης για τις ΜΜΕ του βιομηχανικού τομέα με σκοπό την εξάπλωση έξυπνων τεχνολογιών με χαμηλό περιβαλλοντικό αντίκτυπο.
Η ψηφιακή μετάβαση της Ελλάδας θα ενισχυθεί επίσης με ορισμένες μεταρρυθμίσεις που θα πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο του παρόντος αιτήματος πληρωμής. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές καλύπτουν τη θέσπιση φορολογικών κινήτρων για την ενίσχυση των επενδύσεων των ΜΜΕ σε εξοπλισμό που σχετίζεται με την ψηφιοποίηση της πράσινης μετάβασης, καθώς και φορολογικών κινήτρων για την αύξηση του ποσοστού των ηλεκτρονικών συναλλαγών στην οικονομία. Επιπλέον, ένας στόχος αφορά την ενίσχυση των δεξιοτήτων δικαστών και δικαστικών υπαλλήλων, συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών δεξιοτήτων.
Η δανειακή διευκόλυνση θα προωθήσει επίσης τις ιδιωτικές επενδύσεις στην ψηφιοποίηση, μέσω της δέσμευσης να επενδυθεί τουλάχιστον το 20,8 % των κεφαλαίων που εκταμιεύονται από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και μέσω του InvestEU για τη στήριξη της ψηφιακής μετάβασης.
5) Πώς συμβάλλουν τα ορόσημα και οι στόχοι στο πλαίσιο του δεύτερου αιτήματος πληρωμής στη βελτίωση της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης, καθώς και της ανθεκτικότητας της Ελλάδας;
Τα ορόσημα και οι στόχοι που επιτεύχθηκαν συμβάλλουν στην οικονομική και κοινωνική ανθεκτικότητα της Ελλάδας, καθώς καλύπτουν επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις στους τομείς των δεξιοτήτων και της κοινωνικής προστασίας, στο επιχειρηματικό περιβάλλον, στην έρευνα και την καινοτομία, στον τομέα των μεταφορών, στη δημόσια διοίκηση, καθώς και στον τομέα της είσπραξης φόρων και της καταπολέμησης του λαθρεμπορίου.
Στις βασικές μεταρρυθμίσεις περιλαμβάνονται η δρομολόγηση προγράμματος προσωπικής βοήθειας για τα άτομα με αναπηρία· ένα νέο εθνικό πλαίσιο διά βίου μάθησης· η διασύνδεση των τερματικών πληρωμών με τις φορολογικές αρχές και η ενθάρρυνση των ηλεκτρονικών συναλλαγών· η παροχή φορολογικών κινήτρων στις επιχειρήσεις για πράσινες και ψηφιακές επενδύσεις, καθώς και η θέσπιση νέου κανονιστικού πλαισίου για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου. Περιλαμβάνονται επίσης κίνητρα για την ανάπτυξη και τις εξαγωγές μικρών επιχειρήσεων, μεταρρυθμίσεις στον ελληνικό σιδηροδρομικό τομέα ώστε να καταστεί πιο αποδοτικός και να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των καταναλωτών, ενίσχυση της εποπτείας των κεφαλαιαγορών και βελτίωση του πλαισίου προσέλκυσης στρατηγικών επενδύσεων. Όσον αφορά τον τουρισμό, η Ελλάδα μεταρρύθμισε το κανονιστικό πλαίσιο για την ανάπτυξη, την αδειοδότηση και την εμπορική εκμετάλλευση τουριστικών εγκαταστάσεων, ώστε να τις καταστήσει ευνοϊκότερες για νέες επενδύσεις, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη και την ανθεκτικότητα του τομέα. Επιπλέον, έχει θεσπιστεί νέο νομοθετικό πλαίσιο με στόχο τη δημιουργία νέων ευκαιριών χρηματοδότησης για τη βασική και την εφαρμοσμένη έρευνα.
Με αυτό το αίτημα πληρωμής επιτεύχθηκαν επίσης φιλόδοξες επενδύσεις. Αυτές αφορούν τη δρομολόγηση προσκλήσεων υποβολής προτάσεων για προγράμματα στήριξης με σκοπό την ενθάρρυνση νέων επενδύσεων σε βιομηχανικά πάρκα, στη μεταποίηση και τη γεωργία, την αναβάθμιση των υποδομών σε ερευνητικά κέντρα και τεχνολογικά ιδρύματα και την προώθηση της εφαρμογής ψηφιακών τεχνολογιών από τις ΜΜΕ. Τέλος, η δανειακή διευκόλυνση παρέχει ώθηση για ιδιωτικές επενδύσεις που σχετίζονται με την πράσινη μετάβαση, την ψηφιοποίηση, την αύξηση της εξαγωγικής ικανότητας, τις οικονομίες κλίμακας και την καινοτομία.
6) Συμβάλλει η επίτευξη αυτών των οροσήμων και στόχων στην αποτελεσματική εφαρμογή του σχεδίου;
Τα ορόσημα και οι στόχοι στο πλαίσιο του δεύτερου αιτήματος πληρωμής αποτελούν σημαντικά βήματα για την υλοποίηση του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας, καθώς και του ευρύτερου προγράμματος μεταρρυθμίσεων των εθνικών αρχών.
Ειδικότερα, το σχέδιο περιλαμβάνει μέτρα για τη στήριξη δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων με έμφαση στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. Τα μέτρα αυτά καλύπτουν προγράμματα επιδοτήσεων για την ψηφιοποίηση των ΜΜΕ, την αναβάθμιση των υποδομών σε ερευνητικά κέντρα και τεχνολογικά ιδρύματα, καθώς και ειδικά προγράμματα επιδοτήσεων για την ενθάρρυνση των ιδιωτικών επενδύσεων σε βιομηχανικά πάρκα, στη μεταποίηση και στη γεωργία.
Επιπλέον, επιτυγχάνονται επίσης σημαντικές μεταρρυθμίσεις για την προσέλκυση επενδύσεων στρατηγικής σημασίας στην Ελλάδα, την προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας και την παροχή κινήτρων στις επιχειρήσεις για την αναβάθμιση των υποδομών τους μέσω πράσινων και ψηφιακών επενδύσεων. Σημαντικά ορόσημα επιτεύχθηκαν επίσης στον τομέα των δημόσιων συγκοινωνιών με τον εκσυγχρονισμό του νομικού πλαισίου για τις δημόσιες υπηρεσίες αστικών και υπεραστικών επιβατικών μεταφορών με λεωφορείο.
Τα ορόσημα και οι στόχοι που επιτεύχθηκαν συμβάλλουν επίσης στην επίτευξη των στόχων της κοινωνικής και θεσμικής ανθεκτικότητας. Αφορούν ιδίως μέτρα στους τομείς της διά βίου μάθησης και της στήριξης των ατόμων με αναπηρία, της βελτίωσης της είσπραξης φόρων, της ενίσχυσης της καταπολέμησης του λαθρεμπορίου, της αναβάθμισης των δεξιοτήτων του δικαστικού σώματος και της θέσπισης ενός συστήματος αμοιβών με βάση τις επιδόσεις για τη δημόσια διοίκηση. Επιπλέον, η Ελλάδα έχει διασφαλίσει τη συνεχή συμμόρφωση με το ορόσημο και με τις υποχρεώσεις της στο πλαίσιο των συμφωνιών χρηματοδότησης και δανειοδότησης όσον αφορά τις δεσμεύσεις που σχετίζονται με τους ελέγχους.
