Πρόσφατα ο επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Κεντρικής Τράπεζας (Fed) στην Νέα Υόρκη Τζον Γουίλιαμς, παρουσίασε σε ομιλία του την βασική ανάλυση και λογική που διέπει την νομισματική πολιτική της Fed, όσον αφορά τον πληθωρισμό και την αντιμετώπισή του.
Η τοποθέτησή του, που μπορεί να την βρει κανείς στο site της Fed ολόκληρη, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί αφενός εντοπίζει τρεις αλήθειες για τον πληθωρισμό και αφ' εταίρου αποκρύπτει την τέταρτη και σημαντικότερη, όπως άλλωστε όλοι οι κεντρικοί τραπεζίτες στον πλανήτη.
Όπως εξήγησε ο κ. Γουίλιαμς ο πληθωρισμός είναι κάτι σαν το... κρεμμύδι και για να τον κατανοήσει κανείς πρέπει να τον «ξεφλουδίσει» φύλλο – φύλλο.
Βασικά όπως τονίζει «υπάρχουν τρία ξεχωριστά στρώματα»:
- Το εξωτερικό στρώμα «αποτελείται από τις τιμές των εμπορευμάτων που αποτελούν αντικείμενο παγκόσμιου εμπορίου - όπως ξυλεία, χάλυβας, σπόροι και πετρέλαιο. Όταν η παγκόσμια οικονομία ανέκαμψε από την ύφεση της πανδημίας, σημειώθηκε αύξηση της ζήτησης για αυτά τα κρίσιμα αγαθά, οδηγώντας σε σημαντικές ανισορροπίες μεταξύ προσφοράς και ζήτησης και μεγάλες αυξήσεις τιμών. Στη συνέχεια, οι τιμές της ενέργειας και πολλών βασικών προϊόντων εκτινάχθηκαν και πάλι στα ύψη ως αποτέλεσμα του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και των επακόλουθων ενεργειών.
Η εκτίναξη των τιμών των βασικών προϊόντων οδήγησε σε υψηλότερο κόστος για τους παραγωγούς, το οποίο με τη σειρά του μετακυλίστηκε ως υψηλότερες τιμές για τους καταναλωτές».
Η απάντηση της Fed όσο αφορά αυτό το εξωτερικό φλοιό του πληθωρισμού είναι ότι:
«Οι τιμές των εμπορευμάτων έχουν μειωθεί πολύ από τις κορυφές που έφθασαν νωρίτερα φέτος. Ελλείψει περαιτέρω διαταραχών στην προσφορά, αναμένω ότι η επιβράδυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης, η οποία αντανακλά εν μέρει την αυστηρότερη νομισματική πολιτική εδώ και στο εξωτερικό, θα συνεχίσει να μειώνει τη ζήτηση για αυτά τα προϊόντα, ασκώντας καθοδική πίεση στις τιμές τους...».
- Το μεσαίο στρώμα του κρεμμυδιού/πληθωρισμού «αποτελείται από προϊόντα - ειδικά διαρκή αγαθά όπως συσκευές, έπιπλα και αυτοκίνητα - που έχουν βιώσει τόσο ισχυρή ζήτηση όσο και σοβαρές διαταραχές στην αλυσίδα εφοδιασμού. Δεν υπήρχαν αρκετές εισροές για την κατασκευή προϊόντων, πράγμα που σημαίνει ότι δεν υπήρχαν αρκετά προϊόντα για πώληση σε μια εποχή που η ζήτηση ήταν στα ύψη. Αυτή η ανισορροπία συνέβαλε στην αύξηση των τιμών...».
Η απάντηση του κ. Γουίλιαμς, δηλαδή της Fed σ' αυτό το μεσαίο στρώμα του πληθωρισμού είναι ότι «Οι τιμές των βασικών αγαθών που αποτελούν το μεσαίο στρώμα δεν έχουν ακόμη μειωθεί από τα αυξημένα επίπεδα, καθώς η ζήτηση συνεχίζει να ξεπερνά την προσφορά. Υπάρχουν όμως ενδείξεις ότι αυτό αλλάζει...», καθώς όπως υποστηρίζει με βάση τα στοιχεία της Fomc, «έχουμε δει σημαντική βελτίωση στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού... Ο Παγκόσμιος Δείκτης Πίεσης της Εφοδιαστικής Αλυσίδας, που αναπτύχθηκε από οικονομολόγους της Fed της Νέας Υόρκης, δείχνει ότι οι διαταραχές της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας εκτινάχθηκe σε πρωτοφανή επίπεδα στα τέλη του περασμένου έτους, αλλά έκτοτε αυτός ο δείκτης έχει βελτιωθεί περίπου στα τρία τέταρτα αυτής της μεταβολής και αναμένω ότι οι βελτιώσεις στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού θα συνεχιστούν. Συνολικά, ο συνδυασμός της μείωσης της παγκόσμιας ζήτησης, της βελτίωσης της προσφοράς και της πτώσης των τιμών των εισαγωγών από το ισχυρό δολάριο δείχνει επιβράδυνση του πληθωρισμού των βασικών αγαθών στο μέλλον...».
- Το εσωτερικό στρώμα (ο υποκείμενος πληθωρισμός). «Αυτό το επίπεδο είναι το πιο δύσκολο από τα τρία, αντανακλώντας τη συνολική ισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης στην οικονομία και την αγορά εργασίας. Οι τιμές των υπηρεσιών αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς. Τα μέτρα για το κόστος της στέγης, ειδικότερα, έχουν αυξηθεί ραγδαία, καθώς μια προηγούμενη αύξηση των ενοικίων για νέες μισθώσεις φιλτραρίστηκε στην αγορά. Και οι εκτεταμένες ελλείψεις εργατικού δυναμικού έχουν οδηγήσει σε υψηλότερο κόστος εργασίας. Και αυτό δεν περιορίζεται σε λίγους τομείς - οι πληθωριστικές πιέσεις έχουν γίνει ευρείας βάσης... Ωστόσο, οι χαμηλότερες τιμές των εμπορευμάτων και η υποχώρηση των προβλημάτων της εφοδιαστικής αλυσίδας δεν θα είναι αρκετά για να επαναφέρουν τον πληθωρισμό στον στόχο μας για πληθωρισμό 2% - είναι στο πιο εσωτερικό επίπεδο όπου βρίσκεται η σκληρή δουλειά. Η συνολική ζήτηση για εργασία και υπηρεσίες εξακολουθεί να υπερβαίνει κατά πολύ τη διαθέσιμη προσφορά, με αποτέλεσμα τον πληθωρισμό ευρείας βάσης, ο οποίος θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο για να μειωθεί...Η μείωση του υποκείμενου πληθωρισμού -το εσωτερικό στρώμα του κρεμμυδιού του πληθωρισμού- θα διαρκέσει περισσότερο».
Το ενδιαφέρον είναι ότι ο κ. Γουίλιαμς καταλήγει πως η «διέξοδος» από όλα αυτά είναι τελικά η εκτεταμένη και όσο χρειαστεί παρέμβαση στον τομέα της ζήτησης μέσω της ύφεσης, μιας υποθετικά ελεγχόμενης ύφεσης.
Όπως τόνισε «αναμένω ότι η επιβράδυνση της παγκόσμιας ζήτησης και οι σταθερές βελτιώσεις της προσφοράς θα οδηγήσουν σε μείωση του πληθωρισμού για αγαθά που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από εμπορεύματα, καθώς και για εκείνα που έχουν επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από σημεία συμφόρησης στην αλυσίδα εφοδιασμού. Αυτοί οι παράγοντες αναμένεται να συμβάλουν σημαντικά στην επιβράδυνση του πληθωρισμού από τον τρέχοντα ρυθμό του σε ποσοστό μεταξύ 5% και 5,5% (του δομικού πληθωρισμού) στο τέλος του τρέχοντος έτους και να επιβραδυνθεί περαιτέρω μεταξύ 3% και 3,5% για το επόμενο έτος...».
Τι απέκρυψε ο κ. Γουίλιαμς (Fed) με την θεωρία του κρεμμυδιού;
Τίποτα περισσότερο από την βασική αιτία του πληθωρισμού, αυτή που τον «γέννησε» πριν από την ενεργειακή κρίση, ήτοι την σε ιστορική κλίμακα νομισματική χαλάρωση, ή για να το πούμε με το πραγματικό του όνομα τον νομισματικό πληθωρισμό που έχει προηγηθεί και τώρα επιχειρείται να συρρικνωθεί με την αύξηση των επιτοκίων ή «σιωπηρά» με το tapering που ήδη έχει αρχίσει η Fed. Όπως παραδέχθηκε με μία και μοναδική φράση σε όλη την ομιλία του «η FOMC συνεχίζει να μειώνει τις διακρατήσεις της σε κρατικά χρεόγραφα και χρεόγραφα πρακτορείων και τίτλους που εξασφαλίζονται με ενυπόθηκα δάνεια».
Η αλήθεια βέβαια είναι ότι η απόσυρση της ρευστότητας μέσω του tapering έχει ήδη αρχίσει να «καταγράφεται» στην αμερικάνικη κεφαλαιαγορά. Και αυτό με έμμεσο τρόπο και... πολύ διακριτικά σημειώνεται σαν ενδεχόμενος κίνδυνος από τον κ. Γουίλιαμς όταν παραδέχεται ότι «οι μεγάλες και ταχείες αλλαγές στη νομισματική πολιτική σε ολόκληρο τον κόσμο θα μπορούσαν να συμβάλουν σε πιέσεις και να αποκαλύψουν ευπάθειες στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές. Και η αυξημένη αβεβαιότητα μπορεί να αυξήσει την αστάθεια της αγοράς, με αποτέλεσμα τη μείωση της ρευστότητας της αγοράς. Για παράδειγμα, οι μετρήσεις δείχνουν μείωση ρευστότητας στην αγορά του αμερικανικού δημοσίου χρέους (σ.σ. ομολόγων, εντόκων γραμματίων), αλλά αυτό συνάδει σε μεγάλο βαθμό με την ιστορική σχέση μεταξύ μεταβλητότητας και ρευστότητας...».
Αυτό το στοιχείο που αποκρύπτει ο κ. Γουίλιαμς, όπως και κάθε συνεπής με τον ρόλο του κεντρικός τραπεζίτης σήμερα, είναι το εγχείρημα μείωσης της διαθέσιμης ρευστότητας, με στόχο την ανάσχεση του νομισματικού πληθωρισμού, που βρίσκεται στα θεμέλια της στρατηγικής για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού στο εσώτερο τμήμα του «κρεμμυδιού» του κ. Γουίλιαμς, ιδιαίτερα από το 2023.
