Ο γρίφος της πορείας των τιμών του πετρελαίου απασχολεί τους τελευταίους μήνες κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και καταναλωτές ενώ η αγορά βρίσκεται διχασμένη μεταξύ των εκτιμήσεων περί ανόδου των τιμών λόγω της σφιχτής προσφοράς εν μέσω επερχόμενης αύξησης της ζήτησης και των προβλέψεων για πτώση ακόμη και έως 20 δολάρια σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα εάν βαθύνει περαιτέρω η κρίση.
Σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές, η αποδυνάμωση της ζήτησης αποτελεί δευτερεύον στοιχείο στην τρέχουσα κρίση και το βάρος πρέπει να δοθεί στις επενδύσεις στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, οι οποίες ήταν υποτονικές λόγω των παγκόσμιων δεσμεύσεων για απανθρακοποίηση αλλά και της συγκρατημένης επενδυτικής πολιτικής που ακολουθεί η βιομηχανία του upstream.
Σε σχέση με άλλες κρίσεις του παρελθόντος, η σημερινή δέχεται το έντονο αποτύπωμα του στασιμοπληθωρισμού, του πληθωρισμού που δε συνοδεύεται από αντίστοιχη αύξηση της παραγωγής, η οποία μπορεί να μείνει στάσιμη. Για το λόγο αυτό, πληθαίνουν οι φωνές που προτρέπουν τη βιομηχανία να βάλει το χέρι στην τσέπη και να προχωρήσει σε επενδύσεις προκειμένου να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες. Σχετική πολύ πρόσφατη ανάλυση της KAPSARC, μιας δεξαμενής σκέψης για την ενεργειακή οικονομία και τη βιωσιμότητα υποστηρίζει ότι εάν η αγορά δεν αναλάβει δράση, οι επενδύσεις του κλάδου κινδυνεύουν να μην φθάσουν στα απαιτούμενα επίπεδα. Ως εκ τούτου, οι εταιρείες πετρελαίου θα χρειαστεί να επανεξετάσουν τους στόχους παραγωγής τους και να μεριμνήσουν ώστε να αυξηθεί ταχύτερα από το αναμενόμενο η παραγωγή προκειμένου για να εξασφαλιστεί η προσφορά τα επόμενα τρία χρόνια.
Ποιος είναι ο αντίκτυπος μιας ύφεσης στην αγορά πετρελαίου
Η τελευταία φορά που ο κόσμος αντιμετώπισε μια παρόμοια οικονομική κατάσταση όπως η σημερινή ήταν στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Τότε, παρατηρήθηκαν κραδασμοί στην προσφορά, αδύναμες πολιτικές και διαρθρωτικές παρεμβάσεις αμφιβόλου αποτελεσματικότητας που οδήγησαν τελικά στην ύφεση της δεκαετίας του 1980.
Ο πληθωρισμός ξεπέρασε το 10%, η αύξηση του ΑΕΠ ήταν χαμηλή και οι τιμές του αργού πετρελαίου έφτασαν σε ιστορικά ρεκόρ. Ωστόσο, παρά τις ομοιότητες, η κρίση του 2022 φέρει κάποια διακριτικά χαρακτηριστικά. Πρώτον, όλα τα ενεργειακά αγαθά αντιμετωπίζουν τιμές άνω του μέσου όρου, μειώνοντας τη δυνατότητα υποκατάστασης με φθηνότερα καύσιμα. Παρά τις υψηλές τιμές του πετρελαίου, το αργό χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο καύσιμο με πολλές κυβερνήσεις, μεταξύ των οποίων και η ελληνική, να το έχουν επιλέξει, σε μια δεδομένη χρονική στιγμή, ως αντίδοτο στο ακριβό φυσικό αέριο. Το φυσικό αέριο όπως και άλλα ενεργειακά προϊόντα βρέθηκε επίσης σε ιστορικά υψηλά.
Όμως η σημερινή ύφεση, όπως εκτιμούν πολλοί διεθνείς οργανισμοί δεν θα κατακρημνίσει τις τιμές του πετρελαίου.
Η Bank of America (BofA) προβλέπει ότι οι τιμές του αργού δεν θα πέσουν κάτω από 75 δολάρια το βαρέλι εάν ο κόσμος εισέλθει σε ύφεση. Και ακόμη και σε όσους προβλέπουν μεγάλη πτώση στις τιμές, η απάντηση της αγοράς είναι ότι ο ΟΠΕΚ δεν θα αφήσει να συμβεί κάτι τέτοιο. Η Citigroup, για παράδειγμα, πιστεύει ότι σε περίοδο ύφεσης, οι τιμές θα μπορούσαν να πέσουν στα 65 δολάρια το βαρέλι μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους και στα 45 δολάρια το βαρέλι μέχρι το τέλος του 2023.
Ωστόσο, αυτό το σενάριο αυτό προϋποθέτει μείωση των επενδύσεων και καμία παρέμβαση από τον ΟΠΕΚ+, ο οποίος έχει δηλώσει ότι ένας από τους πρωταρχικούς στόχους του είναι «η διασφάλιση της σταθεροποίησης των τιμών στις διεθνείς αγορές πετρελαίου με σκοπό την εξάλειψη των επιβλαβών και περιττών διακυμάνσεων». Μια τέτοια πτώση στις τιμές θα προκαλούσε περιττές διακυμάνσεις, προκαλώντας τον ΟΠΕΚ να αντιδράσει άμεσα.
Οι κυβερνήσεις από την πλευρά τους δουλεύουν υπέρ του περιορισμού του αντίκτυπου της κρίσης στις τιμές λαμβάνοντας αντισταθμιστικά μέτρα για τη συγκράτηση των υψηλών τιμών λιανικής, μέσω φορολογικών ελαφρύνσεων και επιδοτήσεων.
Κλειδί η αύξηση των κεφαλαιουχικών δαπανών
Οι τομείς του πετρελαίου και του φυσικού αερίου πλήττονται ήδη από χαμηλές επενδύσεις και θα μπορούσαν να επηρεαστούν περαιτέρω από το υψηλότερο κόστος παραγωγής και τη χαμηλότερη ελκυστικότητα των επενδύσεων, καθώς η ύφεση θα περιόριζε τις χρηματοοικονομικές συνθήκες.
Σύμφωνα με την ανάλυση της KAPSARC, η βιομηχανία έχει ανάγκη να αυξήσει τις κεφαλαιουχικές δαπάνες (capex). Ωστόσο, μια ύφεση θα καθιστούσε ακόμη πιο δύσκολη μια τέτοια επέκταση ειδικά αν ληφθεί υπόψη και η σφιχτή πολιτική που ακολουθούν σε αυτές τις περιπτώσεις οι κεντρικές τράπεζες και ο αντίκτυπος που έχει σε μεσαίες και μικρότερες επιχειρήσεις οι οποίες συνηθίζουν να λαμβάνουν οικονομική υποστήριξη για την ανάπτυξη των έργων τους.
