Το πράσινο φως ή αλλιώς την «εντολή» για αναθεώρηση με γρήγορες διαδικασίες του Ταμείου Ανάκαμψης, το αργότερο έως το τέλος Απριλίου με… παρότρυνση όλα να τελειώσουν στις αρχές Απριλίου και η διαδικασία να αρχίσει άμεσα, δόθηκε από την Κομισιόν ως συνέχεια των χθεσινών ανακοινώσεων για το νέο προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης.
Συνδέεται μεταξύ άλλων και με το REPowerEU, δηλαδή με τον άξονα που επιχειρείται να ενταχθεί εδώ και ένα χρόνο στο Ταμείο Ανάκαμψης, χρονοκαθυστερώντας και την ενδιάμεση αναθεώρησή του. Η ώρα για την οποία… ήρθε.
Σύμφωνα με τις «Οδηγίες για τα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας στο πλαίσιο του REPowerEU» που εξέδωσε η Επιτροπή, η Ελλάδα θα δικαιούται τελικά πρόσθετες επιχορηγήσεις ίσες με το 3,85% του συνόλου ή με 769,222 εκατ. ευρώ. Επιπλέον, διαθέσιμα ποσά για μεταφορά από το ΕΣΠΑ, την ΚΑΠ ή άλλα εργαλεία της ΕΕ είναι 412,8 εκατ. ευρώ, αλλά και από το αποθεματικό προσαρμογής του Brexit περίπου 60 εκατ. ευρώ.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Έρχονται 3+1 επιδοτήσεις επιχειρήσεων μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης - Επιπλέον κονδύλια ΕΕ για αυτοπαραγωγή ενέργειας
Το νέο κεφάλαιο REPowerEU
Η αναθεώρηση θα οδηγήσει σε ένα νέο κεφάλαιο REPowerEU με νέες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που θα ξεκινήσουν/έχουν ξεκινήσει από την 1η Φεβρουαρίου του 2022 ή θα είναι επέκταση παλαιότερων κινήσεων, εκ των οποίων όμως μόνο το νέο σκέλος θα συμπεριληφθεί στο κεφάλαιο REPowerEU. Η Ελλάδα θα έχει το δικαίωμα να χρηματοδοτήσει επιπλέον έργα για την ενεργειακή μετάβαση, τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και την κάλυψη επιχειρήσεων και πολιτών.
Η εν λόγω κίνηση πλέον συνδέεται με το νέο προσωρινό πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων (το οποίο λαμβάνει τη σκυτάλη από το ειδικό καθεστώς που ίσχυε για την περίοδο της πανδημίας) και θα ισχύει ως το τέλος του 2025, δίνοντας μεγαλύτερες ελευθερίες για επενδύσεις, αλλά το ζήτημα είναι ότι δεν δίνει ουσιαστικά νέο χρήμα. Και τούτο, αφού ενσωματώνεται σε αυτό το χρήμα που έχει ήδη αποφασιστεί στο πλαίσιο του REPower EU που και αυτό έχει μόνο 20 δισ. ευρώ επιδοτήσεων που θα μοιράσει ανά την ΕΕ και τα αδιάθετα 225 δισεκατομμύρια ευρώ των δανείων του RRF (Ταμείο Ανάκαμψης) που μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα κράτη μέλη για τους σκοπούς του REPowerEU…
Πίεση για άμεση κατάθεση
Η Επιτροπή ζητά από τα κράτη να ξεκινήσουν άμεσα τις εργασίες, ούτως ώστε αυτά να κατατεθούν εγκαίρως. Υπενθυμίζεται πως το Ταμείο Ανάκαμψης που λήγει το 2026, δίνει το δικαίωμα για μία μόνο ενδιάμεση αναθεώρηση, στην οποία πέρα από τις αλλαγές που προκαλεί αυτή η κρίση θα πρέπει να ενσωματωθούν και όλες οι υπόλοιπες παράμετροι (για παράδειγμα η αποδοχή κάποια έργα για διάφορους λόγους θα καθυστερήσουν και έτσι πρέπει να απενταχθούν ή προϋπολογισμοί να αναθεωρηθούν ή μεταρρυθμίσεις να προσαρμοσθούν).
Τα κράτη-μέλη μπορούν επίσης να τροποποιήσουν το σχέδιό τους εάν μπορούν να αποδείξουν ότι οι αντικειμενικές συνθήκες καθιστούν ανέφικτη την εφαρμογή ορισμένων ορόσημων και στόχων. Αυτές οι αντικειμενικές συνθήκες θα μπορούσαν να συνδέονται με τον πληθωρισμό, τις ελλείψεις στην αλυσίδα εφοδιασμού ή το γεγονός ότι υπάρχει καλύτερο εναλλακτικό μέτρο για την εκπλήρωση του επιδιωκόμενου στόχου πολιτικής ενός μέτρου.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Επιπλέον δάνεια 1 δισ. από το Ταμείο Ανάκαμψης έως τις εκλογές – Τροχάδην για απορρόφηση, άγνωστος «Χ» η αναθεώρηση
Σύμφωνα με το κείμενο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, παρά την πράσινη έμφαση, ο στόχος για 20% παραμένει (μαζί με το 37% πράσινο).
Μάλιστα «τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται θερμά να υποβάλουν τροποποιημένα RRP έως τον Απρίλιο του 2023, το αργότερο, πριν από τη νόμιμη προθεσμία της 31ης Αυγούστου 2023». Επίσης, γίνεται σαφές ότι αν υποβάλουν τροποποιημένα RRP μετά τον Αύγουστο του 2023, «δεν θα υπάρχει εγγύηση ότι η διαδικασία αξιολόγησης και έγκρισης μπορεί να ολοκληρωθεί εγκαίρως για την υπογραφή των συμβάσεων χρηματοδότησης ή/και δανείου ακόμη το 2023. Στην περίπτωση αυτή, «το κράτος μέλος αντιμετωπίζει τον κίνδυνο να χάσει το 30% της επιχορήγησης και την πρόσβασή του σε δάνεια» αναφέρεται. Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να κοινοποιήσουν στην Επιτροπή την πρόθεση να ζητήσουν δάνειο μέσω επιστολής. Σε περίπτωση που τα αιτήματα για δάνεια υπερβαίνουν τα διαθέσιμα ποσά, τότε η Επιτροπή θα αποφασίσει με βάση μία σειρά από κριτήρια. Όλες οι δανειακές συμβάσεις θα πρέπει να τεθούν σε ισχύ έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023. Επομένως, πριν από την ημερομηνία αυτή, η Επιτροπή και τα κράτη-μέλη θα πρέπει να υπογράψουν τις δανειακές συμβάσεις και εν συνεχεία η Επιτροπή θα πρέπει να λάβει τις νομικές γνωμοδοτήσεις που πιστοποιούν ότι έχουν εκπληρωθεί όλες οι συνταγματικές και νομικές απαιτήσεις που σχετίζονται με την έναρξη ισχύος αυτών των συμφωνιών.
Τι πρέπει να γίνει στην αναθεώρηση
Κατά την προετοιμασία αλλαγών στα Σχέδια Ανάκαμψης (RRP), για την εισαγωγή των κεφαλαίων REPowerEU, είναι σημαντικό να υπογραμμιστούν οι ακόλουθες αρχές, λέει η Επιτροπή:
- Η πρώτη προτεραιότητα παραμένει η ταχεία εφαρμογή των RRP. Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν να καταβάλλουν όλες τις δυνατές προσπάθειες για την έγκαιρη υποβολή αιτημάτων πληρωμής και να διασφαλίζουν την πρόοδο των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων, επιτρέποντας την έγκαιρη εκταμίευση των κεφαλαίων.
- Για να διασφαλιστεί η ταχεία ανάπτυξη των μέτρων REPowerEU, τα κράτη-μέλη θα πρέπει να υποβάλουν τα τροποποιημένα RRP τους με κεφάλαια REPowerEU έως τις 30 Απριλίου 2023, το αργότερο. Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να υποβάλλουν κάθε αναθεώρηση του RRP τους ως μέρος μιας ενιαίας προσθήκης. Τα κεφάλαια του REPowerEU θα πρέπει να αντιμετωπίζουν με ολοκληρωμένο τρόπο τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη.
- Για να διασφαλιστεί η γρήγορη πρόοδος προς τους στόχους REPowerEU, τα κράτη-μέλη θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα σε μέτρα των οποίων η εφαρμογή βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και μπορούν να ληφθούν έως το 2026. Τα κράτη-μέλη θα πρέπει επίσης να έχουν υπόψη τους τον πιθανό αντίκτυπο στο προφίλ εκταμίευσης των αλλαγών στο υφιστάμενο RRP τους. Συνολικά, τα κράτη-μέλη θα πρέπει επίσης να αξιολογήσουν το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής των υφιστάμενων μέτρων για να βεβαιωθούν ότι θα παραδοθούν σύμφωνα με το συμφωνημένο χρονοδιάγραμμα.
- Τα υπόλοιπα δάνεια RRF παρέχουν πρόσθετη χρηματοδότηση για τις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις στα κεφάλαια του REPowerEU. Για να διασφαλιστεί η βέλτιστη κατανομή αυτών των δανείων, τα κράτη-μέλη θα πρέπει να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους για τη λήψη δανείων το συντομότερο δυνατό και το αργότερο 30 ημέρες μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού REPowerEU.
- Οι αλλαγές που έγιναν στα RRP δεν θα πρέπει να μειώνουν τη συνολική τους φιλοδοξία, ιδίως όσον αφορά τα μέτρα που αφορούν ειδικές συστάσεις ανά χώρα του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και συμβάλλουν στην επίτευξη πράσινων και ψηφιακών στόχων. Οι πρόσθετες επενδύσεις και οι μεταρρυθμίσεις που περιλαμβάνονται στα αναθεωρημένα RRP θα πρέπει να επικεντρωθούν στους στόχους REPowerEU.
- Τα κράτη-μέλη καλούνται επίσης να προβούν σε απολογισμό και να συζητήσουν με την Επιτροπή την εμπειρία τους από την εφαρμογή του Μηχανισμού μέχρι στιγμής, για να καθορίσουν εάν τυχόν αλλαγές στα εθνικά τους πλαίσια εφαρμογής θα μπορούσαν να συμβάλουν στη βελτίωση της υλοποίησης μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων.
Το σχέδιο οδηγιών
Γενικά, το σχέδιο οδηγιών για τα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (RRPs), στο πλαίσιο του REPowerEU, εξηγεί τη διαδικασία τροποποίησης των υφιστάμενων σχεδίων, καθώς και τον τρόπο, με τον οποίο τα κράτη-μέλη μπορούν να προετοιμάσουν τα κεφάλαια του REPowerEU. Εξηγεί τους διαφορετικούς νομικούς λόγους για την τροποποίηση ενός σχεδίου. Παρέχει, επίσης, τις πληροφορίες σχετικά με τους λόγους, τους στόχους και τη φύση των αλλαγών που μπορούν να υποβάλουν τα κράτη-μέλη στην Επιτροπή. Περιγράφει τα στοιχεία που πρέπει να συμπεριληφθούν και τις πιθανές πηγές χρηματοδότησης και τα επιλέξιμα μέτρα.
Εκκρεμεί πάντως ένα ακόμη βήμα ανά την ΕΕ, να τεθεί σε ισχύ ο κανονισμός RRF, όπως τροποποιήθηκε από τον κανονισμό για τα κεφάλαια REPowerEU. Μόλις εγκριθούν τα αναθεωρημένα σχέδια, τα κράτη-μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν προχρηματοδότηση έως και 20% των κεφαλαίων που διατίθενται στα κεφάλαια του REPowerEU.
Γενικά, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να ενσωματώσουν επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις στα κεφάλαιά τους στο REPowerEU που υποστηρίζουν την παρούσα και τη μελλοντική ανταγωνιστικότητα των βιομηχανιών καθαρής τεχνολογίας της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να συμπεριλάβουν τρία είδη μέτρων στα τροποποιημένα σχέδιά τους για τη στήριξη των βιομηχανιών καθαρής τεχνολογίας/αλυσίδων αξίας και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας:
- Ένα ενιαίο κέντρο για την αδειοδότηση έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και καθαρής τεχνολογίας για την απλοποίηση και την επιτάχυνση της διαδικασίας έγκρισης για την κατασκευή και τη λειτουργία έργων καθαρής τεχνολογίας.
- Φορολογικές ελαφρύνσεις ή άλλες μορφές υποστήριξης για επενδύσεις πράσινης, καθαρής τεχνολογίας, όπως εκπτώσεις φόρου, επιταχυνόμενες αποσβέσεις ή επιδοτήσεις που συνδέονται με την απόκτηση ή τη βελτίωση περιουσιακών στοιχείων πράσινων επενδύσεων.
- Επένδυση στην επανεκπαίδευση του εργατικού δυναμικού για ένα πιο πράσινο μέλλον.
