Τα Σχέδια Βελτίωσης, αποτελούν τη βασική επενδυτική μορφή των αγροτών, η οποία ενισχύεται σημαντικά μέσω των προγραμμάτων Αγροτικής Ανάπτυξης που χειρίζεται το ΥΠΑΤΤ. Μετρούν ήδη 30 χρόνια ζωής κι έχουν αναμορφωθεί πολλές φορές προκειμένου να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες. Έχουν γίνει πολλές μελέτες αποτίμησης με ποικίλα συμπεράσματα. Καλύτερη όμως αξιολόγηση είναι η ίδια η ζωή.
Στα 30 αυτά χρόνια τα χωριά ερήμωσαν, τα χωράφια ερημοποιούνται, ο εξοπλισμός παλιώνει, οι άνθρωποι γερνούν και ο ρυθμός ανανέωσης είναι πολύ μικρός, η τροφή φεύγει από τα χέρια των αγροτών. Δεν το λες κι ευνοική εξέλιξη αυτό…
Στο βαθμό που το αποτέλεσμα δεν είναι ικανοποιητικό, σημαίνει ότι και τα μέτρα πολιτικής δεν είχαν την αναμενόμενη απόδοση. Με όρους πολιτικής “έχουν κλείσει τον βιοιστορικό τους κύκλο”.
Μήπως λοιπόν ήλθε η ώρα να υιοθετήσουμε και άλλου τύπου μέτρα ενίσχυσης των επενδύσεων στον αγροτικό χώρο; Αντί να περιμένουμε πότε το ΥΠΠΑΤ θα ανακοινώσει την περίοδο υποβολής των Σχεδίων Βελτίωσης και πότε θα ξεμπλέξει με τις πληρωμές, ένα θέμα που βασανίζει τους αγρότες, μήπως ήταν καλύτερα να ελαφρύνουμε το σύστημα.
Και πριν το ελαφρύνουμε να ξαναδούμε τις στοχεύσεις του: τα μεγάλα προβλήματα σήμερα είναι τα εξής τρία:
- Η ακριβή ενέργεια. Ενέργεια χρησιμοποιείται σε κάθε φάση της καλλιέργειας και σε πολλές μορφές, πετρέλαιο για την κίνηση, ρεύμα για άντληση νερού, ψύξη ή πρώτη κατεργασία προϊόντων, αέριο για θέρμανση χώρων και προιόντων αλλά και ξήρανση.
- Το μεγάλο και επείγον πρόβλημα που έχει ενσκύψει τα τελευταία τρία τέσσερα χρόνια είναι η έλλειψη εργατικού δυναμικού τόσο για τις καθημερινές εργασίες όσο και για την συγκομιδή.
- Η πρωτογενής παραγωγή καλείται να παίξει ένα όχι απλώς σημαντικό αλλά καθοριστικό ρόλο στην μάχη για την κλιματική αλλαγή. Απασχολεί τα μισά διαθέσιμα εδάφη σε παγκόσμια κλίμακα, ενώ εκμεταλλεύεται το μεγαλύτερο ποσοστό των διαθέσιμων νερών.
Άρα οι νέες στοχευμένες δράσεις είναι προφανείς: επιδότηση επενδύσεων που αμβλύνουν έναν ή περισσότερους από τους παραπάνω στόχους. Η τοποθέτηση για παράδειγμα ρυθμιστή στροφών σε ένα αντλητικό συγκρότημα σε συνδυασμό με στάγδην άρδευση που δουλεύει με χαμηλότερες πιέσεις, είναι μια πολύ απλή και γρήγορη δράση και μπορεί να μειώσει την συνολική κατανάλωσή ρεύματος σε μια περίοδο έως και 40%. Η αγορά ενός συστήματος συλλογής διχτυών και μηχανικής απομάκρυνσης των φύλλων, μπορεί να μειώσει τις ανάγκες σε εργατικά κρίσιμων καλλιεργειών όπως η ελαιοσυλλογή ή τα ακρόδρυα (καρύδια, φιστίκια, αμύγδαλα) κατά αρκετούς εργάτες.
Άρα η δημιουργία από έναν αγρότη ενός εξατομικευμένου σχεδίου παρεμβάσεων χωρίς πολλές τεκμηριώσεις για τα προφανή και χαρτούρα για την απόδειξη του προφανούς, μπορεί να φέρει άμεσα και χειροπιαστά αποτελέσματα. “Θέλω να βελτιώσω το σύστημα άρδευσης των φυστικιών μου και να εκσυγχρονίσω το τρόπο συλλογής τους”. Δηλαδή θέλω ένα ρυθμιστή στροφών, 3.000 ευρώ, παρεμβάσεις σε σωληνάκια κι άλλους αυτοματισμούς 10.000 ευρώ, θέλω κι ένα παρελκόμενο που μαζεύει τα δίχτυα αξία 2.500 ευρώ καθώς και πολλά δίχτυα για να μην ασχολούμαστε όλη την ώρα με αυτά αξίας 1.500 ευρώ. Α, ξέχασα κι ένα μηχανικό κόσκινο άλλα 1500 ευρώ, Δηλαδή θέλω συνολικά 20.000 ευρώ. Τι θα κερδίσω? Ορίστε ο λογαριασμός του περυσινού ρεύματος 2.000 ευρώ, άρα θα κερδίσω 500 ευρώ το χρόνο, και θα μειώσω τους εργάτες που θα χρησιμοποιώ κατά 4 άτομα επί 10 ημέρες επί 40 ευρώ άρα θα κερδίσω κι από εκεί άλλα 1500 ευρώ. Επιπλέον από τους αυτοματισμούς, θα κάνω καλύτερη δουλειά, θα εξοικονομήσω χρόνο για άλλες ασχολίες ή ακόμη και να πάω για μπάνιο την οικογένειά μου βρε αδελφέ, δεν το δικαιούμαι;;;
Άρα θα έχουμε μια απόδοση επί του επενδεδυμένου κεφαλαίου της τάξης του 10 με 15% (μεγαλύτερη θα έχει διότι τα παραπάνω νούμερα είναι πραγματικά αφού το έργο έχει ήδη εφαρμοστεί). Πολύ ικανοποιητική απόδοση δε βρίσκετε; Δεν χρειάζεται τώρα να τεκμηριώνουμε τα 2.500 αυτά χιλιάρικα με ένα σωρό σελίδες γραμμένες από κάποιο σύμβουλο. Απλά και κατανοητά πράγματα. Όπως πας στο Σούπερ Μάρκετ να αγοράσεις υλικά για μια προκαθορισμένη συνταγή: Γάλα, τυρί, Καμπά που έλεγε και η διαφήμιση για τους παλαιότερους. Βάλτε και μια ρήτρα όποιος λέει ψέματα θα του κόψουμε τις επιδοτήσεις και εμπρός στη τράπεζα να πάρει τα λεφτά. Για την ακρίβεια να τα στείλει στους προμηθευτές.
Το θέμα της γεωργίας του άνθρακα, δηλαδή αγροτών που θέλουν να καλλιεργήσουν με γνώμονα το πως θα δεσμεύσουν περισσότερο άνθρακα στο έδαφος, είναι ποιο πολύπλοκο κι ας το αφήσουμε για άλλη επικοινωνία. Το αναφέραμε εδώ διότι κι αυτό έχει ισάξια μεγάλη αξία
Με απόλυτα στοχευμένες δράσεις και κυρίως με απλές και γρήγορες διαδικασίες για όλους όσοι ασχολούνται με την πρωτογενή παραγωγή εκτιμάται οτι θα τραβήξει το ενδιαφέρον και το όφελος θα είναι άμεσο και σημαντικό.
Δεν αμφισβητούμε ούτε την αξία των σημερινών Σχεδίων Βελτίωσης, ούτε του έργου των συμβούλων. Αλλά δεν μπορεί να γίνονται κάποια πράγματα μόνο με σύνθετες και χρονοβόρες διαδικασίες...
