Η ενίσχυση της ασφάλειας των βιομηχανικών και εφοδιαστικών αλυσίδων της και, ταυτόχρονα, η αυτοδυναμία της στην επιστήμη και την τεχνολογία αποτελούν τις βασικές προτεραιότητες της νέας ηγεσίας της Κίνας.
Αυτό είναι το συμπέρασμα της ειδικής δημοσίευσης του γερμανικού Ινστιτούτου για την Παγκόσμια Οικονομία (IfW) σε σχέση με την αποτίμηση του τελευταίου Εθνικού Λαϊκού Συνεδρίου της Κίνας.
Σύμφωνα με το IfW, η αυξανόμενη οικονομική και τεχνολογική σύγκρουση με τις Ηνωμένες Πολιτείες πλήττει την οικονομία της Κίνας σε μια δύσκολη στιγμή. Kαι όχι μόνο αυτό, αλλά τα σκληρά αντίποινα της Κίνας έναντι των οικονομικών κυρώσεων των ΗΠΑ θα επιδείνωναν περαιτέρω τα εσωτερικά οικονομικά της προβλήματα.
Κατά τη διάρκεια του Εθνικού Λαϊκού Συνεδρίου του 2023 η κινεζική ηγεσία έχει καταστήσει σαφές ότι μέχρι τότε είχε δώσει προτεραιότητα στην αντιμετώπιση των εσωτερικών οικονομικών προβλημάτων. Ταυτόχρονα, εντείνει επίσης τις προσπάθειες για την ενίσχυση της ασφάλειας των βιομηχανικών και εφοδιαστικών αλυσίδων της Κίνας και της αυτοδυναμίας της στην επιστήμη και την τεχνολογία. Αυτό μειώνει την ευπάθεια της Κίνας στη σύγκρουση με τις ΗΠΑ και ενισχύει την ικανότητά της για μελλοντικά αντίμετρα.
Οι εσωτερικές προκλήσεις
Η αυξανόμενη όξυνση της οικονομικής και τεχνολογικής σύγκρουσης με τις Ηνωμένες Πολιτείες (και τους συμμάχους τους) πλήττει την οικονομία της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας σε μια εποχή που αυτή παλεύει επίσης με σημαντικές εσωτερικές προκλήσεις.
Σε αυτές περιλαμβάνονται:
- η συνεχιζόμενη κρίση στον τομέα των ακινήτων
- η δύσκολη οικονομική κατάσταση σε πολλούς δήμους
- η αδύναμη καταναλωτική ζήτηση
- οι χαμηλές επενδύσεις από ιδιωτικές εγχώριες και ξένες επιχειρήσεις, οι οποίες συγκρατούνται από την απώλεια εμπιστοσύνης στην προθυμία της κυβέρνησης να μεταρρυθμίσει την οικονομική πολιτική και τις μεγάλες αβεβαιότητες σχετικά με την εξέλιξη του εξωτερικού οικονομικού και εξωτερικού πολιτικού περιβάλλοντος.
Σε αυτή την κατάσταση, τα σκληρά αντίποινα στις οικονομικές κυρώσεις και περιορισμούς των ΗΠΑ, όπως η απαγόρευση των εισαγωγών από την περιοχή Xinjiang της Κίνας, ο νόμος “CHIPS and Science Act” με την απαγόρευση των επιχορηγούμενων να επενδύσουν στην Κίνα και ιδίως οι έλεγχοι των εξαγωγών σε τσιπ υψηλής τεχνολογίας και οι περιορισμοί σε Αμερικανούς που εργάζονται στη βιομηχανία ημιαγωγών στην Κίνα, θα επιδείνωναν τα εσωτερικά οικονομικά προβλήματα της Κίνας. Θα οδηγούσαν πιθανότατα σε περαιτέρω αβεβαιότητα και απώλεια εμπιστοσύνης, ιδίως μεταξύ των ξένων εταιρειών και των επενδυτών, και θα μείωναν περαιτέρω τη διάθεσή τους να επενδύσουν.
Οι δηλώσεις της κινεζικής ηγεσίας κατά τη διάρκεια του Εθνικού Λαϊκού Κογκρέσου τον Μάρτιο του 2023 και τα σχέδια που εγκρίθηκαν εκεί δείχνουν ότι η κυβέρνηση έχει δώσει μέχρι τότε προτεραιότητα στην αντιμετώπιση των εσωτερικών προβλημάτων στην οικονομική της πολιτική.
Ταυτόχρονα, η ηγεσία εντείνει τις προσπάθειες για την ενίσχυση της ασφάλειας των βιομηχανικών και εφοδιαστικών αλυσίδων της Κίνας και της αυτοδυναμίας της στην επιστήμη και την τεχνολογία, προκειμένου να καταστήσει την Κίνα λιγότερο ευάλωτη στις εξωτερικές προκλήσεις, σύμφωνα με το γερμανικό think tank.
Προώθηση της κατανάλωσης και των ιδιωτικών επενδύσεων
Όσον αφορά την αντιμετώπιση της αδυναμίας της κινεζικής οικονομίας, η τόνωση της εγχώριας κατανάλωσης και η ενίσχυση της ιδιωτικής επενδυτικής δραστηριότητας θεωρούνται ιδιαίτερα κρίσιμες.
Ως εκ τούτου, η πολιτική ηγεσία επιδιώκει να ανακτήσει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και, κυρίως, των ιδιωτικών εγχώριων και ξένων επιχειρήσεων και να μειώσει τις αβεβαιότητες στο επιχειρηματικό και επενδυτικό περιβάλλον. Ο νέος πρωθυπουργός Λι Τσιανγκ χρησιμοποίησε μια διεθνή συνέντευξη Τύπου στο περιθώριο του Εθνικού Λαϊκού Κογκρέσου για να παρουσιαστεί ως μεταρρυθμιστής φιλικός προς τις επιχειρήσεις. Επιβεβαίωσε το περαιτέρω άνοιγμα της κινεζικής οικονομίας στις ξένες εταιρείες και ανακοίνωσε ότι θα προωθήσει την ανάπτυξη των ιδιωτικών επιχειρήσεων. Τόνισε επίσης τις μεγάλες ευκαιρίες που προσφέρει η τεράστια αγορά της Κίνας τόσο στις εγχώριες όσο και στις ξένες εταιρείες. Σύμφωνα με αυτό, το σχέδιο οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της κυβέρνησης για το 2023, το οποίο εγκρίθηκε από το Εθνικό Λαϊκό Κογκρέσο, προβλέπει πολλά μέτρα για την ενίσχυση της εγχώριας κατανάλωσης και την προώθηση των ιδιωτικών επενδύσεων. Η ανάπτυξη των ιδιωτικών επιχειρήσεων και του ιδιωτικού τομέα αναφέρονται ρητά ως κυβερνητικοί στόχοι. Ταυτόχρονα, το σχέδιο αποφεύγει να αναφέρει ρητά ιδεολογικούς όρους με κυρίως αρνητική χροιά μεταξύ των ιδιωτών επιχειρηματιών και των ξένων επενδυτών, όπως η "κοινή ευθύνη των επιχειρήσεων για την κοινή ευημερία" ή η "διπλή κυκλοφορία".
Αυτό δείχνει ότι η κινεζική κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να αποδυναμώσει τις ιδεολογικά υποκινούμενες οικονομικές “συνταγές”, τουλάχιστον προσωρινά, προκειμένου να αντιμετωπίσει την απώλεια εμπιστοσύνης και τις μεγάλες αβεβαιότητες εκ μέρους των ιδιωτικών επιχειρήσεων και τη συνακόλουθη αδυναμία της επενδυτικής δραστηριότητας, αναφέρει το γερμανικό Ινστιτούτο για την Παγκόσμια Οικονομία.
Ωστόσο, το σχέδιο τονίζει επανειλημμένα την ανάγκη για περισσότερο κεντρικό συντονισμό και έλεγχο, κάτι που είναι πιθανό να γίνει λιγότερο θετικά αποδεκτό από τις ιδιωτικές εγχώριες και ξένες εταιρείες.
Για την προώθηση των ξένων επενδύσεων, το κυβερνητικό σχέδιο δίνει έμφαση στο μεγαλύτερο άνοιγμα του σύγχρονου τομέα των υπηρεσιών. Ωστόσο, τονίζει επίσης ρητά τη σημασία της προώθησης των ξένων επενδύσεων στον τομέα της μεταποίησης.
Ο στόχος εδώ δεν είναι μόνο να προσελκυστούν επενδυτικά σχέδια υψηλότερης ποιότητας, αλλά και να αποθαρρυνθεί η μείωση των επενδύσεων στην Κίνα. Η κινεζική κυβέρνηση σκοπεύει επίσης να συνεχίσει να προωθεί την ίδρυση κέντρων έρευνας και ανάπτυξης από ξένες εταιρείες στην Κίνα- ωστόσο, σε αντίθεση με το 14ο πενταετές σχέδιο, το σχέδιο του 2023 δεν αναφέρει πλέον την προώθηση της συμμετοχής ξένων εταιρειών σε εθνικά τεχνολογικά έργα. Μπορεί να υποτεθεί ότι αυτό αντανακλά μια ακόμη μεγαλύτερη έμφαση στην εθνική ασφάλεια και την αυτονομία στην προώθηση της τεχνολογικής ανάπτυξης, σημειώνει το γερμανικό think tank. Σε αντίθεση με τις ξένες επενδύσεις στην Κίνα, οι άμεσες κινεζικές επενδύσεις στο εξωτερικό δεν αναφέρονται σχεδόν καθόλου στο σχέδιο 2023. Η προώθησή τους αναφέρεται μόνο σε σχέση με τη συνεργασία για την εξερεύνηση υπερπόντιων ορυκτών πόρων.
Όσον αφορά το εξωτερικό περιβάλλον, ο Πρόεδρος Σι προειδοποίησε ότι η "συνολική ανάσχεση, περικύκλωση και καταστολή της Κίνας" που επιδιώκει η Δύση υπό την ηγεσία των ΗΠΑ θέτει πρωτοφανείς σοβαρές προκλήσεις για την Κίνα. Κατά συνέπεια, στο σχέδιό της για το 2023, η κυβέρνηση προσδιορίζει την "επίτευξη της ασφάλειας της βιομηχανικής και εφοδιαστικής αλυσίδας" ως σημαντικό στόχο πολιτικής. Οι ελλείψεις και οι αδυναμίες στις βιομηχανικές και εφοδιαστικές αλυσίδες της Κίνας πρέπει να αντιμετωπιστούν και να διορθωθούν γρήγορα, επιμένει το σχέδιο. Η ηγετική θέση της Κίνας σε βασικούς τεχνολογικούς κλάδους (νέα ενεργειακά οχήματα, 5G και φωτοβολταϊκά) πρέπει να εδραιωθεί. Θα πρέπει να διασφαλιστεί μια λειτουργική μεταφορά αγαθών μέσω σημαντικών θαλάσσιων λιμένων και αεροδρομίων, ώστε να συμβάλει περαιτέρω στην επέκταση της θέσης της Κίνας ως ισχυρού εμπορικού έθνους. Και για να διασφαλιστεί ο εφοδιασμός με πρώτες ύλες, θα πρέπει να καταβληθούν αυξημένες προσπάθειες για την εξερεύνηση και την ανάπτυξη των ορυκτών πόρων τόσο στην Κίνα όσο και στο εξωτερικό.
Ως περαιτέρω απάντηση στις αυξανόμενες εξωτερικές προκλήσεις, η προώθηση της "ικανότητας τεχνολογικής καινοτομίας και της αυτοδυναμίας της Κίνας στον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας" - η οποία είχε ήδη καθοριστεί ως πρωταρχικός στόχος στο 14ο πενταετές σχέδιο της Κίνας (2021-2025) - δίδεται ακόμη μεγαλύτερη προτεραιότητα από την κινεζική κυβέρνηση στo Eθνικό Λαϊκό Κογκρέσο το 2023.
Ο ισχυρότερος συντονισμός, η καθοδήγηση και ο έλεγχος από την κεντρική πολιτική ηγεσία, καθώς και οι ουσιαστικές και εκτεταμένες θεσμικές μεταρρυθμίσεις στον τομέα της πολιτικής για την επιστήμη, την τεχνολογία και την καινοτομία θα πρέπει να επιτρέψουν στην Κίνα να ανταγωνιστεί με επιτυχία στον εντεινόμενο παγκόσμιο τεχνολογικό ανταγωνισμό και να αντισταθεί στις εξωτερικές προσπάθειες περιορισμού και καταστολής, αναφέρει το γερμανικό Ινστιτούτο για την Παγκόσμια Οικονομία. Η νεοϊδρυθείσα Κεντρική Επιτροπή για την Επιστήμη και την Τεχνολογία προορίζεται να διασφαλίσει την έμφαση την οποία αποφάσισε να δώσει η ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος στον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας. Η Επιτροπή επιβλέπει την εφαρμογή των οδηγιών της ηγεσίας του κόμματος από το Υπουργείο Επιστήμης και Τεχνολογίας και συντονίζει τις πολιτικές επιστήμης και τεχνολογίας με άλλες πολιτικές σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο.
Αύξηση της ασφάλειας των αλυσίδων εφοδιασμού και της αυτοδυναμίας στην επιστήμη και την τεχνολογία
Η αύξηση της ασφάλειας των βιομηχανικών αλυσίδων και των αλυσίδων εφοδιασμού της Κίνας και η αυτοδυναμία της στην επιστήμη και την τεχνολογία μπορεί να θεωρηθεί ως μια κυρίως αμυντική πολιτική που αποσκοπεί στη διασφάλιση της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της Κίνας έναντι εξωτερικών προκλήσεων.
Ταυτόχρονα, όμως, μπορεί επίσης να θεωρηθεί ως μέσο για την ενίσχυση της ικανότητας της Κίνας να προετοιμάζεται για πιθανά μελλοντικά αντίμετρα κατά των θεωρούμενων "πολιτικών ανάσχεσης" της Δύσης.
Η ασυνήθιστα έντονη και άμεση κριτική του Προέδρου Σι Τζιπίνγκ στην πολιτική των ΗΠΑ και η προειδοποίηση του νέου Υπουργού Εξωτερικών Τσιν Γκανγκ.(που εκφράστηκε επίσης στο περιθώριο του Εθνικού Λαϊκού Κογκρέσου), ότι μια αντιπαράθεση θα ήταν αναπόφευκτη εάν οι ΗΠΑ συνέχιζαν σε αυτό το δρόμο, θα πρέπει επομένως να εκληφθεί και ως προειδοποίηση για πιθανά οικονομικά αντίμετρα και πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Υπονοώντας τις δικές της υφιστάμενες και περαιτέρω επεκτεινόμενες δυνάμεις σε σημαντικούς τομείς της τεχνολογίας και, πιο πρόσφατα, ανακοινώνοντας ελέγχους στις εξαγωγές για επιλεγμένες πρώτες ύλες, η Κίνα σηματοδοτεί και οξύνει τις επιλογές της για συγκεκριμένα αντίμετρα, καταλήγει το IfW.
