Διαθέσιμους πόρους από κάθε δυνατή πηγή, προκειμένου να καλυφθεί το (άγνωστο ακόμα) κόστος ανοικοδόμησης της Θεσσαλίας και της Θράκης από τις δύο φονικές καταστροφές που υπέστησαν, αλλά και της θωράκισης όλης της χώρας από την κλιματική κρίση αναζητεί η κυβέρνηση. Το κόστος από τις πλημύρες αυξάνεται γραμμικά όσο περνούν οι ημέρες με τα νερά να επιμένουν στον θεσσαλικό κάμπο, αποκαλύπτοντας όχι μόνο την απώλεια ανθρώπινων ζωών αλλά και την καταστροφή υποδομών και περιουσιών. Οι πλημμύρες στη Θεσσαλία δεν έχουν καταστρέψει μόνο την τοπική παραγωγή και τις υποδομές, αλλά έχουν χωρίσει και την Ελλάδα στα δύο, με δεδομένο ήδη ότι το σιδηροδρομικό δίκτυο θα αργήσει να αποκατασταθεί πλήρως. Μένει να φανεί επίσης αν θα είναι προσωρινές ή μόνιμες οι ελλείψεις στην αγροτική και στην κτηνοτροφική παραγωγή, αλλά και οι επιπτώσεις που θα υπάρξουν σε όλη την Ελλάδα από την αδυναμία επαρκούς τροφοδοσίας της αγοράς, όσο παραμένει κλειστή η εθνική οδός.
Σε δημοσιονομικό επίπεδο το κόστος άμεσης αποζημίωσης και ανοικοδόμησης, μετά την επέκταση του πλήγματος σε όλο τον θεσσαλικό κάμπο, φαίνεται ότι ξεπερνάει κατά πολύ τις καταστροφές που άφησε πίσω του ο Ιανός. Επισήμως κυβερνητικά στελέχη αποφεύγουν να τοποθετηθούν, εξηγώντας πως η καταμέτρηση είναι σε εξέλιξη όσο τα νερά δεν υποχωρούν. Ατύπως γίνεται όμως λόγος για ποσά που μόνο σε όρους δημοσιονομικού κόστους δεν αποκλείεται να ξεπεράσουν αρκετά τα 2 δισ. ευρώ.
Σήμερα ο Πρωθυπουργός μεταβαίνει στο Στρασβούργο, αλλά και το οικονομικό επιτελείο όλες τις επόμενες μέρες στις Βρυξέλλες (με εκκίνηση από το Eurogroup της Παρασκευής) θα προσπαθήσει να βρει εργαλεία μετριασμού του δημοσιονομικού αποτυπώματος των αναγκαίων έργων αποκατάστασης αλλά και της μακροπρόθεσμης θωράκισης της χώρας. Τούτο με δεδομένο ότι ο σχεδιασμός που είχε γίνει τα προηγούμενα χρόνια πρέπει να αλλάξει με βάση τα νέα δεδομένα της πολύ πιο έντονης κλιματικής κρίσης, την οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανάγει σε έναν από τους βασικούς κινδύνους για το μέλλον της Ευρώπης και της οικονομίας της.
Τι κονδύλια έχουμε από την ΕΕ
Προς το παρόν - με βάση τον προηγούμενο σχεδιασμό και την κατανομή της ΕΕ - διαθέσιμα για ανάλογα έργα ήταν, για όλη την προγραμματική περίοδο έως το τέλος της δεκαετίας, περίπου 3 δισ. ευρώ μαζί με τα δάνεια της ΕΕ, όταν πέρυσι πριν τις νέες καταστροφές η Κομισιόν εκτιμούσε ότι το μεσοπρόθεσμο κόστος από την κλιματική κρίση στην Ελλάδα θα είναι από τα υψηλότερα στην ΕΕ, λόγω της μεγάλης ευαλωτότητάς της, κοντά στα 10 δισ. ευρώ.
Kονδύλια 1,5 δισ. ευρώ που θα δοθούν μέσω του Ελλάδα 2.0, ένα πρωτόγνωρα μεγάλο ενιαίο πακέτο 757 εκατ. ευρώ από το νέο ΕΣΠΑ, δάνεια 595 εκατ. ευρώ από την ΕΤΕπ και επιπλέον κονδύλια που θα διατεθούν μέσω περιφερειών και άλλων φορέων.
Αναλυτικά, από το 2021 δικαιούμαστε ως χώρα τα εξής:
- Πρόγραμμα Πολιτικής Προστασίας ΕΣΠΑ 2021-2027 (757 εκατ. ευρώ)
- Άλλες δράσεις του νέου ΕΣΠΑ μέσω περιφερειών και άλλων υπουργείων.
- Ταμείο Ανάκαμψης 1,5 δισ. ευρώ εκ των οποίων 461,2 εκατ. ευρώ για δράσεις πολιτικής προστασίας.
- Χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (595 εκατ. ευρώ)
- Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα «Αντιμετώπιση – Πρόληψη των Επιπτώσεων στις Υποδομές από τις Φυσικές Καταστροφές» στο πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης 2021-2025.
Η ανακατανομή και η άμεση αποζημίωση
Πλέον, θα γίνουν αιτήματα ανακατανομής κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης (νέα αναθεώρηση προανήγγειλε ο Αντιπρόεδρος της Κομισιόν Μ. Σχοινάς), αλλά και του παλαιού ΕΣΠΑ που τελειώνει φέτος αλλά δεν έχουν δαπανηθεί πλήρως (λόγω των δυσκολιών στην εκτέλεση των έργων) τα πολύ λιγότερα κονδύλια που αναλογούσαν στην Ελλάδα για πρόληψη και διαχείριση κλιματικών κρίσεων (δύο στα τρία ευρώ από τα ανάλογα κονδύλια παραμένουν στο ράφι με ποσοστό απορρόφησης στο 36% περίπου).
Όπως συνέβη και μετά τον Ιανό, θα γίνει αίτημα για τη Θεσσαλία και για τον Έβρο για κονδύλια από το ειδικό ταμείο της ΕΕ για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών (σ.σ. το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιτρέπει στην ΕΕ να υποστηρίξει χρηματοδοτικά ένα κράτος ή μια περιφέρεια σε περιπτώσεις σοβαρών φυσικών καταστροφών και το αίτημα υποβάλλεται το πολύ 3 μήνες μετά το συμβάν).
Το ουσιαστικό όμως αίτημα είναι για νέο χρήμα ή για άλλες διευκολύνσεις που αυτή τη στιγμή δεν είναι διαθέσιμες. Προς το παρόν, στην πρόταση της Κομισιόν για τους νέους Δημοσιονομικούς Κανόνες το μόνο που προβλέπεται είναι 3ετής παράταση της περιόδου δημοσιονομικής προσαρμογής για επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που αποδεδειγμένα θα έχουν και δημοσιονομικό όφελος στο τέλος της διαδρομής. Επίσης, στο τραπέζι είναι (με διαφωνίες από τα κράτη του Βορρά) η πρόταση για έναν νόμιμο μηχανισμό (central fiscal capacity) χρηματοδοτικής αντίδρασης όταν υπάρχει ανάγκη σε ένα κράτος.
Από πλευράς ΕΕ, μετά τις σημερινές συναντήσεις, αναμένεται και η αυριανή ετήσια ομιλία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για την κατάσταση της Ένωσης / State of the Union. Επόμενος σταθμός είναι η ολοκλήρωση της πρώτης φάσης καταμέτρησης των απωλειών με στόχο να οριστικοποιηθούν και οι τοποθετήσεις του Πρωθυπουργού στη ΔΕΘ.
Σήμερα ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης θα έχει συνάντηση με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με θέμα τη στήριξη της χώρας μας για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων των πρόσφατων φυσικών καταστροφών. Θα ακολουθήσουν διευρυμένες συνομιλίες στις οποίες από την πλευρά της κυβέρνησης θα συμμετέχουν: ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης, ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρήστος Σταϊκούρας, ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Λευτέρης Αυγενάκης, ο Αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Νίκος Παπαθανάσης και ο Υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Θάνος Πετραλιάς.
