Σήμερα είναι προγραμματισμένη η παρουσίαση της νέας στρατηγικής του Γερμανού Υπουργού Οικονομίας και Ενέργειας και αντικαγκελάριος Ρόμπερτ Χάμπεκ (Πράσινοι) για τη γερμανική βιομηχανία.
Έμμεσα, όμως, μέσω της στρατηγικής του Χάμπεκ αναμένεται να αναζωπυρωθεί η ενδοκυβερνητική κόντρα στο εσωτερικό της τρικομματικής ομοσπονδιακής κυβέρνησης δηλαδή μεταξύ του SPD, των Πρασίνων και των Φιλελεύθερων όχι μόνο για τη βιομηχανική, αλλά ευρύτερα για την οικονομική και την δημοσιονομική πολιτική (πχ «φρένο χρέους») με συνέπειες σε όλη την Ευρώπη.
Σχεδόν ακριβώς πριν από ένα χρόνο, ο ομοσπονδιακός υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ ανακήρυξε το 2023 «το έτος της βιομηχανικής πολιτικής». Από τότε, όμως, έχουν πράγματι συμβεί πολλά όσον αφορά τη βιομηχανική πολιτική.
Ωστόσο, δεν ήταν πάντα τόσο σαφές ποιο μοντέλο ακολουθούσε ο αντικαγκελάριος, ενώ η στρατηγική που διέπει όλα τα μέτρα και τα προγράμματα χρηματοδότησης έλειπε μέχρι τώρα, σύμφωνα με την Handelsblatt. Σήμερα, ο Χάμπεκ θα παρουσιάσει την 46σέλιδη βιομηχανική στρατηγική του Ομοσπονδιακού Υπουργείου Οικονομίας του.
Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες της Handelsblatt, σε αυτό το έγγραφο, ο υπουργός Οικονομίας ξεκαθαρίζει με σαφήνεια ποιος είναι ο στόχος του: «Θέλουμε να διατηρήσουμε τη Γερμανία ως έναν ισχυρό βιομηχανικό τόπο σε όλη του την ποικιλομορφία».
Το ίδιο δημοσίευμα επισημαίνει πως αυτή την περίοδο:
- Η βιομηχανία βρίσκεται υπό αυξανόμενη πίεση μετά τη ρωσική επίθεση στην Ουκρανία.
- Πάνω απ' όλα, οι τιμές της ενέργειας, οι οποίες είναι υψηλές με βάση τα διεθνή πρότυπα, επιβαρύνουν τις ενεργοβόρες βασικές βιομηχανίες, όπως τα χημικά και ο χάλυβας.
- Τα στοιχεία της παραγωγής τους έχουν αποδυναμωθεί από τον περασμένο χειμώνα.
- Πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι ορισμένες βιομηχανίες μεταφέρουν μέρος της παραγωγής τους στο εξωτερικό και προτιμούν να σχεδιάζουν νέες επενδύσεις εκεί.
Οι συζητήσεις συνεχίζονται εδώ και μήνες σχετικά με το κατά πόσο η πολιτική πρέπει να αποτρέψει αυτή τη βιομηχανική αλλαγή. Από οικονομική άποψη, τα προγράμματα κρατικών επιδοτήσεων είναι αναποτελεσματικά, σημειώνει το ίδιο δημοσίευμα. Από την άλλη πλευρά, η μετανάστευση απειλεί να αυξήσει τις οικονομικές εξαρτήσεις, κάτι που ο Χάμπεκ θεωρεί κίνδυνο ιδίως σε περιόδους γεωπολιτικών εντάσεων.
Στη βιομηχανική στρατηγική, την οποία αναφέρεται και η Süddeutsche Zeitung, ο Χάμπεκ ξεκαθαρίζει τώρα τι θέλει να διατηρήσει. Εν ολίγοις: σχεδόν τα πάντα - «από τις παγκόσμιες επιχειρήσεις μέχρι τους μεσαίους κρυφούς πρωταθλητές και τις μικρές επιχειρήσεις. Από τις βασικές βιομηχανίες έντασης ενέργειας μέχρι τη μηχανολογία και τη μηχανική οχημάτων και την αεροδιαστημική».
Το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομίας και Τεχνολογίας πάλευε για μεγάλο χρονικό διάστημα πάνω σε αυτή ακριβώς τη διατύπωση, σύμφωνα με τους εμπλεκόμενους. Οι εργασίες για τη βιομηχανική στρατηγική είχαν ήδη ξεκινήσει στις αρχές του έτους και στο υπουργείο πραγματοποιήθηκαν εργαστήρια με εκπροσώπους της βιομηχανίας και επιστήμονες. Στην πραγματικότητα, το σχέδιο ήταν να παρουσιαστεί η στρατηγική τον Ιούνιο στην «Ημέρα της γερμανικής βιομηχανίας».
Αλλά δεν έγινε τίποτα, λένε στο υπουργείο, επειδή ανησυχούσαν μήπως δεν έπιαναν τον σωστό τόνο. Χρειαζόταν περισσότερος χρόνος. Ο προκάτοχος του Χάμπεκ, Πέτερ Άλτμάιερ (CDU), είχε ήδη πέσει σε δυσμένεια με πολλούς εκπροσώπους των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, επειδή η βιομηχανική στρατηγική του μιλούσε μόνο για εθνικούς πρωταθλητές και μεγάλες συγχωνεύσεις.
Τους τελευταίους μήνες, ο Χάμπεκ κατηγορείται επίσης όλο και περισσότερο ότι ξεχνά τις τόσο υπερήφανες μικρομεσαίες επιχειρήσεις της Γερμανίας. Στα πρωτοσέλιδα της βιομηχανικής του πολιτικής κυριάρχησαν οι επιδοτήσεις δισεκατομμυρίων για εργοστάσια τσιπ και χαλυβουργίες. Ως εκ τούτου, το κόμμα των Γερμανών Πρασίνων προσπαθούν εδώ και αρκετό καιρό να αλλάξουν πορεία. Ξανά και ξανά, εστιάζει στη βελτίωση των συνθηκών προσφοράς. Κατ' αρχήν, αυτή είναι η μόνη δυνατή βοήθεια για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.
Εν τω μεταξύ, ορισμένοι αξιωματούχοι του υπουργείου είχαν σκεφτεί ακόμη και να παραιτηθούν εντελώς από τη δημοσίευση της βιομηχανικής στρατηγικής. Ο όρος «βιομηχανική στρατηγική» επανεξετάστηκε επίσης- η ανησυχία ήταν ότι πάρα πολλές επιχειρήσεις θα μπορούσαν να αισθανθούν αποκλεισμένες.
Τελικά, ο όρος διατηρήθηκε. Εκτός από τα προγράμματα χρηματοδότησης, η στρατηγική επικεντρώνεται κυρίως στους όρους προσφοράς. Η ενεργειακή στροφή, η επιτάχυνση του σχεδιασμού, η μετανάστευση εξειδικευμένων εργαζομένων - όλα αυτά έχουν τη θέση τους στη στρατηγική. «Η βελτίωση των συνθηκών προσφοράς πρέπει να αποτελέσει το επίκεντρο του δεύτερου μισού της θητείας της ομοσπονδιακής κυβέρνησης», αναφέρεται στο έγγραφο στρατηγικής.
Προτάσεις κατά της έλλειψης εξειδικευμένου προσωπικού
Πάνω απ' όλα, ο Χάμπεκ διατυπώνει προτάσεις κατά της έλλειψης εξειδικευμένων εργαζομένων, την οποία οι οικονομολόγοι θεωρούν ως τον μεγαλύτερο κίνδυνο για το μέλλον της βιομηχανίας.
Εκτός από περισσότερη μετανάστευση, προτείνει κίνητρα για την επιμήκυνση του εργασιακού βίου. Ένα μέτρο για το σκοπό αυτό θα ήταν η καταβολή της εργοδοτικής εισφοράς στην υποχρεωτική ασφάλιση ανεργίας και συνταξιοδότησης απευθείας στους εργαζόμενους μετά τη συμπλήρωση της κανονικής ηλικίας συνταξιοδότησης.
Εναλλακτικά, θα ήταν νοητή μια φορολογική απαλλαγή για τους εργαζόμενους που υπόκεινται σε εισφορές κοινωνικής ασφάλισης πάνω από την κανονική ηλικία συνταξιοδότησης, αναφέρει η στρατηγική. Ως περαιτέρω βήμα, θα πρέπει να βρεθούν λύσεις από κοινού με τους κοινωνικούς εταίρους, ώστε οι συμβάσεις εργασίας να μην λύνονται αυτόματα μόλις συμπληρωθεί η ηλικία συνταξιοδότησης.
Φοροελαφρύνσεις και επιδοτήσεις
Ο Χάμπεκ υπόσχεται επίσης ότι η φορολογική ελάφρυνση θα έχει αποτέλεσμα. «Για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, προβλέπονται φορολογικά κίνητρα για επενδύσεις και για την ελάφρυνση των επιχειρήσεων και της βιομηχανίας ύψους 50 δισεκατομμυρίων ευρώ». Αυτό αναφέρεται στην κατάργηση της εισφοράς EEG και στις φορολογικές ελαφρύνσεις του νόμου περί αναπτυξιακών ευκαιριών.
Στη στρατηγική, ωστόσο, ο Χάμπεκ δεν κρύβει ότι για τον ίδιο η βιομηχανική πολιτική συνεχίζει να συμβαδίζει με μια μεγάλης κλίμακας χρηματοδοτική δέσμευση του κράτους. Εδώ και μήνες βρίσκεται σε αντιπαράθεση με τον υπουργό Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ (FDP) σχετικά με τα μέσα για αυτό.
Ο Λίντνερ είναι αποφασισμένος να επαναφέρει επίσημα το φρένο χρέους από το επόμενο έτος. Οι προοπτικές για τα ομοσπονδιακά έσοδα δείχνουν ότι το 2024 θα είναι μόνο η αρχή της εξυγίανσης του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού.
Κατά την άποψη του Χάμπεκ, ωστόσο, οι προϋπολογισμοί λιτότητας δεν θα ανταποκριθούν στις προκλήσεις. Τα «πολλά και συχνά μεγάλου όγκου χρηματοδοτικά προγράμματα» θα πρέπει «να διατηρηθούν μακροπρόθεσμα για να έχουν πλήρη αποτελέσματα - και αυτό εγείρει ζητήματα χρηματοδότησης».
Στη συνέχεια κοιτάζει το φρένο του χρέους. «Πρέπει να συζητήσουμε ως χώρα πώς αυτοί οι κανόνες μπορούν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα το αργότερο κατά την επόμενη νομοθετική περίοδο». Για το 2024, η συμμόρφωση με το φρένο χρέους δεν τίθεται προς συζήτηση, αυτό ακούστηκε επανειλημμένα από το περιβάλλον του Χάμπεκ τις τελευταίες εβδομάδες.
Αλλά μετά από αυτό, προφανώς θέλει να εργαστεί προς την κατεύθυνση αλλαγών. Τα στελέχη του εργάζονται ήδη για μια μεταρρύθμιση της κυκλικής προσαρμογής, η οποία θα μπορούσε να αυξήσει κάπως το περιθώριο για δαπάνες σε κακές οικονομικές περιόδους. Επιπλέον, οι Πράσινοι οραματίζονται θεμελιώδεις αλλαγές στο φρένο χρέους, όπως έναν κανόνα εξαίρεσης για επενδύσεις φιλικές προς το κλίμα.
Χρήματα θα χρειαστούν επίσης πάνω απ' όλα για την τιμή - γέφυρας του ηλεκτρικού ρεύματος που πρότεινε ο Χάμπεκ τον Μάιο. Στο έγγραφο της στρατηγικής του επαναλαμβάνει τώρα την ανάγκη, κατά την άποψή του, πως πρέπει να βοηθηθούν οι ενεργοβόρες βιομηχανίες με μια κρατικά εγγυημένη τιμή ρεύματος μέχρι να επεκταθούν περαιτέρω οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Ο Λίντνερ, ωστόσο, είναι αντίθετος σε αυτό, ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς (SPD) είναι επιφυλακτικός. Στη στρατηγική του, πάντως, ο Χάμπεκ τονίζει πως «διαφορετικά, υπάρχει κίνδυνος μείωσης της παραγωγής ή ακόμη και μετανάστευσης διαρθρωτικά ανταγωνιστικών επιχειρήσεων από τη Γερμανία, ιδίως στις βασικές βιομηχανίες. Αυτό θα κατέστρεφε τα σημεία εκκίνησης των αλυσίδων αξίας που διατρέχουν ολόκληρη την Ευρώπη».
Από την άλλη πλευρά, μια άλλη πρόταση της βιομηχανίας θα προκαλέσει προβλήματα στις τάξεις του κόμματος των Πρασίνων. Αφορά την αποθήκευση του CO2 σε εδάφη ή στο βυθό της θάλασσας, που ονομάζεται CCS/CCU. Ορισμένοι περιβαλλοντολόγοι προειδοποιούν εναντίον αυτής της τεχνολογίας. Οι υπέρμαχοι της προστασίας του κλίματος θεωρούν ότι είναι ο μόνος τρόπος για να μηδενιστούν οι εκπομπές CO2 μέχρι το 2045, όπως έχει προγραμματιστεί.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι σε ορισμένες παραγωγικές διαδικασίες, όπως το τσιμέντο, είναι δύσκολα δυνατόν να απαλλαγούμε πλήρως από τα ορυκτά καύσιμα. Ο μόνος τρόπος να αποφευχθούν οι εκπομπές εκεί φαίνεται να είναι η αποθήκευση του CO2. «Η Γερμανία θα είναι σε θέση να επιτύχει τους στόχους της για κλιματική ουδετερότητα μόνο εάν χρησιμοποιεί επίσης CCS/CCU», αναφέρει η βιομηχανική στρατηγική. Ορισμένοι Πράσινοι, μεταξύ άλλων στην κοινοβουλευτική ομάδα της Bundestag, τάσσονται ωστόσο κατά.
