Με τέσσερα νέα μέτρα, δύο μόνιμου χαρακτήρα και δύο προσωρινής ισχύος, επιχειρεί η κυβέρνηση να αναχαιτίσει το κύμα ακρίβειας που συνεχίζει να ταλανίζει τα ελληνικά νοικοκυριά στην αυγή του 2024, αλλά και να υψώσει τείχος προστασίας απέναντι σε φαινόμενα αισχροκέρδειας και παραπλάνησης της αγοράς.
Πρόκειται για την τρίτη κατά σειρά δέσμη μέτρων που ανακοινώνει τους τελευταίους 14 μήνες το υπουργείο Ανάπτυξης, κλιμακώνοντας την προσπάθεια ανάσχεσης των ανατιμήσεων σε μια μακρά λίστα βασικών αγαθών και εντείνοντας τη μάχη ενάντια στις περιπτώσεις αθέμιτης κερδοφορίας και παραπλάνησης των καταναλωτών. Έτσι λοιπόν μετά την καθιέρωση της πρωτοβουλίας «καλάθι του νοικοκυριού» τον Νοέμβριο του 2022 και τα μέτρα που ανακοινώθηκαν το φθινόπωρο του 2023 με επίκεντρο τη «μόνιμη μείωση τιμής», ο υπουργός Ανάπτυξης Κώστας ανακοίνωσε χθες τέσσερις νέες δράσεις, με στόχο να γίνουν ορατές οι πρώτες μειώσεις τιμών στο ράφι το επόμενο διάστημα.
Τα τέσσερα νέα μέτρα
- Μειώνονται οι παροχές προς τα σούπερ μάρκετ και διασφαλίζονται χαμηλότερες τιμές για τον καταναλωτή.
Το υπουργείο Ανάπτυξης ανακοίνωσε πως περιορίζονται οι συνολικές εκπτώσεις των προμηθευτών στα σούπερ μάρκετ κατά 30% και μεταφέρεται το όφελος στον καταναλωτή με αντίστοιχη μείωση των τιμών των προϊόντων αυτών στα ράφια. Το μέτρο αυτό θα εφαρμοστεί στις κατηγορίες που σύμφωνα με την Επιτροπή Ανταγωνισμού παρατηρήθηκαν αποκλίσεις, όπως απορρυπαντικά, καθαριστικά σπιτιού, οδοντόκρεμες, αφρόλουτρα/σαμπουάν και βρεφικές πάνες.
Όπως διευκρίνισε ο κ. Σκρέκας, οι προσφορές θα συνεχίζονται κανονικά επί των μειωμένων τιμών, ενώ η μείωση κατά 30% θα εφαρμοστεί λαμβάνοντας υπόψη τα συνολικά στοιχεία της τελευταίας οικονομικής χρήσης των εταιρειών. «Στις πραγματικά καθαρές τιμές θα μπαίνουν οι προσφορές», εξήγησε.
Η μείωση των παροχών προς τα σούπερ μάρκετ αφορά σε μόνιμο μέτρο.
- Αποτροπή αδικαιολόγητων ανατιμήσεων.
Για να αποτραπούν αδικαιολόγητες ανατιμήσεις, δεν θα επιτρέπεται στους προμηθευτές που αυξάνουν τις τιμές των προϊόντων να υλοποιούν προωθητικές ενέργειες για τα προϊόντα που έχουν ανατιμήσει για τρεις μήνες. Αυτό το μέτρο αφορά σε όλα τα προϊόντα που πωλούνται στα σούπερ μάρκετ. Προφανώς για τους προμηθευτές που διατηρούν σταθερές ή μειώνουν τις τιμές επιτρέπονται κανονικά οι προωθητικές ενέργειες προς όφελος των καταναλωτών.
Σύμφωνα με τον κ. Σκρέκα, οι έλεγχοι με στόχο την αποτροπή των ανατιμήσεων θα πραγματοποιούνται από τη ΔΙΜΕΑ, με εκτεταμένη χρήση ψηφιακών μέσων όπου απαιτείται. Πρόκειται για ένα μέτρο που θα λειτουργήσει αποτρεπτικά για τις εταιρείες, καθώς όποιες προχωρήσουν σε αδικαιολόγητη αύξηση τιμών, θα χάσουν για ένα τρίμηνο το πλεονέκτημα των προσφορών.
Το μέτρο αυτό έχει ισχύ ήδη από χθες 10 Ιανουαρίου, αμέσως μετά τις ανακοινώσεις της νέας δέσμης δράσεων, ενώ προβλέπεται να εφαρμοστεί για όλο το 2024.
- «Καθαρές» τιμές από το χωράφι στο ράφι.
Για να διασφαλιστεί η απόλυτη διαφάνεια στην εφοδιαστική αλυσίδα από το χωράφι στο ράφι, υποχρεώνονται οι προμηθευτές να πωλούν τα προϊόντα στο λιανεμπόριο σε «καθαρές» τιμές (net – pricing). Επιτρέπεται μόνο πιστωτικό τιμολόγιο ύψους έως 3% για επιστροφές προϊόντων ή φύρας.
Το μέτρο αυτό αφορά σε νωπά φρούτα, λαχανικά και κρέατα και έχει μόνιμο χαρακτήρα. Αναμένεται να εφαρμοστεί στο σύνολο του λιανεμπορίου και να καλύψει ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα.
- Πλαφόν στο μικτό περιθώριο κέρδους για το βρεφικό γάλα.
Για τις τιμές πώλησης του βρεφικού γάλακτος ορίζεται πλαφόν στο περιθώριο μικτού κέρδους των εταιρειών που εισάγουν, παράγουν και διακινούν το βρεφικό γάλα στην Ελλάδα. Το πλαφόν ορίζεται ως το άθροισμα του λειτουργικού κόστους της εταιρείας για τη συγκεκριμένη κατηγορία προϊόντων και εμπορικού κέρδους 7%.
«Θα λάβουμε το λειτουργικό κόστος των εταιρειών στην τελευταία κλεισμένη οικονομική χρήση», εξήγησε ο κ. Σκρέκας.
Στόχος της κυβέρνησης είναι να μειωθεί αισθητά η τιμή του βρεφικού γάλακτος και να προσεγγίσει τα όρια του ευρωπαϊκού μέσου όρου.
Με ορίζοντα Μαρτίου οι μειώσεις τιμών στο ράφι
Σύμφωνα δε με τον κ. Σκρέκα, εντός των ερχόμενων δέκα ημερών αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή η νομοθετική ρύθμιση που θα εξειδικεύει τα τέσσερα νέα μέτρα, ώστε μέχρι τον Μάρτιο να έχουν τεθεί σε εφαρμογή.
«Οι τιμές θα μειωθούν στα ράφια από την έναρξη των μέτρων. Πρόκειται για δραστικά μέτρα που αλλάζουν εμπορικές πρακτικές ολόκληρων ετών. Εμείς δίνουμε περίπου δύο μήνες περιθώριο για να προσαρμοστούν όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές. Από τον Μάρτιο και έπειτα θα δούμε μειώσεις τιμών στο ράφι», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ήδη, όπως τόνισε στη συνέχεια, «οι σταθμισμένες μεταβολές των προϊόντων στα σούπερ μάρκετ είναι αρνητικές από τον Σεπτέμβριο. «Έχουμε μειώσεις τιμών στα σούπερ μάρκετ το τελευταίο τρίμηνο», πρόσθεσε, εξηγώντας ταυτόχρονα πως «δεν έχουμε ενημέρωση για νέες ανατιμήσεις».
«Παράθυρο» και για νέες παρεμβάσεις κατά της αισχροκέρδειας
Ως απόλυτη προτεραιότητα της κυβέρνησης χαρακτήρισε το θέμα της ακρίβειας και ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, παραχωρώντας μια εφ' όλης της ύλης συνέντευξη στην ΕΡΤ χθες το βράδυ. Ο ίδιος άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο νέων παρεμβάσεων κατά της αισχροκέρδειας αν χρειαστεί και άσκησε εκ νέου κριτική για τις τιμές πώλησης των προϊόντων από τις πολυεθνικές εταιρείες.
«Είναι αδικαιολόγητο παντελώς για πολυεθνικές εταιρείες να πωλούν το ίδιο προϊόν σημαντικά ακριβότερα στην Ελλάδα από ό,τι σε άλλες αγορές. Δεν δικαιολογείται. Μερικές φορές ακούμε δικαιολογίες: "είμαστε νησιωτική χώρα, είμαστε απομονωμένοι". Δεν τα πιστεύω αυτά και δεν υποστηρίζονται και από τα πραγματικά δεδομένα. Όταν είπα λοιπόν ότι η Ελλάδα δεν είναι "μπανανία" και δεν θα κερδοσκοπούν στις πλάτες των Ελλήνων καταναλωτών μεγάλες εταιρείες του εξωτερικού, το εννοώ. Και αν αυτό το οποίο λέω ενοχλεί αυτές τις εταιρείες, τι να κάνω, εγώ έχω μια υποχρέωση: να προστατεύσω αυτή τη στιγμή τον Έλληνα καταναλωτή και να εξασφαλίσω ότι λίγο-πολύ τα ίδια προϊόντα σε μια ενιαία αγορά -είμαστε σε μια ενιαία αγορά, έχουμε την ίδια αγορά, αυτό υποτίθεται ότι πρεσβεύει η Ευρωπαϊκή Ένωση, πρώτα και πάνω από όλα την ενιαία αγορά- ότι τα προϊόντα αυτά δεν θα πωλούνται πολύ πιο ακριβά στην Ελλάδα από ό,τι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Μητσοτάκης.
Σε ερώτηση δε γιατί η κυβέρνηση δεν επιλέγει τη διατίμηση που ζητά ο ΣΥΡΙΖΑ, είπε ότι οι διατιμήσεις πολύ συχνά οδηγούν σε ελλείψεις στο ράφι. «Δεν θέλουμε να φτάσουμε στο σημείο να έχουμε ελλείψεις στην αγορά και να τραβήξουν οι εταιρείες αυτές τα προϊόντα τους. Άρα, αυτή την ισορροπία πρέπει να βρούμε. Νομίζω ότι την έχουμε βρει. Θα δυσαρεστηθούν κάποιες εταιρείες από τις παρεμβάσεις μας, αλλά είμαστε αποφασισμένοι να προχωρήσουμε σε αυτή την κατεύθυνση», πρόσθεσε ο κ. Μητσοτάκης.
«Η μάχη κατά της ακρίβειας είναι μία μάχη διαρκής και αξιοποιούμε διαρκώς νέα εργαλεία πολιτικής μέχρι να καταλάβουν όλοι και κυρίως οι πολυεθνικές ότι η Ελλάδα δεν είναι μπανανία και ο πληθωρισμός της απληστίας δεν μπορεί να είναι ανεκτός», είχε επισημάνει το πρωί της Τετάρτης ο πρωθυπουργός, ανακοινώνοντας ο ίδιος τις νέες κυβερνητικές πρωτοβουλίες κατά της ακρίβειας, κατά τη διάρκεια σύσκεψης στο Μέγαρο Μαξίμου με τον υπουργό Ανάπτυξης.
«Τα μέτρα που ανακοινώσαμε δεν είναι ούτε τα πρώτα, ούτε τα μόνα αλλά ούτε και τα τελευταία», σημείωσε από την πλευρά του ο κ. Σκρέκας, μιλώντας το βράδυ της Τετάρτης στον τηλεοπτικό σταθμό Ant1, επιβεβαιώνοντας και ο ίδιος πως δεν αποκλείονται και νέες παρεμβάσεις στο μέλλον. «Πρόκειται για δραστικά και σκληρά μέτρα που εξορθολογίζουν την αγορά και αποτρέπουν τις στρεβλώσεις. Ο έλεγχος θα είναι σκληρός και δίκαιος και δεν θα σταματήσουμε», ανέφερε.
Τι λένε φορείς της αγοράς
«Το μέτρο για τις καθαρές τιμές από το χωράφι στο ράφι είναι ένα μέτρο που κινείται στη σωστή κατεύθυνση που θα ωφελήσει τον καταναλωτή», σχολίασε, μιλώντας στο insider.gr, o Διευθύνων Σύμβουλος του Οργανισμού Κεντρικών Αγορών και Αλιείας (ΟΚΑΑ), Απόστολος Αποστολάκος. «Πρόκειται για ένα μέτρο που δεν διαθέτει δυσκολία ως προς την εφαρμογή του και που απλοποιεί τις διαδικασίες. Η επίπτωσή του θα είναι θετική», σημείωσε. «Όλοι θα δουν καθαρές τιμές. Πλέον ο δρόμος από το χωράφι στο ράφι θα είναι… φωτισμένος και καθαρός», τόνισε ο κ. Αποστολάκος.
«Τα τέσσερα νέα μέτρα που ανακοινώθηκαν μπορεί να περιορίζουν τις αυξήσεις, αλλά συνεχίζουν να κρατούν τις τιμές σε υψηλά επίπεδα. Με δεδομένες τις επίμονες συνθήκες ακρίβειας, αναγνωρίζουμε πως η κυβέρνηση αξιοποιεί κάθε περιθώριο παρεμβάσεων προκειμένου να στηρίξει τους πολίτες και να αντιμετωπίσει φαινόμενα πληθωρισμού απληστίας», ανέφερε σε δήλωσή του ο πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς, Βασίλης Κορκίδης, σχολιάζοντας τα νέα μέτρα που ανακοινώθηκαν από την κυβέρνηση για την ακρίβεια και τις στρεβλώσεις στην αγορά. «Με δεδομένο ότι οι πληθωριστικές πιέσεις, που αποδίδονται σε εξωγενείς ως επί το πλείστων παράγοντες, θα διαρκέσουν τουλάχιστον και το πρώτο τετράμηνο του 2024, καθίσταται προφανές ότι η αντιμετώπιση του φαινομένου απαιτεί, όπως έχω υποστηρίξει, τριμερή συνεργασία κράτους, επιχειρήσεων και καταναλωτών», τόνισε μεταξύ άλλων.
«Και φαίνεται ότι τα εξαγγελθέντα μέτρα μπορεί να επιδιώκουν ένα θετικό κοινωνικό πρόσημο, αλλά στοχεύουν στις αθέμιτες πρακτικές των προωθητικών ενεργειών και τις χρόνιες στρεβλώσεις ‘από το ευρωπαϊκό χωράφι στο ελληνικό ράφι’, αφού οι μεταλλάξεις του ‘transfer pricing’ των ενδοομιλικών συναλλαγών καλά κρατούν από το 2008. Τα μέτρα, επίσης, αφορούν στη ‘μεταφορά εκπτώσεων’ μεταξύ χονδρικής και λιανικής στους καταναλωτές για απορρυπαντικά, καθαριστικά σπιτιού, οδοντόκρεμες, αφρόλουτρα, σαμπουάν και βρεφικές πάνες, με την εφαρμογή ‘net pricing’ σε νωπά φρούτα, λαχανικά και κρέατα και με την επιβολή πλαφόν στο περιθώριο μεικτού κέρδους του βρεφικού γάλακτος. Σε μια περίοδο παρατεταμένης ακρίβειας η λύση, πέραν της ενίσχυσης του διαθεσίμου εισοδήματος των νοικοκυριών με τις αυξήσεις που έχουν ανακοινωθεί, είναι ‘μια τιμή, χαμηλή τιμή’. Το βέβαιο είναι ότι η ένταση και η διάρκεια της ακρίβειας δύσκολα αντιμετωπίζεται, αφού εξαρτάται από το κόστος και τις συνθήκες παραγωγής, τον ανταγωνισμό, την προσφορά και ζήτηση, τις στρατηγικές τιμολόγησης, τη φορολογία και τις εισαγωγές από πολυεθνικές, που δύσκολα ελέγχονται, αφού συγκεντρώνουν την διάθεση των αναγκαίων καταναλωτικών αγαθών στην Ε.Ε», εξήγησε, επίσης, ο κ. Κορκίδης.
«Η ακρίβεια συνεχίζεται με αμείωτη ένταση, ενώ νέος γύρος ανατιμήσεων έχει κάνει την εμφάνισή του τον Ιανουάριο», δήλωσε στο insider.gr ο πρόεδρος της Ένωσης Εργαζομένων Καταναλωτών, Απόστολος Ραυτόπουλος, χαρακτηρίζοντας τα νέα μέτρα ως… άσφαιρα πυρά «αν δεν δίνουν απαντήσεις σε συγκεκριμένα ζητήματα».
Συμπληρωματικός φόρος έως 15% σε πολυεθνικές
Στο μεταξύ, στο υπουργικό συμβούλιο της Τρίτης παρουσιάστηκε από τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, το σχέδιο νόμου που αφορά στην ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο της ευρωπαϊκής Οδηγίας, που προβλέπει τη θέσπιση ενός ελάχιστου φορολογικού συντελεστή για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και τους ημεδαπούς ομίλους μεγάλης κλίμακας, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε συμπληρωματικό φόρο έως της τάξεως του 15% επί των κερδών.
Αναλυτικά, πρόκειται για την ευρωπαϊκή Οδηγία 2022/2523/ΕΕ (Pillar II), μέσω της οποίας η χώρα μας εναρμονίζεται με τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. και τη σχετική πρωτοβουλία του ΟΟΣΑ. Με αυτή την πρωτοβουλία γίνεται ένα σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση του προβλήματος της φοροαποφυγής και ενός αθέμιτου φορολογικού ανταγωνισμού που προκύπτει από την υποδήλωση κερδών μεγάλων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται τόσο στη χώρα μας όσο και στα υπόλοιπα κράτη-μέλη. Το νέο αυτό σύστημα εφαρμόζει ένα παγκόσμιο ελάχιστο επίπεδο φορολογίας, ένα ελάχιστο δηλαδή πραγματικό φορολογικό συντελεστή 15% για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και τους μεγάλους ομίλους. Η εφαρμογή αυτού του συντελεστή μπορεί να οδηγήσει σε επιπλέον συμπληρωματικό φόρο έως της τάξεως του 15% επί των κερδών, εφόσον αυτές οι επιχειρήσεις κατέβαλαν σε φόρους ποσοστό μικρότερο αυτού. Έχει υιοθετηθεί μέχρι σήμερα από 132 χώρες και εφαρμόζεται υποχρεωτικά από 1/1/2024 από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.. Ως εκ τούτου, τόσο οι πολυεθνικοί όμιλοι επιχειρήσεων όσο και οι ημεδαποί όμιλοι μεγάλης κλίμακας με ετήσιο κύκλο εργασιών πάνω από 750 εκατ. ευρώ θα πρέπει υποχρεωτικά να φορολογούνται με ελάχιστο πραγματικό φορολογικό συντελεστή που δεν μπορεί να υπολείπεται του 15%.
Με τις ρυθμίσεις αυτές, περιορίζεται ο λεγόμενος «ανταγωνισμός προς τα κάτω», δηλαδή η εκμετάλλευση ιδιαίτερα από πολυεθνικούς ομίλους της διαφορετικής φορολογικής αντιμετώπισης από κράτος σε κράτος, προκειμένου να πληρώνουν λιγότερους φόρους. Πανευρωπαϊκά, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, παρατηρείται το φαινόμενο μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες και οι θυγατρικές τους να αξιοποιούν μια σειρά από εργαλεία, όπως και διατάξεις φορολογικού ή επενδυτικού χαρακτήρα και εν τέλει να καταφέρνουν να καταβάλλουν λιγότερους φόρους, πολλές φορές ακόμη και κάτω από αυτούς που θα προέκυπταν αν εφαρμοζόταν ο ελάχιστος πραγματικός φορολογικός συντελεστής 15% στα κέρδη τους.
Στην Ελλάδα, με στοιχεία του 2022, υπάρχουν 19 ελληνικοί επιχειρηματικοί όμιλοι και 900-950 θυγατρικές ξένων ομίλων που ξεπερνούν σε ενοποιημένο τζίρο τα 750 εκατ. ευρώ για τουλάχιστον 2 από τα 4 τελευταία έτη πριν το 2024. Σημειώνεται ότι, πρώτον, ο φορολογικός συντελεστής για τις εταιρείες παραμένει 22%. Θα συνεχίσει δε να επηρεάζεται από μια σειρά άλλων παραμέτρων (φορολογικά κίνητρα, μεταφορές ζημιών κ.λπ.), που οδηγούν στην αυξομείωσή του. Δεύτερον, δεν υπάρχει κίνδυνος να εγκαταλείψουν τη χώρα μας επιχειρηματικοί όμιλοι, διότι και τα υπόλοιπα κράτη έχουν επιβάλει ή θα επιβάλουν συμπληρωματικό φόρο όπου χρειαστεί. Με τα δεδομένα του 2022, υπολογίζεται πως τα επιπλέον φορολογικά έσοδα που θα συγκεντρωθούν θα ανέρχονται σε έως 80 εκατ. ευρώ και θα προέλθουν από τις επιχειρήσεις εκείνες που εν τέλει φορολογούνται με πραγματικό φορολογικό συντελεστή κάτω του 15%, εξαιτίας του αθέμιτου φορολογικού ανταγωνισμού.
Από το νέο σύστημα εξαιρούνται οι διεθνείς οργανισμοί, οι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί, καθώς και τα συνταξιοδοτικά ταμεία.
