Το «σύνθημα» για νομισματική αλλά και δημοσιονομική σταθερότητα δίδει το Βερολίνο προτάσσοντας το «φρένο χρέους» ως βασικό εργαλείο για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, την ώρα που πληθαίνουν οι προσδοκίες για πρώτη μείωση των επιτοκίων από την ΕΚΤ τον Ιούνιο. Το θέμα του πληθωρισμού γίνεται ωστόσο πολύ πιο περίπλοκο μετά τις εκρηκτικές γεωπολιτικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, που δημιουργούν νέο κίνδυνο για τον πληθωρισμό, παρότι δεν αλλάζουν μέχρι στιγμής το χρονοδιάγραμμα της ΕΚΤ.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: «Νύξη» Λαγκάρντ (ΕΚΤ) για μείωση επιτοκίων τον Ιούνιο: Χωρίς προκαταβολική δέσμευση - Δεν εξαρτόμαστε από Fed
Λαγκάρντ: Προσοχή στα γεωπολιτικά σοκ
H πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, υπενθύμισε την Τρίτη τον παράγοντα της γεωπολιτικής, τονίζοντας ότι εάν πιθανά σοκ δεν αποσταθεροποιήσουν τη διαδικασία αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη, η κεντρική τράπεζα βρίσκεται κοντά σε μείωση των επιτοκίων. «Εάν δεν έχουμε κάποιο μεγάλο σοκ, οδεύουμε προς τη στιγμή αυτή που θα μπορέσουμε να μετριάσουμε την περιοριστική νομισματική πολιτική μας. Αυτό προφανώς θα συμβεί σχετικά σύντομα», επεσήμανε χαρακτηριστικά. Αποφεύγοντας σαφώς να αναφερθεί στον αριθμό των επιτοκιακών μειώσεων τους επόμενους μήνες, εμφανίστηκε επιφυλακτική για όσα συμβαίνουν στη Μέση Ανατολή και επεσήμανε ότι η επιστροφή του πληθωρισμού στο στόχο δεν θα είναι ομαλή.
Η Λαγκάρντ κινείται στη γραμμή της Γερμανίας για μέτρια περιοριστική δημοσιονομική πολιτική και δεν χάνει ευκαιρία να καλεί τις κυβερνήσεις να αποσύρουν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα τα ενεργειακά μέτρα στήριξης, καθώς αυτά θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη ζήτηση και να πυροδοτήσουν περαιτέρω πληθωριστικές πιέσεις. Άλλωστε και η γραμμή των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης είναι "μάζεμα" των δαπανών με την απαιτούμενη όμως ευελιξία, εν μέσω της έντονης αβεβαιότητας που επικρατεί διεθνώς.
Οι πολιτικές αυτές υπογραμμίζονται και από το ΔΝΤ στην εξαμηνιαία έκθεσή του World Economic Outlook, δίδοντας έμφαση στην ανάγκη για δημοσιονομική προσαρμογή και ως εκ τούτου στην επιπλέον προσπάθεια που πρέπει να κάνουν τα κράτη. Πολλά κράτη, σύμφωνα με το ΔΝΤ, θα πρέπει να καταβάλουν σημαντική δημοσιονομική προσπάθεια για να διατηρήσουν τη βιωσιμότητα του χρέους τους, η οποία μπορεί να δεχθεί πίεση λόγω του εξαιρετικά εκτεταμένου εκλογικού κύκλου φέτος. Το ΔΝΤ κρούει και αυτό τον κώδωνα του κινδύνου για νέα αύξηση τιμών από την κλιμάκωση της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Η Ατζέντα 2024 του ΔΝΤ: Οι 3 προτεραιότητες - Οι «πονοκέφαλοι»
«Φρένο χρέους» κατά του πληθωρισμού;
Ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, Κρίστιαν Λίντνερ, εκτιμά ότι μία μέτρια περιοριστική δημοσιονομική πολιτική που είναι σύμφωνη με τις επιταγές του «φρένου χρέους» της Γερμανίας μπορεί να οδηγήσει τον πληθωρισμό προς τη σωστή κατεύθυνση. «Το φρένο χρέους λειτουργεί ως τροχοπέδη για τον πληθωρισμό» υπογράμμισε ο Λίντνερ μιλώντας σε πρόσφατη εκδήλωση με αφορμή τα 15 χρόνια «ζωής» του συγκεκριμένου συνταγματικού μέτρου, που θέτει ως όριο για τα δημοσιονομικά ελλείμματα το 0,35% του ΑΕΠ. Πρόκειται για το γνωστό «δημοσιονομικό κορσέ» των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών που έθεσε το 2009 στους Γερμανούς ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, φροντίζοντας μάλιστα να τον κατοχυρώσει συνταγματικά ώστε να δυσχεράνει τυχόν προσπάθειες μεταρρύθμισής του. Η εφαρμογή του συγκεκριμένου μέτρου ανεστάλη κατά την περίοδο 2020-2023 εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού και του πολέμου στην Ουκρανία, που εκτίναξε στα ύψη το ενεργειακό κόστος της Γερμανίας.
«Το φρένο χρέους είναι μια έκκληση για να τεθούν σαφείς προτεραιότητες στις πολιτικές», εξήγησε, δίδοντας εμμέσως πλην σαφώς και ένα σήμα για τις δημοσιονομικές πολιτικές σε ολόκληρη την Ευρωζώνη. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών ανέφερε ακόμη ότι ο κυβερνητικός σχηματισμός θα επενδύσει 58 δισ. ευρώ φέτος, σημαντικά περισσότερα από τα 38 δισ. ευρώ που δαπανήθηκαν το 2019, όταν τα επιτόκια και το οικονομικό περιβάλλον ήταν πιο ευνοϊκό. Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν θεωρεί ότι υπάρχει λόγος για μεταρρύθμιση του «φρένου χρέους», παρότι θα υπάρξουν κάποια περιθώρια χειρισμών ως προς τις αποπληρωμές του χρέους, που σημαίνει απελευθέρωση πρόσθετων κονδυλίων έως και 12 δισ. ευρώ ετησίως.
Ο πληθωρισμός στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης κυμαίνεται αυτή τη στιγμή στο 2,2%, στο χαμηλότερο επίπεδο από το Μάιο του 2021 και κάτω από το μέσο όρο 2,4% της Ευρωζώνης. Ωστόσο, ο επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ, Φίλιπ Λέιν, επανέλαβε αυτό ακριβώς που είπε και η Λαγκάρντ ότι ο δρόμος για την επίτευξη του στόχου του 2% δεν θα είναι ομαλός, ειδικά μετά τις νέες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή που θα μπορούσαν να ωθήσουν στα ύψη τις τιμές πετρελαίου.
Σε δεινή κατάσταση η γερμανική οικονομία
Τα πέντε μεγάλα γερμανικά οικονομικά ινστιτούτα εκτιμούν ότι η οικονομική κατάσταση της Γερμανίας επιβάλλει και την αναστολή εφαρμογής και τη μεταρρύθμιση του «φρένου χρέους», καθώς ενστερνίζονται μία πρόταση της Μπούντεσμπανκ για αύξηση του «επιτρεπτού» ελλείμματος από το 0,35% στο 0,50% του ΑΕΠ, με την προϋπόθεση ότι το δημόσιο χρέος είναι κάτω του 60% που προβλέπει το Σύμφωνο Σταθερότητας. Τα ινστιτούτα θεωρούν ότι το επιπλέον 0,15% του ΑΕΠ θα μπορούσε να δαπανηθεί για επενδύσεις και άλλες αναπτυξιακές δράσεις για την τόνωση της οικονομίας, η οποία προβλέπεται να «τρέξει» φέτος με ρυθμό μόλις 0,1%.
Ο Λίντνερ είναι κάθετα αντίθετος σε μία τέτοια μεταρρύθμιση, λέγοντας ότι θα μπορούσαν απλά να διατεθούν επιπλέον κεφάλαια για επενδύσεις, εάν τα επίπεδα χρέους επιστρέψουν στα προ της πανδημίας επίπεδα του 2019 έως το τέλος της δεκαετίας. Αντ΄ αυτού όμως, προτάσσει την ανάγκη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για να μπορέσει να ξεφύγει η οικονομία της χώρας του από τη σημερινή δυσπραγία και να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα, να μειωθούν η γραφειοκρατία και οι φόροι.
Η παραγωγικότητα της Γερμανίας παραμένει στάσιμη, οι εξαγωγές της έχουν μειωθεί, όπως και οι επιχειρηματικές επενδύσεις με τεράστιο πρόβλημα η γήρανση του πληθυσμού. Πέρυσι, οι εξαγωγές υποχώρησαν 1,1% συγκριτικά με το 2022, ενώ προβλέπεται να υποχωρήσουν περαιτέρω κατά 0,5% φέτος. Η γαλλική εφημερίδα Les Echos περιγράφει με πολύ χαρακτηριστικό τρόπο τη στασιμότητα διαρκείας της γερμανικής οικονομίας: «Μοιάζει με καραβάνι που διασχίζει την έρημο. Στον ορίζοντα βρίσκεται η όαση της ανάκαμψης. Ξέρεις ότι πρέπει να κάνεις υπομονή, να σφίξεις τα δόντια και να προχωρήσεις μπροστά. Όμως όσο περνά ο χρόνος η όαση μετατρέπεται σε αντικατοπτρισμό και η ανάκαμψη αναβάλλεται για αργότερα» τονίζεται.
Η μείωση των επιτοκίων θα μπορούσε να δώσει αυτή την άκρως αναγκαία ώθηση που χρειάζεται η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, η οποία υπαγορεύει ουσιαστικά τις δημοσιονομικές και νομισματικές πολιτικές. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει αλλαγή στο προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα για την πρώτη μείωση των επιτοκίων, με τις εξελίξεις ωστόσο στη Μέση Ανατολή να παραμένουν σε πρώτο πλάνο. Οι κεντρικοί τραπεζίτες της Γερμανίας και της Αυστρίας, Χοακίμ Νάγκελ και Ρόμπερτ Χόλτσμαν, υπογράμμισαν τις ανησυχίες τους για πληθωριστικές πιέσεις από τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, ενώ ανάλογες επισημάνσεις έκανε και το μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου, Ίζαμπελ Σνάμπελ.
