«Ενώ οι αναπτυξιακές προοπτικές της Ελλάδας βελτιώνονται, το επίπεδο των επενδύσεων παραμένει χαμηλό», όπως αναφέρει η Σπυριδούλα Τζίμα, Vice President της DBRS.
Σύμφωνα με την ίδια, η Ελλάδα έχει καταγράψει σημαντική πρόοδο τα τελευταία χρόνια βελτιώνοντας την ανθεκτικότητά της σε εξωτερικά σοκ και εφαρμόζοντας μια σειρά οικονομικών και δημοσιονομικών μεταρρυθμίσεων. Οι μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης φαίνεται να βελτιώνονται λόγω των αυξανόμενων επενδύσεων (συμπεριλαμβανομένου του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ελλάδας, «Ελλάδας 2.0»), των ισχυρών επιδόσεων των εξαγωγών και των σωρευτικών επιπτώσεων των οικονομικών μεταρρυθμίσεων του παρελθόντος. Ωστόσο, το επενδυτικό χάσμα μεταξύ της Ελλάδας και των ομοτίμων της στην Ευρωζώνη παραμένει υψηλό.
Από το υψηλό επίπεδο επενδύσεων στο 26% του ΑΕΠ το 2007 (23,4% στην Ευρωζώνη), οι συνολικές επενδύσεις μειώθηκαν στο 11% το 2016 πριν αυξηθούν στο 13,7% το 2022, απέχοντας αρκετά από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης του 22,7%.
Μετά από χρόνια ύφεσης στις επενδύσεις στην Ελλάδα, ο σχηματισμός ακαθάριστου κεφαλαίου (ως ποσοστό του ΑΕΠ) άρχισε να επιταχύνεται το 2020. Μετά την ένταξη της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ το 2001, το ποσοστό των επενδύσεων αυξήθηκε στο 24% κατά μέσο όρο μεταξύ 2001-2008 . Ωστόσο, η κρίση δημόσιου χρέους και παράγοντες όπως το επακόλουθο χαμηλότερο πολιτικό κόστος της μείωσης των επενδύσεων σε σύγκριση με τις τρέχουσες δαπάνες, οδήγησαν σε σημαντική πτώση των επενδύσεων.
Ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου (ΑΕΠΚ) ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώθηκε στο 12,7% κατά μέσο όρο την περίοδο 2009-2019. Παρά την πρόσφατη αύξηση στο 13,7% το 2022, οι επενδύσεις στην Ελλάδα παραμένουν πολύ χαμηλότερα από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ. Το μεγαλύτερο χάσμα παρατηρείται στις επενδύσεις από την πλευρά των επιχειρήσεων (ως ποσοστό του ΑΕΠ) που υπολογίζονται στο 7,4% του ΑΕΠ το 2022 έναντι 13,4% για τη ζώνη του ευρώ. Οι επενδύσεις των νοικοκυριών μειώθηκαν επίσης σημαντικά από το 10,6% του ΑΕΠ σε σύγκριση με το 7% στην Ευρωζώνη το 2008 σε εκτιμώμενο 2,7% το 2022 έναντι του μέσου όρου της Ευρωζώνης στο 6,3%. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, οι δημόσιες επενδύσεις παρέμειναν σχετικά σταθερές και υπολογίζονται στο 3,5%, υψηλότερα από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ που ήταν 3,1% το 2022.
Οι επενδύσεις σε κατοικίες κορυφώθηκαν στο 11,2% του ΑΕΠ ή στο 46,5% των συνολικών πάγιων επενδύσεων το 2007, υποχωρώντας στο 0,6% του ΑΕΠ το 2017, πριν ανακάμψουν στο 1,7% έως το 2023. Ενώ η στέγαση ήταν το κύριο θύμα μετά την κρίση χρέους, άλλοι κλάδοι όπως οι κατασκευές και η παραγωγή μετάλλων συρρικνώθηκαν αρχικά, αλλά παρουσίασαν σημαντική ανάκαμψη από το 2019 έως το 2023, σηματοδοτώντας μια ευρύτερη οικονομική ανθεκτικότητα. Οι ελληνικές επενδύσεις υποαποδίδουν σε σχέση με ομοτίμους της Ευρωζώνης (Ιταλία, Πορτογαλία και Ισπανία) σχεδόν σε όλες τις επενδυτικές κατηγορίες, με τις μεγαλύτερες διαφορές να καταγράφονται στην ακίνητη περιουσία και τη μεταποίηση.
Οι επενδύσεις στην Ελλάδα αναμένεται να συνεχίσουν να αυξάνονται τα επόμενα χρόνια επωφελούμενοι από τους διαθέσιμους πόρους του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF). Το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Ελλάδα 2.0) στοχεύει στην αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 7% ποσοστιαίες μονάδες έως το 2026 σε σύγκριση με το σενάριο χωρίς ελλείψη Ταμείου Ανάκαμψης, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, με αποτέλεσμα υψηλότερες επενδύσεις και παραγωγικότητα.
Τα δάνεια από το Ελλάδα 2.0 μπορούν επίσης να αυξήσουν την παροχή τραπεζικών πιστώσεων προς τις επιχειρήσεις, υποστηρίζοντας έτσι τις επενδύσεις. Κατά τη DBRS, το RRF θα μπορούσε να ενισχύσει άμεσα την κεφαλαιακή βάση της Ελλάδας μέσω της ανάπτυξης των οικονομικών υποδομών καθώς και του εργατικού δυναμικού που θα επωφεληθεί από μεταρρυθμίσεις που επηρεάζουν άμεσα τις εργασιακές δεξιότητες και την κοινωνική συνοχή.
Το RRF θα μπορούσε να βοηθήσει την Ελλάδα να κλείσει το χάσμα με τους ομοτίμους της στην Ευρωζώνη λόγω του υψηλότερου μεριδίου των δαπανών (ως ποσοστό του ΑΕΠ) σε σχέση με άλλες χώρες, ωστόσο η ικανότητα της Ελλάδας να γεφυρώσει το επενδυτικό χάσμα με τους ομοτίμους της θα εξαρτηθεί επίσης και από άλλους παράγοντες.
«Θα χρειαστούν επίσης ξένες επενδύσεις σε παραγωγικούς τομείς της οικονομίας προκειμένου να επιτευχθούν υψηλότερα επίπεδα επενδύσεων. Η δημιουργία ενός ελκυστικού επενδυτικού κλίματος θα εξαρτηθεί, μεταξύ άλλων, από την ικανότητά του να αντιμετωπιστούν διαρθρωτικές αδυναμίες όπως η γραφειοκρατία στις διαδικασίες των επιχειρήσεων, να αντιμετωπιστούν καθυστερήσεις στο δικαστικό σύστημα, να προωθηθούν οικονομίες κλίμακας και να ολοκληρώθει τη μεταρρύθμιση του κτηματολογίου. Επιπλέον, ένα σταθερό πολιτικό περιβάλλον σε συνδυασμό με την ευρεία πολιτική συναίνεση για τις κύριες οικονομικές πολιτικές θα ενισχύσουν το προφίλ της Ελλάδας ως επενδυτικού προορισμού», τονίζει η DBRS.
