«Καμπανάκι» για την υποχρηματοδότηση της παιδείας στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης χτυπά η Κομισιόν, καθώς τα πιο πρόσφατα στοιχεία (2022) επιβεβαιώνουν ότι οι δαπάνες στην εκπαίδευση αντιμετωπίζουν ισχυρότερο ανταγωνισμό από άλλες πλευρές της κοινωνικής πολιτικής, ειδικά μετά την πανδημία, και κατά συνέπεια λαμβάνουν χαμηλότερο μερίδιο των συνολικών δημοσίων δαπανών σε σχέση με τη δεκαετία του 2010.
Ειδικότερα, το 2022, η μέση δημόσια δαπάνη της ΕΕ για την εκπαίδευση έφτασε στο 4,7% του ΑΕΠ και το 9,5% της συνολικής δημόσιας δαπάνης. Οι δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση φαίνεται να έχουν σταθεροποιηθεί σε γενικές γραμμές στην ΕΕ, τόσο ως ποσοστό του ΑΕΠ όσο και ως προς τις συνολικές δημόσιες δαπάνες.
Το ποσοστό των εκπαιδευτικών δαπανών ως προς το ΑΕΠ εκτινάχθηκε το 2020 λόγω της ισχυρής συρρίκνωσης των οικονομιών της Ευρώπης που προκάλεσε η πανδημία, και στη συνέχεια επανήλθε στην προ-πανδημική τάση. Όμως, το ποσοστό των εκπαιδευτικών δαπανών ως προς τις συνολικές δημόσιες δαπάνες μειώθηκε από 10,1% το 2019 σε 9,4% το 2020 και παρέμεινε στα ίδια ιστορικά χαμηλά επίπεδα το 2021 και το 2022.
Η «βουτιά» του 2020 αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στις αυξημένες ανάγκες που παρουσιάστηκαν στην υγεία και την πρόνοια αλλά και την επιδοματική πολιτική, λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, που όπως ήταν φυσικό έσπρωξαν προς τα εκεί μεγαλύτερο μερίδιο των κονδυλίων. Επιπλέον «ανταγωνισμός» ήρθε το 2022. Εκεί που ξεκίνησαν να αποσύρονται τα μέτρα στήριξης λόγω της πανδημίας, δημιουργήθηκαν ανάγκες για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης.
Πίσω από όλα αυτά η έκθεση της Κομισιόν «Investing in Education 2024» βλέπει μια τάση μείωσης των δαπανών για την εκπαίδευση που μένει να φανεί αν θα διατηρηθεί καθώς προχωράμε σε μια ομαλότητα. «Πιθανότατα μόνο το 2026, όταν θα γνωρίζουμε τις τελικά στοιχειά δαπανών για το 2024 θα γίνει δυνατό να κατανοήσουμε το αν έχει δημιουργηθεί μια νέα σύνθεση των δημοσίων δαπανών μετά από τις πρόσφατες κρίσεις, και πώς αυτή επηρεάζει τις επενδύσεις στην εκπαίδευση», αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Τι συνέβη στην Ελλάδα
Οι αλλαγές στις δημόσιες δαπάνες στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια ήταν παρόμοιες με αυτές που καταγράφονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Σταθερά η χώρα μας βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης σε ό,τι αφορά τις εκπαιδευτικές δαπάνες είτε ως ποσοστό του ΑΕΠ (3,8% το 2022 έναντι 4,7% που ήταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος) είτε ως ποσοστό επί των συνολικών δημοσίων δαπανών (7,2% έναντι 9,5% στην ΕΕ).
Θετικό σημείο είναι ότι η Ελλάδα είναι από τις λίγες χώρες της ΕΕ που καταγράφει αύξηση των δαπανών την τελευταία τετραετία, τόσο σε ονομαστικούς όσο και πραγματικούς όρους. Στις περισσότερες άλλες χώρες αν και παρατηρείται ονομαστική αύξηση των δαπανών, αν υπολογιστεί ο πληθωρισμός καταγράφεται συρρίκνωση. Σε ό,τι αφορά την κατανομή των δαπανών, στη χώρα μας καταγράφεται ένα από τα υψηλότερα ποσοστά επί των συνολικών δαπανών που πηγαίνουν στην κάλυψη του μισθολογικού κόστους (περίπου 75% έναντι περίπου 63% που είναι ο μέσος όρος στην ΕΕ).
