Τη δημιουργία μίας σημαντικής κρίσιμης μάζας έργων για τη δέσμευση και αποθήκευση του άνθρακα των καυσαερίων (CCS) ήδη μέσα στη 10ετία, προβλέπει το αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), το οποίο έχει τεθεί σε διαβούλευση από το ΥΠΕΝ.
Είναι ενδεικτικό ότι το ΕΣΕΚ προβλέπει πως το 2030 θα αποθηκεύονται ετησίως 3,2 εκατ. τόνοι CO2, το οποίο θα προέρχεται από εκπομπές βιομηχανιών. Επίσης, ήδη μία μικρή ποσότητα των δεσμευόμενων εκπομπών, της τάξης των 0,2 εκατ. τόνων ετησίως, θα «ανακυκλώνονται» για την παραγωγή συνθετικών καυσίμων.
Οι παραπάνω επιδόσεις θα διευρυνθούν έτι περαιτέρω τις επόμενες 10ετίες, με τη χρήση του CCS να αποφέρει τη δέσμευση 4,2 εκατ. τόνων CO2 ετησίως το 2040 και 8,2 εκατ. τόνων το 2050. Παράλληλα, από το 2040 θα ξεκινήσει στη χώρα μας η εφαρμογή τεχνολογιών για τη άμεση δέσμευση άνθρακα από τον αέρα (DAC), η οποία θα παίξει ρόλο στην επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας στα μέσα του αιώνα, καθώς έως τότε δεν αναμένεται να έχει εξαλειφθεί πλήρως η χρήση ορυκτών καυσίμων.
Όπως είναι φυσικό, η δέσμευση μεγαλύτερων ποσοτήτων εκπομπών θα συνδυαστεί με την επέκταση της «ανακύκλωσής» της για την παραγωγή e-fuels. Η παραγωγή τους θα αγγίξει το 1ο εκατ. τόνους το 2040, αυξανόμενη στα 3 εκατ. μία δεκαετία αργότερα.
Αλυσίδα αξίας
Όπως αναφέρεται στο αναθεωρημένο ΕΣΕΚ, βραχυπρόθεσμος στόχος είναι να δημιουργηθεί μια αλυσίδα αξίας δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα στη χώρα, που θα βοηθήσει κυρίως τη βιομηχανία σε κλάδους και διαδικασίες που δύσκολα καταργείται η χρήση ορυκτών καυσίμων (hard-to-abate). Αυτή η αλυσίδα στηρίζεται και από ευρωπαϊκούς πόρους που διαθέτει η χώρα (ΤΑΑ, REPowerEU) και από ευρωπαϊκούς πόρους που βασίζονται σε διαγωνισμούς (όπως το Innovation Fund).
Στο πλαίσιο αυτό, και δεδομένου ότι η βιομηχανία υπόκειται σε διεθνή ανταγωνισμό, παρέχονται διευκολύνσεις επενδύσεων για δέσμευση CO2 που εκπέμπεται από αυτές τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις (στην Ελλάδα διυλιστήρια και τσιμεντοβιομηχανίες).
Έχουν ήδη εγκριθεί για συγχρηματοδότηση από το Innovation Fund τρία έργα: i) το έργο IRIS για τη δέσμευση περίπου 0,5 Μt ετησίως CO2 στη μονάδα παραγωγής υδρογόνου με αναμόρφωση φυσικού αερίου ενός διϋλιστηρίου στην Κόρινθο, ii) το έργο IFESTOS για τη δέσμευση 1,9 Μt (εκατ. τόνων) ετησίως CO2 σε ένα εργοστάσιο παραγωγής τσιμέντου στο Καμάρι Βοιωτίας και iii) το έργο OLYMPUS για τη δέσμευση 1,0 Μt ετησίως CO2 σε ένα εργοστάσιο παραγωγής τσιμέντου στο Μηλάκι Ευβοίας.
Η αποθήκη στον Πρίνο
Παράλληλα, έχει ήδη υπαχθεί στο ΤΑΑ για συγχρηματοδότηση και ωριμάζει αδειοδοτικά η πρώτη μονάδα αποθήκευσης CO2 στον Πρίνο της Καβάλας με αποθήκευση κατά την πρώτη φάση 1 Μt CO2 και στην πλήρη λειτουργία 3 - 4 Μt CO2. Η συνολική αποθηκευτική ικανότητα εκτιμάται σε 60-70 Μt CO2.
Προγραμματίζεται η πρώτη φάση (για δυναμικότητα περίπου 1 Μt ετησίως) να έχει ολοκληρωθεί ως το τέλος του έτους 2025 και η δεύτερη φάση (πλήρης δυναμικότητα) ως το τέλος του έτους 2027. Προχωρά επίσης η ολοκλήρωση του σχετικού αδειοδοτικού και ρυθμιστικού πλαισίου για την δέσμευση, μεταφορά, χρήση και αποθήκευση CO2.
Έχει επίσης ανατεθεί η ευθύνη εποπτείας της κατασκευής και λειτουργίας των έργων αποθήκευσης σε εξειδικευμένη δημόσια εταιρεία (ΕΔΕΥΕΠ). Επίσης, μέσω του πυλώνα RePower του ΤΑΑ έχει ενταχθεί προς χρηματοδότηση το δίκτυο για την μεταφορά μέσω αγωγών του δεσμευμένου CO2 από τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Το δίκτυο αυτό προορίζεται να μεταφέρει το διοξείδιο του άνθρακα προς υγροποίηση σε μια κεντρική μονάδα στην Ρεβυθούσα.
Μονόδρομος για μειωμένο αποτύπωμα
Αξίζει να σημειωθεί ότι η μονάδα αποθήκευσης στον Πρίνο σε συνδυασμό με το δίκτυο αγωγών μεταφοράς και την μονάδα υγροποίησης και προσωρινής αποθήκευσης του CO2 αποτελούν έργο της 1ης λίστας ευρωπαϊκών έργων κοινού ενδιαφέροντος (PCI).
Τέλος αξίζει να σημειωθεί πως τεχνολογίες Δέσμευσης Διοξειδίου του Άνθρακα μικρής κλίμακας με ενσωμάτωση του δεσμευόμενου CO2 σε στερεές ή υγρές χημικές ενώσεις, αναμένεται να χρησιμοποιηθούν και στον τομέα της ναυτιλίας.
H δέσμευση CO2 από τα καυσαέρια/απαέρια της βιομηχανίας είναι ο μόνος τρόπος για τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος ορισμένων βιομηχανικών κλάδων, τουλάχιστον μέχρι την ανάπτυξη εναλλακτικών τεχνολογιών βασισμένων σε ανασχεδιασμό της παραγωγής ή των προϊόντων. Το δεσμευόμενο CO2 μπορεί να χρησιμοποιείται για σύνθεση συνθετικών καυσίμων τουλάχιστον μέχρι το έτος 2040 σύμφωνα με την ενωσιακή νομοθεσία στον τομέα του περιβάλλοντος (ώστε να μειωθεί η χρήση νέων ορυκτών καυσίμων στις μεταφορές). Μπορεί επίσης να αποθηκεύεται σε στεγανούς γεωλογικούς σχηματισμούς.
