Προχωρά η μεταρρύθμιση του σιδηροδρομικού τομέα, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μέσω της δημιουργίας ενός νέου, ενιαίου, σύγχρονου δημόσιου φορέα, όπως τουλάχιστον σχεδιάζουν στην κυβέρνηση, που ενσωματώνει ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ αλλά και τη ΓΑΙΑΟΣΕ (θυγατρική τομέα ακινήτων), κατά το μέρος που αφορά στο - επιχειρησιακά κρίσιμο για τον σιδηρόδρομο - τμήμα της διαχείρισης τροχαίου υλικού. Αυτό ανέφερε χτες, μεταξύ πολλών άλλων, ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Σταϊκούρας, ενημερώνοντας τη Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής για τις ενέργειες που έχουν αναληφθεί με σκοπό τη μεταρρύθμιση και τον εκσυγχρονισμό του σιδηροδρομικού τομέα.
Η συνολική αναδιοργάνωση του σιδηροδρομικού τομέα χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, και θα υλοποιηθεί πλήρως μέχρι το τέλος του 2025.Το έργο έχει ήδη ξεκινήσει, και το πρώτο ορόσημο για το 2024, που αφορά την προετοιμασία του σχεδίου υλοποίησης της μεταρρύθμισης, έχει υποβληθεί. Έχουν ήδη ετοιμαστεί και συζητούνται για να οριστικοποιηθούν τόσο το σχέδιο των νομοθετικών ρυθμίσεων που απαιτούνται για τη δημιουργία του νέου ενιαίου φορέα διαχειριστή της σιδηροδρομικής υποδομής και του τροχαίου υλικού, με την την ψήφιση του νομοσχεδίου να αναμένεται εντός του 4ου τριμήνου του 2024, όσο και το σχέδιο διακήρυξης διεθνούς διαγωνισμού για την πρόσληψη συμβούλου, με αποδεδειγμένη τεχνική και διοικητική εμπειρία στη διοίκηση και λειτουργία αντίστοιχων φορέων, ως «Τεχνικός Σύμβουλος Διοίκησης» του Νέου ΟΣΕ («Σιδηρόδρομοι Ελλάδας»). Ως προς το τελευταίο, η διακήρυξη θα δημοσιευθεί επίσης εντός του 4ου τριμήνου του 2024.
Για την ικανοποίηση του επομένου οροσήμου, δηλαδή έως τον Ιούνιο του 2025, η νέα εταιρεία θα καταρτίσει σύγχρονο στρατηγικό και επιχειρησιακό σχέδιο, που θα προετοιμαστεί μέσω δωρεάν τεχνικής βοήθειας από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ενώ θα συνάψει τη νέα σύμβαση απόδοσης με το εποπτεύον Υπουργείο, μέσω της οποίας θα παρακολουθείται βάσει συμφωνημένων δεικτών απόδοσης και μετρήσιμων στόχων. Μέχρι την ολοκλήρωση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, η νέα εταιρεία θα είναι πλήρως λειτουργική. Αυτό είναι το ευρύτερο πλάνο και timing που επιβεβαιώνει όσα πρόσφατα ανέδειξε το insider.gr σε σχετικό του θέμα για τον σιδηροδρομικό κλάδο.
Υπενθυμίζεται ότι, ανάμεσα σε άλλα, η νέα εταιρεία αναλαμβάνει πλήρως τον ρόλο, τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες του Διαχειριστή της Σιδηροδρομικής Υποδομής, όπως περιγράφονται στο Ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, ενώ καθίσταται μοναδικός υπεύθυνος για το σύνολο των μελετών και έργων που εκτελούνται επί του σιδηροδρομικού δικτύου και τη διαχείριση του τροχαίου υλικού. Η νέα εταιρεία θα καταρτίσει σύγχρονο στρατηγικό και επιχειρησιακό σχέδιο και θα συνάψει σύμβαση απόδοσης με το εποπτεύον Υπουργείο, μέσω της οποίας θα παρακολουθείται βάσει συμφωνημένων δεικτών απόδοσης και μετρήσιμων στόχων.
Η Θεσσαλία, τα έργα στο βόρειο μέτωπο…
Ωστόσο, ψηλά στην ατζέντα του υπουργείου είναι η οριστική αποκατάσταση του σιδηροδρομικού δικτύου από τις εκτεταμένες ζημιές που προέκυψαν από τον «Daniel», με προδιαγραφές σημαντικής επαύξησης της ανθεκτικότητας αυτού. Οι εργασίες που απαιτούνται και έχουν δρομολογηθεί αφορούν στην οριστική αποκατάσταση με εργασίες υποδομής και επιδομής του κύριου άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη, των κάθετων αξόνων Λάρισας – Βόλου και Παλαιοφάρσαλου – Καλαμπάκας. Στις εργασίες αυτές συμπεριλαμβάνεται και η σηματοδότηση και τηλεδιοίκηση του κύριου άξονα. Το κόστος των εν λόγω εργασιών ανέρχεται στα 463 εκατ. ευρώ, με ΦΠΑ. Πάντως, αναμένονται επίσημες ανακοινώσεις για τους σχετικούς διαγωνισμούς.
Αναφορικά με κάποια νέα έργα, που θεωρούνται σημαντικά για την ενίσχυση του βασικού δικτύου από την Πάτρα έως την Αθήνα και μετά έως τα βόρεια σύνορα, αλλά και για την υποστήριξη των ευρωπαϊκών αλλά και ελληνικών σχεδίων για την υλοποίηση του διαδρόμου στα Δυτικά Βαλκάνια και του project «3 seas» (από το Αιγαίο και τα λιμάνια της Β. Ελλάδας προς Βουλγαρία, Ρουμανία, Μαύρη Θάλασσα και Ουκρανία) ήδη γίνονται ενέργειες. Για παράδειγμα, ολοκληρώθηκε η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης με την έκδοση Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ), τον Ιανουάριο του 2024, για το έργο της αναβάθμισης της μονής γραμμής, με διπλασιασμό αυτής στο τμήμα Αλεξανδρούπολη – Ορμένιο, ενώ ολοκληρώνεται η διαδικασία κήρυξης απαλλοτριώσεων και εξελίσσεται η διαγωνιστική διαδικασία Ανταγωνιστικού Διαλόγου με τους συμμετέχοντες οικονομικούς φορείς, η ολοκλήρωση της οποίας αναμένεται το 2025. Επίσης, προκηρύχθηκε νέο έργο, η γραμμή στο τμήμα Νέα Καρβάλη – Τοξότες, για τη σύνδεση του Εμπορευματικού Λιμένα Καβάλας με το σιδηροδρομικό δίκτυο. Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό έργο, που αφορά την κατασκευή νέας σιδηροδρομικής γραμμής, με προϋπολογισμό 193,2 εκατ. ευρώ. Ο διαγωνισμός δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2024, τις προηγούμενες ημέρες αποσφραγίστηκαν οι οικονομικές προσφορές που κατατέθηκαν για επιλογή αναδόχου, και βαίνει - με επιτυχία - προς την ολοκλήρωσή του (καλύτερη προσφορά από ΤΕΡΝΑ). Το έργο αυτό έχει εξασφαλισμένη χρηματοδότηση από τον Μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη (CEF) 2021-2027».
Επιπρόσθετα, ωριμάζουν οι μελέτες για το έργο του Προαστιακού Δυτικής Θεσσαλονίκης και τη Σιδηροδρομική Σύνδεση του 6ου Προβλήτα Λιμένα Θεσσαλονίκης. Η διερεύνηση εναλλακτικών τεχνικών λύσεων προχωρά παράλληλα με τη διαγωνιστική διαδικασία του Ανταγωνιστικού Διαλόγου, με τους συμμετέχοντες οικονομικούς φορείς και τη διαβούλευση με τους τοπικούς φορείς. Αναμένεται, εντός Οκτωβρίου 2024, η υποβολή προτάσεων και τεχνικών λύσεων.
Και η εξασφάλιση χρηματοδότησης
Ως προς τον σιδηρόδρομο, προ ημερών ο υπουργός Υποδoμών και μεταφορών, Χρ. Σταϊκούρας επανέλαβε ότι, μετά από πολλά χρόνια, δρομολογούνται έργα που υπερβαίνουν τα 1,2 δισ. ευρώ μόνο για τον σιδηρόδρομο, ξεκαθαρίζοντας ότι πρόκειται για εξασφαλισμένους πόρους. Από αυτούς, περίπου 450 εκατ. ευρώ προορίζονται για τη Θεσσαλία, με στόχο οι σιδηροδρομικές υποδομές να γίνουν καλύτερες και πιο ανθεκτικές και περίπου 200 εκατ. ευρώ για το τμήμα «Νέα Καρβάλη – Τοξότες». Εξασφαλίστηκε συγχρηματοδότηση σημαντικών νέων έργων από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συγκεκριμένα, εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τον Ιούλιο του 2024, κατόπιν των προτάσεων που υποβάλαμε, τον Ιανουάριο του 2024, η χρηματοδότηση από το πρόγραμμα «Συνδέοντας την Ευρώπη – 2» (CEF 2, 2021 - 2027), συνολικού ύψους περίπου 520 εκατ. ευρώ, για τα έργα:
- Αναβάθμιση της σιδηροδρομικής γραμμής στο τμήμα Πύθιο – Ορμένιο, η οποία αποτελεί τμήμα του ευρύτερου έργου αναβάθμισης της γραμμής Αλεξανδρούπολη – Ορμένιο
- Αναβάθμιση και ανάταξη της σηματοδότησης – τηλεδιοίκησης του τμήματος Άνω Λιόσια – Κιάτο, καθώς και εγκατάσταση ETCS, Level 1, Base line 3, που αποτελεί την ανώτερη αναβάθμιση για το συγκεκριμένο επίπεδο.
- Ανακαίνιση και αναβάθμιση των υποδομών του τμήματος Αχαρνές – Οινόη, καθώς και κατασκευή δύο ανισόπεδων διαβάσεων στην περιοχή του Αγίου Στεφάνου Αττικής και στην Αλίαρτο.
- Αναβάθμιση των υποδομών στη γραμμή Θεσσαλονίκη – Προμαχώνας και εγκατάσταση ηλεκτροκίνησης.
Οι εργολαβίες που «τρέχουν»
Υπενθυμίζεται ότι υπεγράφη, τον Δεκέμβριο του 2023, η Σύμβαση του έργου του Δυτικού Προαστιακού Αττικής, ύψους 95,7 εκατ. ευρώ (ανάδοχος ΜΕΤΚΑ). Στόχος του έργου είναι η ανάπτυξη της περιοχής, καθώς και η καλύτερη εξυπηρέτηση των αναγκών μετακίνησης του πληθυσμού της Δυτικής Αττικής.
Επιπλέον βρίσκονται σε φάση υλοποίησης τα ακόλουθα έργα:
- Η βελτίωση της προσβασιμότητας των σηράγγων της σιδηροδρομικής γραμμής ΣΚΑ – ΚΙΑΤΟ (όπως Κακιάς Σκάλας, Αγίων Θεοδώρων, Ευταξία και Μαύρης Ώρας) και της σήραγγας των Τεμπών.
- Η δρομολόγηση του έργου των «Έξυπνων Γεφυρών», το οποίο υλοποιείται από το ΤΕΕ και αφορά στην αξιολόγηση της δομικής απόκρισης 100 επιλεγμένων σιδηροδρομικών γεφυρών σε όλο το σιδηροδρομικό δίκτυο, μέσω σύγχρονων συστημάτων και μεθοδολογιών ενόργανης δομικής παρακολούθησης.
Μέχρι σήμερα έχει εγκατασταθεί εξοπλισμός παρακολούθησης σε 35 σιδηροδρομικές γέφυρες.
Επιπρόσθετα, βρίσκονται σε φάση υλοποίησης ή ανάθεσης σειρά εργολαβιών για τη συντήρηση υποδομών. Αυτές αφορούν:
- Tην επιδομή, τα συστήματα σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης, καθώς και το GSM-R.
- Την επιτήρηση των σηράγγων και τη φύλαξη των εγκαταστάσεων.
- Τη συμπλήρωση της νέας εγκατάστασης GSM-R σε τμήματα του σιδηροδρομικού άξονα Ροδοδάφνη – Αθήνα – Θεσσαλονίκη – Ειδομένη, καθώς και στους κάθετους άξονες Λάρισα – Βόλος και Παλαιοφάρσαλος – Καλαμπάκα.
- Έργα συντήρησης – αναβάθμισης στον άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη – Ειδομένη/Προμαχώνα, στο ενεργό σιδηροδρομικό δίκτυο της Πελοποννήσου, καθώς και σε τμήματα του σιδηροδρομικού δικτύου Δυτικής, Κεντρικής και Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, συνολικού προϋπολογισμού 70 εκατ. ευρώ.
