Προσδοκία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι μέχρι το επόμενο καλοκαίρι να είναι θωρακισμένο το εγχώριο ηλεκτρικό σύστημα από «μίνι» ενεργειακές κρίσεις σαν αυτή που ενέσκηψε τον περασμένο Ιούλιο, και έπληξε την Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη, όπως επισημαίνουν υψηλόβαθμα στελέχη του ΥΠΕΝ.
Για τον σκοπό αυτό, στόχος του υπουργείου είναι να έχουν ενεργοποιηθεί έως τότε δύο συγκεκριμένα βραχυπρόθεσμα αντίμετρα, ξεκινώντας από τη θέσπιση ενός μηχανισμού για τη φορολόγηση των υπερεσόδων των παραγωγών και των εμπόρων ηλεκτρικής ενέργειας. Επίσης, όπως συμπληρώνουν οι ίδιες πηγές, το υπουργείο αισιοδοξεί ότι μέχρι το επόμενο καλοκαίρι θα δρομολογηθούν παρεμβάσεις οι οποίες θα επιτρέψουν τη βέλτιστη αξιοποίηση της δυναμικότητας των ηλεκτρικών διασυνδέσεων ανάμεσα στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Ο λόγος είναι πως, παρόλο που η διασυνδεσιμότητα είναι έτσι κι αλλιώς περιορισμένη, ένας σημαντικός παράγοντας της «μίνι» ενεργειακής κρίσης ήταν ότι οι ροές ηλεκτρικής ενέργειας προς τα ανατολικά, από την «καρδιά» της Γηραιάς Ηπείρου, ήταν συχνά μικρότερες από όσες μπορούσαν να υποστηρίξουν οι διασυνδέσεις.
Ασφαλιστική δικλείδα
Όσον αφορά τον μηχανισμό ανάκτησης των υπερεσόδων, στην περίπτωση που κλειδώσει η θέσπιση του μέτρου, μεταξύ άλλων θα πρέπει να οριστικοποιηθούν οι παράμετροι ενεργοποίησής του. Έτσι, για παράδειγμα, θα πρέπει να αποφασιστεί το χρονικό διάστημα στο οποίο θα «επιμένουν» οι υψηλές τιμές ενέργειας για να τεθεί σε εφαρμογή, όπως και το επίπεδο στο οποίο θα πρέπει να κινούνται αυτές, ώστε να θεωρείται πως αποκλίνουν από τις συνηθισμένες συνθήκες στις ευρωπαϊκές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τους κύκλους του υπουργείου, και μόνο η θέσπιση του μηχανισμού ανάκτησης είναι πιθανό να λειτουργήσει ως αποτελεσματικό μέτρο, ώστε να μην υπάρξουν νέες «μίνι» ενεργειακές κρίσεις. Κι αυτό γιατί θα στείλει τα κατάλληλα «σήματα» στις αγορές, για ψαλίδισμα των όποιων κερδών μπορεί να προκύψουν σε ανάλογες συνθήκες.
Οι ίδιοι κύκλοι υπενθυμίζουν ότι ανάλογο ρόλο έπαιξε το πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, που τέθηκε σε εφαρμογή κατά την περίοδο της ενεργειακής κρίσης και για το οποίο η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που το εισηγήθηκε. Γενική εκτίμηση είναι πως το πλαφόν συγκράτησε τις ανατιμητικές πιέσεις στις τιμές εισαγωγής αερίου στην Ε.Ε., χωρίς να χρειαστεί να ενεργοποιηθεί ποτέ.
Η εισήγηση της Κομισιόν
Υπενθυμίζεται ότι για την «ενεργειακή διαίρεση» της Ευρώπης, που προκλήθηκε με αυτό τον τρόπο, έχει υπάρξει πρωτοβουλία των τριών υπουργείων Ενέργειας της Ελλάδας, της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας, που σε πρώτη φάση πήρε τη μορφή κοινής επιστολής προς την Κομισιόν. Το θέμα συζητήθηκε και στην πρόσφατη Σύνοδο των Ευρωπαίων Υπουργών Ενέργειας, όπως έγραψε το insider.gr, όπου συνομολογήθηκε πως χρειάζεται να ληφθεί άμεση δράση.
Οι Υπουργοί Ενέργειας της Ε.Ε. αποφάσισαν να εμπλακεί η Κομισιόν για το θέμα, με σκοπό την αποσόβηση νέων ανάλογων περιφερειακών κρίσεων στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας. Η κίνηση αυτή επισφραγίστηκε στη Σύνοδο Κορυφής, που διεξήχθη λίγες ημέρες αργότερα, όπου στο κείμενο συμπερασμάτων καλείται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προχωρήσει άμεσα σε σχετική εισήγηση.
Από αρχές του 2025 ο επόμενος γύρος διαβουλεύσεων
«Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζήτησε την κατάσταση που έχει προκύψει από τις υψηλές και ευμετάβλητες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας σε ορισμένες περιοχές της Ευρώπης και καλεί την Κομισιόν να προτείνει επειγόντως μέτρα για την αντιμετώπιση του θέματος», αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με τους εκπροσώπους του ΥΠΕΝ, η εισήγηση της Κομισιόν είναι επί της ουσίας ο επόμενος «σταθμός» για τη δρομολόγηση των μέτρων, καθώς θα αποτελέσει τη βάση για τον επόμενο γύρο διαβουλεύσεων με την Επιτροπή, σχετικά με την κατεύθυνση των προωθούμενων παρεμβάσεων.
Πάντως, όπως εκτιμούν, η εισήγηση δεν πρόκειται να είναι έτοιμη πριν από τις αρχές του 2025. Ο λόγος είναι πως η Κομισιόν δεν πρόκειται να καταλήξει σε προτάσεις πριν από την ανάληψη των καθηκόντων του νέου Επιτρόπου Ενέργειας, Νταν Γιόργκενσεν – κάτι που θα γίνει προς το τέλος του έτους (όπως και για το υπόλοιπο Κολέγιο Επιτρόπων).
«Βουτιά» των χονδρεμπορικών τιμών ηλεκτρισμού
Παράλληλα, οι πηγές του ΥΠΕΝ εκτιμούν ότι μέσα στην επόμενη διετία πρόκειται να υπάρξει σημαντική πτώση των χονδρεμπορικών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας – με όφελος και για τους καταναλωτές, καθώς μέρος της πτώσης θα μετακυλιστεί στα τιμολόγια ρεύματος. Βασικό «όχημα» προς αυτή την κατεύθυνση θα αποτελέσει η περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ, οι οποίες σε συνδυασμό με τις μονάδες αποθήκευσης, θα καταφέρουν να εκτοπίσουν ακόμη περισσότερο τις μονάδες αερίου.
Όπως επισημαίνουν τα ίδια στελέχη, αν και έχει υπάρξει σημαντική αποκλιμάκωση από την περίοδο της ενεργειακής κρίσης, σε σχέση με το 2019 οι τιμές αερίου κινούνται σε διπλάσια επίπεδα και οι τιμές των ρύπων σε τριπλάσια. Επομένως, το γεγονός ότι οι μονάδες αερίου συνεχίζουν να συμμετέχουν κατά 35% περίπου στο μίγμα, που έχουν υψηλό λειτουργικό κόστος, έχει σημαντικό «αποτύπωμα» στο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας.
Την ίδια στιγμή, οι άνθρωποι του υπουργείου εκτιμούν ότι πρόκειται να υπάρξει «βουτιά» και στις τιμές του φυσικού αερίου από το 2027, όταν και πρόκειται να τεθούν σε λειτουργία σημαντικές υποδομές υγροποίησης στις ΗΠΑ και το Κατάρ κατά κύριο λόγο. Επομένως, θα υπάρξει μαζική διαθεσιμότητα LNG σε παγκόσμιο επίπεδο, μέρος του οποίου θα κατευθυνθεί και στις ευρωπαϊκές αγορές. Η τάση αυτή θα ενισχυθεί στην περίπτωση που τελειώσει ο πόλεμος, καθώς η Μόσχα θα αναζητά εναγωνίως τρόπους να αποκαταστήσει μέρος των εσόδων της. Επομένως, ο συνδυασμός ΑΠΕ και πτώσης του αερίου δημιουργεί προϋποθέσεις για σημαντική «προσγείωση» του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας.
