Τη σημαντική ενίσχυση εντός του 2024 της «πράσινης» ενέργειας που έμεινε στα αζήτητα, πιστοποιεί το εργαλείο για «Το εκτιμώμενο Πλεόνασμα Ενέργειας» της Ρυθμιστικής Αρχής (ΡΑΑΕΥ). Αν και το εργαλείο δίνει ένα χαρακτηριστικό ανάγλυφο των απορρίψεων «πράσινης» παραγωγής -χωρίς να είναι σε θέση να προσδιορίσει με απόλυτη ακρίβεια το «ψαλίδι»- καταδεικνύει πως οι περικοπές γίνονται ολοένα μεγαλύτερο πρόβλημα, όσο δεν προχωρά σε πρώτη φάση η αποθήκευση και, σε δεύτερο χρόνο, ο εξηλεκτρισμός.
Σύμφωνα με «Το εκτιμώμενο Πλεόνασμα Ενέργειας», όλο το 2024 «πετάχτηκαν» στα σκουπίδια 900 GWh (Γιγαβατώρες) ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς παράχθηκαν σε χρονικά διαστήματα που δεν υπήρχε ζήτηση για να καλύψουν. Το νούμερο αυτό είναι περίπου 4πλάσιο σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο έτος, όταν είχε επιβληθεί «ψαλίδι» σε 228 Γιγαβατώρες.
Υπενθυμίζεται ότι το 2023 ήταν και το πρώτο έτος που έκαναν την εμφάνισή τους περικοπές στο εγχώριο ηλεκτρικό σύστημα, οι οποίες λόγω της επέλασης των φωτοβολταϊκών, καταγράφονται κατά κύριο λόγο τις μεσημβρινές ώρες. Μάλιστα, οι εκτιμήσεις των ειδικών του κλάδου είναι πως η «επίδοση» του 2025 θα είναι ακόμη μεγαλύτερη, με δεδομένο κατ΄ αρχάς ότι μέσα στο προηγούμενο έτος προστέθηκε ένας σημαντικός αριθμός νέων ΑΠΕ στο σύστημα – με εγκατεστημένη ισχύ που ξεπέρασε τα 2 GW.
Τα «αντίδοτα»
Την ίδια στιγμή, ούτε φέτος δεν αναμένεται να υπάρξει σημαντική αύξηση στη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ ούτε το 2025 πρόκειται να τεθούν σε λειτουργία μονάδες αποθήκευσης. Κι αυτό γιατί οι πρώτες μονάδες αποθήκευσης αναμένονται προς το πρώτο μισό του 2026.
Η αλήθεια είναι πως το ΥΠΕΝ έχει προχωρήσει σε μία σειρά από πρωτοβουλίες ώστε να περιορίσει όσο το δυνατόν περισσότερο το «ψαλίδι». Από αυτές που θα έχουν άμεσα αποτελέσματα είναι το διζωνικό τιμολόγιο όπως και τα πορτοκαλί τιμολόγια. Και στις δύο περιπτώσεις, ο στόχος είναι να «μεταφερθεί» (μέσω οικονομικών κινήτρων) όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος της ζήτησης κατά τις ώρες που κορυφώνεται η παραγωγή ΑΠΕ.
Στην περίπτωση του διζωνικού τιμολογίου, αυτό θα γίνει με τη μετατόπιση των μειωμένων χρεώσεων κατεξοχήν το μεσημέρι. Στην περίπτωση των πορτοκαλί τιμολογίων (για τους καταναλωτές που έχουν «έξυπνο» μετρητή), οι χρεώσεις θα μεταβάλλονται σε ωριαία βάση, δίνοντας επομένως οικονομικά «σήματα» για ενίσχυση της ζήτησης τις ώρες που οι λιανικές τιμές είναι μειωμένες (λόγω της υψηλής συμμετοχής των ΑΠΕ).
Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, από την πρώτη στιγμή «ενεργοποίησης» των πορτοκαλί τιμολογίων θα έχουν σε αυτά πρόσβαση καταναλωτές που αντιπροσωπεύουν πάνω από 46% της συνολικής εγχώριας ζήτησης. Με βάση ωστόσο παράγοντες του κλάδου, η ευελιξία στην κατανάλωση θα καταφέρει απλώς να συγκρατήσει την άνοδο των περικοπών φέτος, χωρίς να μπορέσει να τις καθηλώσει.
Δίκαιο «ψαλίδι»
Όπως είναι φυσικό, οι περικοπές καθιστούν σημαντικό παράγοντα αβεβαιότητας για τις «πράσινες» επενδύσεις, καθώς εισάγουν έναν έως πολύ απρόβλεπτο παράγοντα μείωσης των εσόδων των παραγωγών ΑΠΕ. Σε αυτό το πλαίσιο, μία δεύτερη δέσμη μέτρων του ΥΠΕΝ έχει ως στόχο να κάνει το «ψαλίδι» δικαιότερο, όπως και να παράσχει με έμμεσο τρόπο αποζημίωση για ένα μέρος των απορρίψεων.
Προς την πρώτη κατεύθυνση, όπως έχει γράψει το Insider.gr, το υπουργείο στοχεύει να ενεργοποιήσει από την 1η Ιανουαρίου 2025 (αναδρομικά) ένα μέτρο για την αποζημίωση των αιολικών και φωτοβολταϊκών που υφίστανται υπέρμετρο «ψαλίδι». Το μέτρο αυτό ονομάζεται Μηχανισμός Αντιστάθμισης Περικοπών ΑΠΕ και έχει στόχο να εξορθολογιστεί η απώλεια των εσόδων των παραγωγών.
Για αυτό τον σκοπό, μέσω του Μηχανισμού θα ανακτώνται έσοδα από έργα ΑΠΕ που κανονικά θα έπρεπε να «ψαλιδιστεί» η παραγωγή τους, αλλά αυτό δεν κατέστη εφικτό για τεχνικούς λόγους. Τα εν λόγω έργα είναι φωτοβολταϊκά στο δίκτυο διανομής, τα οποία δεν διαθέτουν εξοπλισμό τηλεχειρισμού. Τα ποσά αυτά θα αξιοποιούνται για την αποζημίωση για τις υπέρμετρες περικοπές που υπέστησαν άλλες μονάδες ΑΠΕ, ακριβώς γιατί τα πρώτα έργα «γλίτωσαν» το ψαλίδι.
Επίσης, το υπουργείο πρόκειται να προχωρήσει σε παρεμβάσεις στις χονδρεμπορικές αγορές (επαναφορά των αρνητικών τιμών στην αγορά Εξισορρόπησης), ώστε ένα μέρος των περικοπών να πραγματοποιείται «εθελοντικά» από χαρτοφυλάκια ΑΠΕ, τα οποία θα αποζημιώνονται για αυτό τον σκοπό.
