Σε «αγώνα δρόμου» πρέπει να επιδοθεί το δημόσιο, και σε επόμενη φάση οι εμπλεκόμενοι ανάδοχοι κατασκευαστές, για την προώθηση των απαραίτητων κινήσεων που σχετίζονται με την πρόοδο του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ).
Οι διεργασίες και οι… εργασίες, προφανώς, με τη σειρά τους, συνδέονται και με το μεγάλο χρηματοδοτικό πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης (ΤΑ), το οποίο στηρίζει με σχεδόν μισό δισ. ευρώ την ανάπτυξη ενός νέου, σύγχρονου και ασφαλούς αυτοκινητόδρομου από τα Χανιά (ή μάλλον τον Κίσσαμο καθώς έχει ενεργοποιηθεί η προαίρεση για το τμήμα Κίσσαμος – Χανιά, που «κουμπώνει» με την παραχώρηση) έως και τον Άγιο Νικόλαο (υπάρχουν όμως τοπικές «φωνές» που ζητάνε επέκταση προς τα ανατολικά, μέχρι τη Σητεία).
Κατά συνέπεια, και επειδή τα ορόσημα που σχετίζονται με το Ταμείο Ανάκαμψης είναι «σφιχτά», δεν υπάρχουν (άλλα) περιθώρια για «σπατάλη χρόνου», σε μια συγκυρία στην οποία υποτίθεται ότι αναμένεται η υπογραφή της σύμβασης παραχώρησης, δηλαδή η συμβασιοποίηση του βασικού τμήματος «Χανιά-Ηράκλειο» (157 χλμ.), όπου από πέρυσι τον Ιανουάριο υπάρχει προτιμητέος επενδυτής, η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ.
Εκκρεμότητες και (μικρή) πρόοδος
Θεωρητικά, βρισκόμαστε σε μια φάση ολοκλήρωσης χρηματοδοτικών διεργασιών και οριστικοποίησης συμβάσεων, με τον ανάδοχο – παραχωρησιούχο να περιμένει την υπογραφή της σύμβασης, την οποία αρκετές φορές ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρ. Σταϊκούρας, έχει προσδιορίσει για τις αρχές (πλέον) του 2025, ίσως εντός του πρώτου τριμήνου.
Ήδη έχουν δοθεί κάποιες σχετικές παρατάσεις αναφορικά με την περίοδο Οριστικοποίησης Συμβατικών Εγγράφων, τη διάρκεια ισχύος της εγγυητικής επιστολής (π.χ. μέχρι τις 30-04-2025) του προσωρινού αναδόχου, την παράταση ισχύος της προσφοράς του καθώς και των επιστολών δανειακής υποστήριξης της Επικαιροποιημένης Ενδιάμεσης Χρηματοδότησης Περιόδου Οριστικοποίησης μέχρι τις 31-03-2025.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, επιβεβαιώνεται ότι είναι «μια δύσκολη πίστα» ο ΒΟΑΚ, ιδίως η παραχώρηση, άνω των 2-2,5 δισ. ευρώ, κι ενώ, ως γνωστόν, έχει γενικότερα ως έργο τα «θέματά» του, είτε με τις απαλλοτριώσεις που δεν προχωρούν, είτε με τις δικαστικές προσφυγές από τοπικούς δήμους, είτε με ζητήματα που μπαίνουν στο τραπέζι τεχνικής φύσεως (στο έτσι και αλλιώς δύσκολο project), με αντιπλημμυρικά, κυκλοφοριακά, χαράξεις κ.α.
Το κατά πόσο, μετά την υπογραφή της σύμβασης, επιβεβαιωθούν σενάρια περί εισόδου στην παραχώρηση και την κατασκευή και άλλων ομίλων (π.χ. AKTOR, METKA κ.α.), θα φανεί προσεχώς και προφανώς είναι μια άλλη διαδικασία που δεν σχετίζεται με την πρόοδο διεργασιών και εργασιών.
Μεταξύ, προφανώς, των σοβαρών θεμάτων είναι και τα «καμπανάκια» για τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης.
Στα δύο άλλα «κομμάτια» του ΒΟΑΚ, τα τμήματα Χερσόνησος – Νεάπολη (ΣΔΙΤ, των ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις, AKTOR) και Νεάπολη – Αγ. Νικόλαος (δημόσιο έργο, από AKTOR) έχουν ξεκινήσει κάποιες αρχικές εργασίες και υπάρχει μια σχετική πρόοδος, αν και στην αγορά δεν υπάρχει μεγάλη αισιοδοξία ότι θα επιτευχθούν οι γενικοί στόχοι και τα χρονοδιαγράμματα, ενώ δεν έχουν λείψει προβλήματα με απαλλοτριώσεις, δικαστικές καθυστερήσεις, περιβαλλοντικά, μετατοπίσεις δικτύων κ.α.
Το Ταμείο Ανάκαμψης
Στην αγορά γίνεται λόγος για ανάγκη επίσπευσης συνολικά, βάζοντας στο κάδρο την παραχώρηση, ώστε να μην υπάρξουν προβλήματα με τους πόρους του ΤΑΑ, με την κυβέρνηση να ευελπιστεί ότι στο τέλος δεν θα χαθούν κονδύλια.
Αν και αυτό αποτελεί μια «δύσκολη εξίσωση», καθώς, δεν λείπουν οι ανησυχίες ιδίως για τα 200 εκατ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης που αναλογούν στην παραχώρηση «Χανιά – Ηράκλειο» (35 χρόνια διάρκεια, εκ των οποίων έως πέντε χρόνια είναι η περίοδος μελετών – κατασκευών), στην οποία προβλέπονται και τα γνωστά «σκιώδη» διόδια (με επιδότηση από το κράτος). Με τα αρχικά ορόσημα να «γράφουν» περί προόδου 15% το 2025.
Προ ημερών το insider.gr αναφέρθηκε στις τροποποιήσεις του ΒΟΑΚ αναφορικά με το Ταμείο Ανάκαμψης, που προκύπτουν από αποφάσεις του υπ. Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Κάποιες αφορούν σε αποτύπωση συνέργειας / συμπληρωματικότητας, άλλες σε επικαιροποίηση (απολογιστικά) της ετήσιας κατανομής του Χρηματοδοτικού Σχεδίου (για το έτος 2024), άλλες σε διορθώσεις, αλλαγή στοιχείων Φορέα Χρηματοδότησης και προσθήκη του ποσού Ιδιωτικής Χρηματοδότησης στο Χρηματοδοτικό Σχέδιο, άλλες, όπως π.χ. για την παραχώρηση Χανιά – Ηράκλειο, και σε ορθή αποτύπωση της ιδιωτικής χρηματοδοτικής συμβολής του έργου αλλά και σε μετάθεση της καταληκτικής ημερομηνίας λήξης του έργου κατά έξι (6) μήνες, ήτοι για τις 30/06/2026.
Στις αποφάσεις, αποτυπώνεται και η συνολική χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης που προσεγγίζει το μισό δις ευρώ, ειδικότερα προς τα 430 εκατ. ευρώ. Όπως αναφέρεται στα σχετικά έγγραφα, για το έργο «Χανιά – Ηράκλειο» η δημόσια δαπάνη του έργου που προτείνεται για εγγραφή στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων ανέρχεται σε ποσό ύψους 200 εκατ. ευρώ (Ταμείο Ανάκαμψης), με την ιδιωτική συμμετοχή σε 882,2 εκατ. ευρώ.
Για το έργο «Μελέτη, Κατασκευή, Χρηματοδότηση, Λειτουργία, και Συντήρηση του τμήματος Χερσόνησος – Νεάπολη, με Σ.Δ.Ι.Τ.» το ίδιο ποσό (Ταμείο Ανάκαμψης) ανέρχεται σε 90 εκατ. ευρώ, με την ιδιωτική συμμετοχή σε 191,23 εκατ. ευρώ. Ενώ για υπο-έργο «Μετατροπή σε αυτοκινητόδρομο του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης τμήμα: Νεάπολη - Άγιος Νικόλαος στη Περιφερειακή Ενότητα Λασιθίου» η δημόσια δαπάνη του έργου που προτείνεται για εγγραφή στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων ανέρχεται σε ποσό ύψους 200 εκατ. ευρώ (εκ των οποίων 8 εκατ. για απαλλοτριώσεις), με τη συνεισφορά του RRF να είναι 137 εκατ., τα 36,7 εκατ. περίπου να αφορούν σε ΠΔΕ – ΦΠΑ (και πάνω από 36 εκατ. σε ΠΔΕ – άλλο).
Η σύμβαση παραχώρησης
Σύμφωνα με το Τεχνικό Δελτίο, και όσον αφορά στο τμήμα «Χανιά – Ηράκλειο», το έργο, μήκους περί τα 155 km με παράπλευρο και κάθετο οδικό δίκτυο περί τα 80 Km, συνιστά το αντικείμενο της Σύμβασης Παραχώρησης, που αφορά στη μελέτη, κατασκευή, χρηματοδότηση, λειτουργία, συντήρηση και εκμετάλλευση του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ) από Χανιά έως Ηράκλειο, εντός της αρμοδιότητας των Περιφερειακών Ενοτήτων (Π.Ε.) Χανίων, Ρεθύμνου και Ηρακλείου, ο οποίος στο Τμήμα αυτό αναβαθμίζεται σε Αυτοκινητόδρομο. Περιλαμβάνει τέσσερα (4) Οδικά Τμήματα και τρείς (3) Παρακάμψεις ως ακολούθως, από Δυτικά προς Ανατολικά:
• Παράκαμψη Χανίων (1Υ), που υπάγεται στην Π.Ε. Χανίων με μήκος περί τα 7,7 km από το πέρας του τμήματος Χανιά – Κίσσαμος, ενώ το τέλος του βρίσκεται Δυτικά του τμήματος Σούδα – Βρύσες (ΧΘ 8+000)
• Σούδα – Βρύσες (2Ν), που υπάγεται στην Π.Ε. Χανίων με μήκος περί τα 25,7 km από το πέρας του κατασκευασμένου τμήματος παράκαμψης Χανίων (ΧΘ 8+000), ενώ το τέλος του βρίσκεται στη ΧΘ 33+718
• Βρύσες – Ατσιπόπουλο (3Ν), που υπάγεται στο δυτικό του τμήμα στην Π.Ε. Χανίων και στο ανατολικό του στην Π.Ε. Ρεθύμνου. Το μήκος είναι περί τα 21,8 km από τη ΧΘ 33+718 (πέρας τμήματος Σούδα – Βρύσες) έως την αρχή του υφιστάμενου τμήματος του ΒΟΑΚ Παράκαμψη Ρεθύμνου
• Παράκαμψη Ρεθύμνου (4Υ), το οποίο υπάγεται στην Π.Ε. Ρεθύμνου με μήκος περί τα 7,0 km από το πέρας του τμήματος Βρύσες – Ατσιπόπουλο (ΧΘ 54+857), έως το σημείο έναρξης του τμήματος Αμάρι – Σκαλέτα (ΧΘ 61+848) • Αμάρι – Σκαλέτα (5Ν), το οποίο υπάγεται στην Π.Ε. Ρεθύμνου με μήκος περί τα 12,4 km από το πέρας του υφιστάμενου τμήματος του ΒΟΑΚ (Παράκαμψη Ρεθύμνου) έως τη ΧΘ 75+000 και
• Σκαλέτα – Λινοπεράματα (6Ν & 7Ν) που υπάγεται στο δυτικό του τμήμα στην Π.Ε. Ρεθύμνου και στο ανατολικό του στην Π.Ε. Ηρακλείου. Το μήκος είναι περί τα 46,7 km από τη ΧΘ 75+000 (πέρας του τμήματος Αμάρι – Σκαλέτα) έως τη ΧΘ 121+660 στην αρχή του υφιστάμενου ΑΚ Λινοπεραμάτων, που αποτελεί και την αρχή του υφιστάμενου οδικού άξονα (με διατομή αυτοκινητόδρομου) παράκαμψης Ηρακλείου.
• Παράκαμψη Ηρακλείου (8Υ), που υπάγεται στην Π.Ε. Ηρακλείου με μήκος περί τα 25,45 km από το πέρας του τμήματος Σκαλέτα – Λινοπεράματα, ενώ το τέλος του βρίσκεται στα Δυτικά του τμήματος Γούβες – Χερσόνησος, μήκους 9,1 km.
Η διατομή του Οδικού Άξονα είναι τετράιχνη πλάτους 21,50m χωρίς τις πλευρικές διαμορφώσεις και τα τεχνικά έργα που περιλαμβάνει είναι: 17 Ανισόπεδοι κόμβο/ ημικόμβοι - 75 Γέφυρες συνολικού μήκους (2 κλάδων) περί τα 13,2 km, 21 Σήραγγες συνολικού μήκους (2 κλάδων) περί τα 31,5 km, 18 Σήραγγες ανοικτής εκσκαφής (cut & cover) συνολικού μήκους (2 κλάδων) περί τα 9.6 km, 58 Ανισόπεδες Διαβάσεις (53 Κάτω Διαβάσεις και 5 Άνω) - 136 Οχετοί (σωληνωτοί και κιβωτοειδούς διατομής) διαφόρων διαστάσεων συμπεριλαμβανομένων των υδραυλικών τεχνικών στους κόμβους, τα ΣΕΑ, τις παράπλευρες οδούς και το υφιστάμενο τμήμα της εθνικής οδού, 266 Έργα Αντιστήριξης (τοίχοι/ πασσαλότοιχοι) συνολικού μήκους περί τα 46,5 km.
Η χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αφορά στην ολοκλήρωση φυσικού αντικειμένου που αντιστοιχεί στο 15% του συνολικού κόστους του έργου.
Το ΣΔΙΤ του ΒΟΑΚ
Όπως αναφέρεται και στο Τεχνικό Δελτίο, στο ΣΔΙΤ αποτυπώνεται, βάσει των τροποποιήσεων, το ποσό Ιδιωτικής Χρηματοδότησης στο Χρηματοδοτικό Σχέδιο, ήτοι αυτό των 191.228.947 ευρώ (το RRF δίνει 90 εκατ.). Το υπόψη έργο αφορά στην μελέτη, κατασκευή, χρηματοδότηση, λειτουργία και συντήρηση τμήματος του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ) από την Χερσόνησο έως την Νεάπολη των Περιφερειακών Ενοτήτων (Π.Ε.) Ηρακλείου και Λασιθίου, ο οποίος στο τμήμα αυτό αναβαθμίζεται σε αυτοκινητόδρομο.
Σύμφωνα με τη μελέτη, το έργο αφορά σε οδικό άξονα μήκους 22,441 χλμ., (Χ.Θ 157+790 έως 180+231), συνοδό παράπλευρο οδικό δίκτυο εξυπηρέτησης, κατασκευή γεφυρών, σηράγγων κατασκευή ανισόπεδων κόμβων και σταθμού εξυπηρέτησης επιβατών.
Το έργο περιλαμβάνει δύο τμήματα: (α) το τμήμα Χερσόνησος – Μάλια και (β) τo τμήμα Μάλια-Νεάπολη. Το τμήμα Χερσόνησος – Μάλια ανήκει στην Π.Ε. Ηρακλείου είναι μήκους 9,354 χλμ. από Χ.Θ. 157+790 έως Χ.Θ. 167+144,59. Η αρχή του τμήματος βρίσκεται στο πέρας του κατασκευασμένου τμήματος Γούρνες – Χερσόνησος και το πέρας του 600 μ. περίπου πριν τον υφιστάμενο Ανισόπεδο Ημικόμβο Μαλίων. Το τμήμα Μάλια-Νεάπολη ανήκει στις Π.Ε. Ηρακλείου και Λασιθίου και είναι μήκους 13,087 χλμ. από Χ.Θ. 167+144,59 έως Χ.Θ. 180+231,67.
Η αρχή του τμήματος βρίσκεται στο πέρας του τμήματος Χερσόνησος-Μάλια και το πέρας του ταυτίζεται με την αρχή του τμήματος Νεάπολη –Αγ. Νικόλαος.
Το δημόσιο τμήμα
Όπως αναφέρεται και στο Τεχνικό Δελτίο, το φυσικό αντικείμενο του έργου Νεάπολη – Αγ. Νικόλαος περιλαμβάνει:
α. Τη βελτίωση – διαπλάτυνση του υφιστάμενου τμήματος Νεάπολη – Αγ. Νικόλαος με την κατασκευή 4ιχνης αρτηρίας με δυο λωρίδες κυκλοφορίας και ΛΕΑ ανά κατεύθυνση, διαχωρισμένου καταστρώματος κυκλοφορίας, συνολικού πλάτους 22,50 m. Το συνολικό μήκος της αρτηρίας είναι περίπου 14,5 km και εκτείνεται από την πρώτη είσοδο της Νεάπολης μέχρι τον κόμβο Κριτζάς στην οδό Αγ. Νικόλαος - Καλό Χωριό.
β. Την ανάπτυξη και κατασκευή πλήρους δικτύου εγκάρσιων και παράπλευρων οδών (διαφόρων διατομών) για την εξυπηρέτηση των αποκοπτώμενων παρόδιων χρήσεων και την αποκατάσταση της εκατέρωθεν της αρτηρίας επικοινωνίας. Το συνολικό μήκος αυτού του δικτύου είναι περίπου 2 km και 9 km αντίστοιχα.
γ. Την ανάπτυξη και κατασκευή τριών ανισόπεδων κόμβων και συγκεκριμένα: • του τετρασκελούς Α/Κ Νεάπολης • του τετρασκελούς Α/Κ Λιμνών • του τρισκελούς Α/Κ Αγ. Νικολάου.
δ. Την κατασκευή τεχνικών έργων οδού (8 γέφυρες, 7 κάτω διαβάσεις, 5 έργα μερικής και ολικής κάλυψης λωρίδων κυκλοφορίας και έργα αντιστήριξης).
ε. Τα υδραυλικά έργα (διαμήκη και εγκάρσια) για την αποστράγγιση των οδών και την απορροή των ομβρίων, καθώς και τα έργα διευθέτησης ρεμάτων και χειμάρρων.
στ. Τη βελτίωση γεωμετρίας και διατομής της Παλαιάς Εθνικής Οδού στο τμήμα Νεάπολη – Αγ. Νικόλαος, ώστε να παραλάβει την κυκλοφορία κατά την διάρκεια κατασκευής του αυτοκινητόδρομου.
Επίσης περιλαμβάνονται δαπάνες για: • Απαλλοτριώσεις για την απόκτηση των αναγκαίων εκτάσεων υλοποίησης της κατασκευής του έργου, • Αρχαιολογικές έρευνες και σωστικές ανασκαφές, • Αποκαταστάσεις - μεταφορές δικτύων ΟΚΩ και της σύνδεσης με αυτά.
Με την ολοκλήρωση του έργου θα αποδοθούν στη κυκλοφορία 14,5 km του αναβαθμισμένου οδικού τμήματος του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ) με αποτέλεσμα τη μείωση του συνολικού χρόνου διαδρομής και τη μείωση των ατυχημάτων. Ο ανάδοχος της σύμβασης ΣΔΙΤ του έργου: «Μελέτη, κατασκευή, χρηματοδότηση, λειτουργιά και συντήρηση του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ) στο τμήμα Χερσόνησος - Νεάπολη» προβλέπεται να αναλάβει την συντήρηση και την λειτουργία του οδικού τμήματος μετά την ολοκλήρωσή του.
