Τη διείσδυση των ΑΠΕ ακόμη πιο γρήγορα από τις προβλέψεις δείχνουν τα στοιχεία αναφορικά με τα έργα που βρίσκονται ήδη εγκατεστημένα στη χώρα μας, συγκριτικά με τα ενδιάμεσα ορόσημα για την επίτευξη των κλιματικών στόχων του 2030. Συγκρίνοντας όμως τις πραγματικές επιδόσεις της Ελλάδας με αυτά τα ορόσημα (τα οποία περιλαμβάνονται στο επικαιροποιημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα), προκύπτει ανισορροπία του «πράσινου» μίγματος, με κυριαρχία των φωτοβολταϊκών.
Οι πραγματικές επιδόσεις αφορούν τα έργα ΑΠΕ που βρίσκονταν σε λειτουργία έως το τέλος του 2024 και οι οποίες παρουσιάστηκαν σε πρόσφατη ενεργειακή εκδήλωση. Σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία, στο τέλος της προηγούμενης χρονιάς βρίσκονταν σε λειτουργία «πράσινοι» σταθμοί συνολικής ισχύος 15,2 GW. Κάτι που σημαίνει πως σχεδόν καλύπτουν το ενδιάμεσο ορόσημο που προβλέπει το ΕΣΕΚ για το 2025, σύμφωνα με το οποίο στο μέσον της 10ετίας θα πρέπει να έχουν εγκατασταθεί ανανεώσιμες μονάδες συνολικής ισχύος 15,5 GW.
Την ίδια στιγμή, όμως, στο τέλος του 2024 τα εν λειτουργία φωτοβολταϊκά άθροιζαν 9.400 MW, όταν στο ΕΣΕΚ προβλέπονται 8.500 MW για το 2025. Στον αντίποδα, «φρένο» καταγράφεται στα αιολικά, με τα εν λειτουργία έργα να «κλειδώνουν» το προηγούμενο έτος στα 5,2 GW, όταν το ΕΣΕΚ προβλέπει για το 2025 ένα χαρτοφυλάκιο 7 GW σε λειτουργία.
Ενίσχυση της ανισορροπίας
Η αντιπαραβολή των παραπάνω στοιχείων επιβεβαιώνει τις εκτιμήσεις σχεδόν όλων των στελεχών του κλάδου των ΑΠΕ, για το γεγονός ότι η εγχώρια αγορά βρίσκεται ήδη σε φάση «μονοκαλλιέργειας» φωτοβολταϊκών. Εξαιτίας εν μέρει του γεγονότος ότι αξιοποιήσιμο αιολικό δυναμικό εντοπίζεται σε συγκεκριμένες περιοχές, αλλά και των αντιδράσεων των τοπικών κοινωνιών (οι οποίες είναι λιγότερες για τις επενδύσεις σε ηλιακά πάρκα), προβλέπεται πως η ανισορροπία του «πράσινου» μίγματος θα διευρυνθεί τα επόμενα χρόνια.
Όπως έχει αναδείξει το Insider.gr, οι επιπτώσεις αυτής της τάσης είναι ήδη ορατές, καθώς η υπερβολική διείσδυση της φωτοβολταϊκής ενέργειας στο εγχώριο μίγμα έχει οδηγήσει σε σημαντικές διακυμάνσεις στις χονδρεμπορικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, με σημαντικές μειώσεις κατά τις μεσημβρινές ώρες -ακόμη και με μηδενικές ή αρνητικές τιμές- λόγω της υπερβολικής προσφοράς.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη συχνή ανάγκη περικοπής μέρους της παραγωγής ΑΠΕ, υπονομεύοντας τα οφέλη που απορρέουν στο ενεργειακό κόστος, από την αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
«Φρένο» στις μειώσεις των λιανικών τιμών
Ο λόγος είναι πως η συγκέντρωση της παραγωγής στις μεσημβρινές ώρες περιορίζει τα «κέρδη» των καταναλωτών, καθώς οι χαμηλότερες τιμές εντοπίζονται σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα. Η μετατροπή του νυχτερινού τιμολογίου σε διζωνικό, και η προώθηση των πορτοκαλί τιμολογίων θα αποτελέσουν σημαντικά εργαλεία για την ενθάρρυνση της ευέλικτης κατανάλωσης και την αξιοποίηση των ωρών που η αγορά καταγράφει «χαμηλές πτήσεις».
Ωστόσο, ωφελημένα θα είναι μόνο τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις που μπορούν να «μεταφέρουν» σημαντικό μέρος της ζήτησής τους το μεσημέρι και τα Σαββατοκύριακα. περιορίζονται στην κατανάλωση που μπορεί να μεταφερθεί χρονικά.
Παράλληλα, η απότομη αύξηση των χονδρεμπορικών τιμών κατά τη διάρκεια των βραδινών ωρών οδηγεί σε αύξηση των μέσων μηνιαίων χονδρεμπορικών τιμών, με βάση τις οποίες οι προμηθευτές διαμορφώνουν τα τιμολόγιά τους. Επομένως, οι έντονες ημερήσιες διακυμάνσεις της χονδρικής αγοράς περιορίζουν τη μείωση που θα μπορούσε να προκαλέσει στις λιανικές τιμές η ολοένα μεγαλύτερη διείσδυση των ΑΠΕ.
Ανταποδοτικά & μπαταρίες
Για να αντιμετωπιστεί αυτή η ανισορροπία, το ΥΠΕΝ δρομολογεί μέτρα σε δύο κατευθύνσεις – ώστε από τη μία πλευρά να ενισχυθεί η εγκατάσταση νέων αιολικών και, από την άλλη, να μεταφερθεί σημαντικό μέρος της παραγωγής των φωτοβολταϊκών εκτός των ωρών ηλιοφάνειας. Προς την πρώτη κατεύθυνση, όπως έχει γράψει το Insider.gr, βρίσκονται στα σκαριά αλλαγές στα ανταποδοτικά τέλη ΑΠΕ, με σκοπό οι τοπικές κοινωνίες να έχουν μεγαλύτερα και πιο άμεσα οφέλη από τα έργα που εγκαθίστανται.
Ειδικά για τα αιολικά, το σχέδιο του υπουργείου είναι τα ανταποδοτικά να αρχίσουν να «τρέχουν» πριν από την έναρξη λειτουργίας των έργων, με την χορήγηση της άδειας εγκατάστασης. Παράλληλα, στους καταναλωτές θα καταλήγει μεγαλύτερο ποσοστό των ανταποδοτικών (και λιγότερο πλέον στους τοπικούς ΟΤΑ), οι οποίοι θα μπορούν να επιλέγουν αν θα έχει τη μορφή έκπτωσης στους λογαριασμούς ρεύματος (όπως ισχύει τώρα) ή αν τα ποσά θα εισρέουν στους τραπεζικούς λογαριασμούς τους.
Παράλληλα, το υπουργείο σχεδιάζει την πιο εμπροσθοβαρή προώθηση των μπαταριών, ώστε αυτή να συγχρονιστεί με την εξίσου εμπροσθοβαρή προέλαση των ηλιακών πάρκων. Με τις μπαταρίες, θα μειωθούν οι έντονες διακυμάνσεις στις χονδρεμπορικές τιμές το 24ωρο, αφού θα αποθηκεύεται μέρος της «ηλιακής παραγωγής» κατά τις ώρες ηλιοφάνειας, για να διατεθεί στο σύστημα σε άλλες ζώνες του 24ωρου.
Σε αυτό το πλαίσιο, όπως έγραψε το Insider.gr, το ΥΠΕΝ καθόρισε στα 3,55 GW το χαρτοφυλάκιο μονάδων αποθήκευσης που μπορούν να υλοποιηθούν με αποκλειστικό κίνητρο το προβάδισμα σε ηλεκτρικό «χώρο», χωρίς κανενός είδους ενίσχυση. Στην περίπτωση που το μέτρο όντως «ξεκλειδώσει» την ανάπτυξη μονάδων 3.550 MW, τότε σε συνδυασμό με τα έργα των τριών διαγωνισμών για ενίσχυση μπαταριών, θα δρομολογηθούν μπαταρίες συνολικής ισχύος 4.450 MW. Επομένως, όχι μόνο θα υπερκαλυφθεί ο στόχος του ΕΣΕΚ για αποθήκευση (4,350 GW) αλλά και επιτευχθεί τουλάχιστον μία 2ετία νωρίτερα.
