Από δημοσιονομικό «γεράκι» και υποστηρικτής της σκληροπυρηνικής γραμμής Σόιμπλε, η Γερμανία που επερχόμενου Καγκελάριου Φρίντριχ Μερτς, σε μία στροφή 180 μοιρών, αλλάζει τους «δημοσιονομικούς όρους του παιχνιδιού», αναλαμβάνοντας έναν ρόλο που έπρεπε να είχε παίξει εδώ και χρόνια, δεδομένου του μεγέθους και των δημοσιονομικών περιθωρίων της.
Αφού πρώτα προτάθηκε η αλλαγή του κανόνα του φρένου του χρέους στην ίδια τη Γερμανία για την ενίσχυση των αμυντικών δαπανών και τη στήριξη των υποδομών μέσω της δημιουργίας ταμείου ύψους 500 δισ. ευρώ, ο Μερτς προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, παρουσιάζοντας το δικό του «ό,τι χρειαστεί» α λα Μάριο Ντράγκι, που είναι το κάλεσμα προς την ΕΕ να χαλαρώσει τους δημοσιονομικούς κανόνες για το χρέος και το έλλειμμα σε πιο μόνιμη βάση και όχι μόνο προσωρινά για την ενίσχυση των αμυντικών δαπανών.
Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες αλλαγές από την Πτώση του Τείχους του Βερολίνου το 1989 και ένα game changer για τις πολιτικές της Ευρώπης. Είναι πράγματι μία ιστορική μετατόπιση από τη χώρα που κήρυξε σκληρή λιτότητα προς άλλες χώρες, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους της Ευρωζώνης.
Ωστόσο, παρά το νέο σήμα που δίνει το Βερολίνο, η αλλαγή των δημοσιονομικών κανόνων είναι ασαφής και δεν έχει γίνει ακόμη γνωστό πως θα ταιριάζουν και πως θα εφαρμοστούν σε κάθε χώρα ξεχωριστά. Και ας μην ξεχνάμε ότι η Γερμανία έχει χαμηλή αναλογία χρέους προς ΑΕΠ, κοντά στο 62%, οπότε κανένας δεν είναι σε θέση να γνωρίζει επί του παρόντος εάν οι δημοσιονομικές αυτές αλλαγές ταιριάζουν σε χώρες με χαμηλό χρέος, όπως η Γερμανία, ή και σε χώρες με υψηλά χρέη, όπως η Ελλάδα, δεδομένου ότι θα μπορούσε υποθετικά να μπει μία δικλείδα για φρένο στο χρέος με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Οι επόμενες δύο κρίσιμες εβδομάδες
Ο επερχόμενος Καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς υπόσχεται μια συνταγματική επανάσταση ώστε να επιτρέψει στη Γερμανία να γίνει η χώρα με τις μεγαλύτερες δαπάνες της Ευρώπης - σε όπλα και υποδομές – προκειμένου να αντιμετωπίσει τη νέα παγκόσμια τάξη με την αποχώρηση της Αμερικής από την προστασία της ευρωπαϊκής ασφάλειας.
Για να πραγματοποιήσει όμως μια τέτοια εντυπωσιακή στροφή στον τρόπο που λειτουργεί παραδοσιακά η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη, θα πρέπει να εξασφαλίσει μια πολιτική συναίνεση εντός μιας εξαιρετικά αυστηρής προθεσμίας: έως τις 25 Μαρτίου, όταν η νέα σύνθεση στη Μπούντεσταγκ θα δυσκολέψει τη μεταρρύθμιση, καθώς δεν θα διαθέτει την αναγκαία πλειοψηφία των δύο τρίτων.
Σύμφωνα με το περίγραμμα της συμφωνίας που έγινε μεταξύ των συντηρητικών του Μερτς και των Σοσιαλδημοκρατών (SPD), οι αμυντικές δαπάνες άνω του 1% του ΑΕΠ θα εξαιρεθούν από τους περιορισμούς της φρένου του χρέους της Γερμανίας - που περιορίζει το διαρθρωτικό έλλειμμα του προϋπολογισμού στο 0,35% του ΑΕΠ, εκτός από περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.
Η συμφωνία προβλέπει επίσης τη σύσταση ενός προτεινόμενου ειδικού ταμείου 500 δισεκατομμυρίων ευρώ για τη χρηματοδότηση έργων υποδομών εκτός των κανονικών δημοσιονομικών δαπανών κατά την επόμενη δεκαετία - το οποίο θα βοηθήσει τη γερμανική οικονομία να ανακτήσει το βηματισμό της.
Στόχος του Μερτς είναι να δει το πακέτο να εγκρίνεται από τα δύο τρίτα των απερχόμενων βουλευτών της Γερμανίας κατά τη διάρκεια των δύο επόμενων εβδομάδων. Εάν δεν συμβεί σε αυτό το χρονικό διάστημα, το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (ΑfD) και η Αριστερά, που αντιτίθεται στις στρατιωτικές δαπάνες, θα έχουν τη δύναμη να μπλοκάρουν τη συμφωνία μόλις συγκληθεί η νέα Μπούντεσταγκ το αργότερο στις 25 Μαρτίου.
Για να επιτύχει λοιπόν την πλειοψηφία των δύο τρίτων στην απερχόμενη βουλή, ο Μερτς θα εξαρτηθεί από την υποστήριξη των Πρασίνων, οι οποίοι ήδη πιέζουν για πρόσθετη χρηματοδότηση για το κλίμα και για περαιτέρω μεταρρυθμίσεις στο φρένο χρέους.
Σε ένα δεύτερο νομοθετικό βήμα, η συνταγματική τροποποίηση πρέπει να εγκριθεί με πλειοψηφία δύο τρίτων και στη Μπούντεσρατ, η οποία εκπροσωπεί τα 16 γερμανικά ομοσπονδιακά κρατίδια - και εδώ, μένει να γίνουν πολλά πειστικά.
Η Αριστερά, εν τω μεταξύ, ανακοίνωσε ότι ενδέχεται να προσφύγει στα δικαστήρια εάν η συμφωνία εγκριθεί από απερχόμενους νομοθέτες. Ο Μερτς αντιμετωπίζει όμως προκλήσεις και μέσα στο κόμμα του, αφού έκανε μια ανατροπή 180 μοιρών στις προεκλογικές δεσμεύσεις του.
«Αυτή είναι μια ξεκάθαρη ήττα για τους συντηρητικούς, ακριβώς στην αρχή των διαπραγματεύσεων για κυβέρνηση συνασπισμού», δήλωσε ο αρχηγός της οργάνωσης νεολαίας του κόμματος του Μερτς σε ραδιοφωνική συνέντευξη, όπως μεταδίδει το Politico. «Το ερώτημα είναι, φυσικά, ποιο είναι το προνόμιο για αυτή τη σημαντική παραχώρηση».
Η δυσπιστία των «φειδωλών» του Βορρά
Αυτή όμως η ριζική αλλαγή πολιτικής στο Βερολίνο δεν φαίνεται να βρίσκει ουσιαστικά πρόθυμες όλες τις λεγόμενες φειδωλές βορειοευρωπαϊκές χώρες που υπήρξαν οι αξιόπιστοι σύμμαχοι της Γερμανίας για την τήρηση της αυστηρής γραμμής για την αύξηση των δαπανών.
«Κάποιοι γύρω από το τραπέζι δεν επέδειξαν τον ίδιο ενθουσιασμό με τη Γερμανίας», είπε στο Politico ένας διπλωμάτης της ΕΕ μετά τη σύνοδο κορυφής. Αρκετοί διπλωμάτες έδωσαν σήμα ότι η Αυστρία, η Σουηδία, η Ολλανδία και, σε μικρότερο βαθμό, η Δανία έχουν μικρή όρεξη να ανοίξουν ξανά τους κανόνες για τις δαπάνες της ΕΕ. Βεβαίως, υπάρχουν και χώρες από αυτή την ομάδα, συμπεριλαμβανομένων της Φινλανδίας και της Λετονίας, που συνορεύουν με τη Ρωσία και υποστηρίζουν τη θέση της Γερμανίας.
Η υπερχρεωμένη Ιταλία και Γαλλία - παραδοσιακά οι μεγάλοι αντίπαλοι της Γερμανίας στο ζήτημα των πιο χαλαρών δαπανών – είναι φυσικό να τάσσονται στο πλευρό του Βερολίνου, προσπαθώντας μάλιστα να εξασφαλίσουν ακόμη περισσότερες παραχωρήσεις.
Ήδη, πριν από την έναρξη της συνόδου κορυφής, οι πρεσβευτές της ΕΕ είχαν συμφωνήσει σε μια γλώσσα με αόριστη διατύπωση, ακριβώς για να μην προκαλέσουν αντιδράσεις από τα δημοσιονομικά συντηρητικά κράτη από τη Βόρεια Ευρώπη.
Οι χώρες της ΕΕ ζήτησαν από την Επιτροπή να «διερευνήσει περαιτέρω μέτρα» για να τους δώσει δημοσιονομικό περιθώριο προκειμένου να αυξήσουν τις εθνικές τους δαπάνες για την άμυνα «διασφαλίζοντας παράλληλα τη βιωσιμότητα του χρέους», σύμφωνα με το τελικό συμπέρασμα της συνόδου.
Παρά το γεγονός ότι ορισμένοι θεωρούν την αναφορά στη «βιωσιμότητα του χρέους» πολύ περιοριστική, οι 27 ηγέτες την υποστήριξαν ως διαβεβαίωση για τις χώρες που ανησυχούν για τις συνέπειες μιας περαιτέρω και πιο μακροπρόθεσμης χαλάρωσης των δημοσιονομικών κανόνων.
Φυσικά, οι διαφωνίες για αυτό το θέμα θα εμφανιστούν ξανά κατά τη διάρκεια της συνάντησης των υπουργών Οικονομικών στις Βρυξέλλες την επόμενη εβδομάδα.
Φωτογραφία @ΑΡ
