Με την ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης να έχει μπει στο επίκεντρο και ενώ αυτή την στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη οι διαπραγματεύσεις για το νέο σχέδιο επανεξοπλισμού της Ευρώπης (ReArm Europe), έχει μια ιδιαίτερη σημασία να αποτυπωθεί η σημερινή κατάσταση.
Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας (European Defense Agency), εκτιμάται πως η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) δαπάνησε 326 δισ. ευρώ για την άμυνα το 2024, ποσό που αντιστοιχεί στο 1,9% του ΑΕΠ. Το 2023 οι δαπάνες ήταν στα 279 δισ. ευρώ που αντιστοιχεί στο 1,6% του ΑΕΠ.
Η εικόνα ανά χώρα για το 2023 που είναι και η τελευταία χρονιά για την οποία υπάρχουν διαθέσιμα αναλυτικά στοιχεία έχει ως εξής:
Σημειώνεται πως η χώρα μας διαχρονικά δαπανά πάνω από το 2% του ΑΕΠ της κάθε χρόνο για την άμυνα, ξεπερνώντας το στόχο που έχει θέσει το ΝΑΤΟ.
Η σημασία για την οικονομία
Πέρα από την ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας, ιδιαίτερη σημασία για την οικονομία έχουν οι λεγόμενες αμυντικές επενδύσεις που στο παραπάνω γράφημα παρουσιάζονται ως ποσοστό επί των συνολικών αμυντικών δαπανών (στον δεξιά άξονα). Στις επενδύσεις περιλαμβάνονται οι δαπάνες εξοπλιστικών προγραμμάτων, συμπεριλαμβανομένων και των δαπανών Έρευνας και Ανάπτυξης.
Στον βραχυχρόνιο ορίζοντα, η επιπρόσθετη αύξηση των αμυντικών δαπανών κατά 1,5% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα δώσει ώθηση στην αναιμική ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας, ειδικά αν αυτός ο στόχος επιτευχθεί με συντονισμένο τρόπο και με τη συμπερίληψη όλων των ενδιαφερόμενων δημόσιων και ιδιωτικών φορέων.
Σύμφωνα με εκτίμηση του ινστιτούτου Kiel (“Guns and Growth: The Economic Consequences of Defense Buildups”, Φεβρουάριος 2025), το ευρωπαϊκό ΑΕΠ θα μπορούσε να αυξηθεί κατά 0,9% έως 1,5% εάν οι αμυντικές δαπάνες αυξηθούν από 2% σε 3,5% του ΑΕΠ.
Χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία και η Ισπανία θα μπορούσαν να έχουν σημαντικές θετικές οικονομικές επιπτώσεις, αφού ο πολλαπλασιαστής δαπανών του κλάδου άμυνας σε αυτές τις χώρες είναι υψηλότερος από άλλες χώρες, όπως η Ελλάδα που δεν έχει βαριά βιομηχανία (π.χ. παραγωγή αμυντικού εξοπλισμού).
Ο πολλαπλασιαστής κρατικών δαπανών (government spending multiplier) είναι ένα μέτρο που δείχνει την αύξηση του εισοδήματος που προκύπτει ως αποτέλεσμα της αύξησης των δημοσίων δαπανών κατά ένα ευρώ.
Επίσης, η προαναφερόμενη μελέτη υποστηρίζει ότι τα μακροπρόθεσμα κέρδη παραγωγικότητας από τις αμυντικές δαπάνες μπορεί να είναι σημαντικά. Τα καλύτερα παραδείγματα δημόσιας Ε&Α είναι για στρατιωτικές εφαρμογές και υπάρχουν ενδείξεις «διάχυσης» της τεχνογνωσίας στον ιδιωτικό τομέα. Εξάλλου, οι επενδύσεις σε Ε&Α αποτελούν ένα από τα τρία βασικά κλειδιά για την αντιμετώπιση της χαμηλής παραγωγικότητας στην Ευρώπη, σύμφωνα με την έκθεση Draghi.
Όπως σημειώνει η ανάλυση της Alpha Bank, ειδικά για την Ελλάδα η συσχέτιση μεταξύ αμυντικών δαπανών και οικονομικής μεγέθυνσης είναι μάλλον ασαφής, δεδομένης, μάλιστα, της διάρθρωσης της ελληνικής οικονομίας, η οποία δεν βασίζεται στη βαριά βιομηχανία.
«Το πόσο σημαντικός θα είναι ο αντίκτυπος στην αναπτυξιακή δυναμική της ελληνικής οικονομίας, στα επόμενα χρόνια, θα εξαρτηθεί από το αν θα μπορέσει η χώρα να κατευθύνει επιπλέον πόρους προς τον τομέα της άμυνας», σημειώνει ακόμη η μελέτη προσθέτοντας πως η ελληνική Κυβέρνηση στα πλαίσια του νέου εξοπλιστικού προγράμματος της χώρας για την επόμενη δωδεκαετία προτίθεται να εντάξει στον αμυντικό σχεδιασμό της την ενίσχυση του εγχώριου συστήματος καινοτομίας, ώστε να δημιουργηθεί μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία από τις αμυντικές επενδύσεις της Ελλάδας.
