Ιδιαίτερα ανθεκτικές, τουλάχιστον προς στιγμήν, εμφανίζονται οι ελληνικές εξαγωγές εν μέσω των ισχυρών αναταράξεων που προκαλεί η πολιτική δασμών του Ντόναλντ Τραμπ. Χτίζοντας πάνω στη θετική δυναμική των τελευταίων μηνών της περασμένης χρονιάς οι πρώτοι μήνες του 2025 εμφανίζουν άνοδο εξαγωγών, ή οποία μάλιστα είναι ισχυρότερη από αυτή των εισαγωγών, κάτι το οποίο έχει τραβήξει και την προσοχή του οικονομικού επιτελείου το οποίο ετοιμάζει και νέες δράσεις στήριξης των ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας το δίμηνο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου σε τρέχουσες τιμές, οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 1,3%, ενώ ακόμη μεγαλύτερη ήταν η αύξηση σε σταθερές τιμές που αποτυπώνει τον όγκο χωρίς τις μεταβολές του πληθωρισμού φτάνοντας το 3% σε σχέση με πέρυσι. Οι εξαγωγές αγαθών χωρίς καύσιμα παρουσίασαν άνοδο κατά 3,6% σε τρέχουσες τιμές, ενώ οι αντίστοιχες εισαγωγές σημείωσαν αύξηση κατά 2,8% (4,6% και 1,8% σε σταθερές τιμές αντίστοιχα).
Θετική δυναμική
H αύξηση των τελευταίων μηνών αποδίδεται εν μέρει στη σύγκριση με το περσινό διάστημα που οι εξαγωγές είχαν καταγράψει μείωση λόγω και των αναταραχών στο θαλάσσιο εμπόριο από τους Χούθι. Ωστόσο, σύμφωνα με εκτιμήσεις του οικονομικού επιτελείου η ανοδική δυναμική έχει ξεκινήσει ήδη από το δεύτερο μισό του προηγούμενου έτους.
Αυτό διαπιστώνει και πρόσφατη μελέτη της Εθνικής Τράπεζας που σημειώνει πως οι ελληνικές εξαγωγές το τρίμηνο Νοεμβρίου 2024- Ιανουαρίου 2025 κατέγραψαν άνοδο 6,7% συνεχίζοντας μια τάση ανάκαμψης που ξεκίνησε πέρσι Ιούλιο (Ιούλιος-Οκτώβριος 2024: 5,3%) μετά το δύσκολο ξεκίνημα του έτους (Ιανουάριος-Ιούνιος 2024: -6,7%).
Υψηλότερη δυναμική εμφανίζουν τα τρόφιμα που καταγράφουν αύξηση εξαγωγών κατά 18% σε αποπληθωρισμένους όρους. Μάλιστα, σύμφωνα με την ανάλυση της Εθνικής, τα τρόφιμα κάλυψαν τα δύο τρίτα της ανόδου των εξαγωγών, ενώ το ένα τέταρτο της αύξησης προήλθε μόνο από το ελαιόλαδο που ανέκαμψε από πτώση του προηγούμενου έτους. Δυναμικά επίσης κινήθηκαν τα μέταλλα (+8%) και τα χημικά (+18%).
Αλλαγή πορείας για τις εξαγωγές
Ένα ενδιαφέρον στοιχείο που καταγράφει η ΕΤΕ είναι πως λόγω της χαμηλής ζήτησης που καταγράφεται τον τελευταίο ενάμιση χρόνο από τις βασικές για τη χώρα μας αγορές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λόγω της αναιμικής οικονομικής τους ανάπτυξης, οι Έλληνες εξαγωγείς στράφηκαν σε εναλλακτικές αγορές για να αντισταθμίσουν τις απώλειες.
Οι κίνδυνοι από τους δασμούς Τραμπ
Πέρα από τα σταθερά στηρίγματα από αγορές της Ανατολικής Ευρώπης και Μέσης Ανατολής, κρίσιμη ήταν και η συμβολή της Βόρειας Αμερικής – η οποία ωστόσο τίθεται πλέον υπό αμφισβήτηση λόγω της επιθετικής πολιτικής δασμών από τις ΗΠΑ.
Η γενική αίσθηση των αναλυτών είναι πως λόγω της σχετικά περιορισμένης εξαγωγικής δραστηριότητας της Ελλάδας προς τις ΗΠΑ, οι άμεσες επιπτώσεις από τους δασμούς Τραμπ θα είναι περιορισμένες. Και έτσι στρέφουν το ενδιαφέρον κυρίως στις έμμεσες επιδράσεις που έχουν να κάνουν κυρίως με το οικονομικό πλήγμα που θα φέρουν οι δασμοί στους βασικούς μας εμπορικούς εταίρους στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όμως, η Εθνική Τράπεζα αναδεικνύει 23 επιμέρους προϊόντα που είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις άμεσες επιπτώσεις των δασμών. Πρόκειται για προϊόντα κυρίως από τους κλάδους των τροφίμων, των υλικών κατασκευών και του ηλεκτρολογικού εξοπλισμού που διατηρούν σταθερή εξαγωγική παρουσία, με σημαντικές εξαγωγές και παρουσιάζουν υψηλή εξάρτηση από την αγορά των ΗΠΑ.
Ειδικότερα, στον κλάδο τροφίμων που έχει και τις υψηλότερες εξαγωγές στις ΗΠΑ, οι οποίες έφτασαν συνολικά τα 3,2 δισ. ευρώ την περίοδο 2019-2024, καλύπτοντας 7% των εξαγωγών τροφίμων εντοπίζονται εννέα ευάλωτα προϊόντα. Τα κυριότερα είναι οι ελιές και το ελαιόλαδο, με σωρευτικές εξαγωγές από 1 δισ. το καθένα στην εξαετία προς τις ΗΠΑ (και έκθεση της τάξης του 20-30%), λαμβάνοντας υπόψη και τις ροές ελαιόλαδου προς τις ΗΠΑ μέσω Ιταλίας-Ισπανίας (απορροφούν 70% των εξαγωγών μας). Λοιπά τρόφιμα με υψηλή έκθεση στις ΗΠΑ είναι το κρασί (17%) και φρούτα όπως ροδάκινα (επεξεργασμένα), ακτινίδια και σύκα (10%)
Σε λοιπούς κλάδους ξεχωρίζουν προϊόντα όπως το τσιμέντο (έκθεση στις ΗΠΑ για το ½ των εξαγωγών), τα μάρμαρα (έκθεση 18%), ηλεκτρολογικός εξοπλισμός όπως αντιστάσεις και σύνδεσμοι κυκλωμάτων (80% και 30% αντίστοιχα) καθώς και λοιπά καταναλωτικά προϊόντα (π.χ. κοσμήματα, γούνες) με έκθεση εύρους 10-25%.
«Στο βαθμό που τα άνω προϊόντα δέχονται υποκατάσταση, είναι αντιμέτωπα με μια διπλή πρόκληση: να ανακατευθύνουν σημαντικό μέρος των εξαγωγών τους σε νέες αγορές και μάλιστα σε ιδιαίτερα πιεστικές συνθήκες καθώς το ίδιο θα επιχειρούν οι ανταγωνιστές τους, με πτωτικές πιέσεις στις τιμές και ανοδικά κόστη εφοδιαστικής αλυσίδας», σημειώνει η μελέτη της Εθνικής Τράπεζας.
Νέες επιδοτήσεις ΕΣΠΑ 200 εκατ. ευρώ για εξαγωγές
Η αύξηση των εξαγωγών αποτελεί διαχρονικό στοίχημα για την ελληνική οικονομία, καθώς το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών που καταγράφει η χώρα μας παραμένει μια μεγάλη πληγή. Στο πλαίσιο αυτό το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης σχεδιάζει νέες δράσεις στήριξης των εξαγωγικών επιχειρήσεων ξεκινώντας από τη νέα δράση επιχορήγησης του ΕΣΠΑ ύψους 200 εκατ. ευρώ που όπως ανακοίνωσε πρόσφατα ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Νίκος Παπαθανάσης, πρόκειται να προκηρυχθεί μέχρι το τέλος του μήνα.
