Με το που μπαίνει ο Αύγουστος, τα χωριά της περιφέρειας γεμίζουν κόσμο. Ιερό καθήκον καθενός από τους επισκέπτες, είναι να βγει ένα βράδυ στην τοπική ταβέρνα, αποτίοντας φόρο τιμής στην προβατίνα -υποτίθεται- της περιοχής του. Το εν λόγω κρέας ήταν σχεδόν στα αζήτητα προ κρίσης, αλλά λίγο η χαμηλή του τιμή, λίγο οι σεφ που θέλησαν να δώσουν στο κοινό τους ένα νέο πιάτο, λίγο οι αναμνήσεις των παιδικών χρόνων, την επανέφεραν στην επικαιρότητα. Να σημειώσουμε ότι ένας ακόμη λόγος επαναφοράς στο τραπέζι, είναι οι νέες βελτιωμένες φυλές που εκτρέφονται από τους κτηνοτρόφους μας, δίνουν κρέας πολύ ανώτερης ποιότητας σε σχέση με τις παραδοσιακές.
Φέτος, όμως, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι παλιοπαρέες που θα σμίξουν στο ταβερνάκι θα παραγγείλουν «...και λίγο πρόβατο!». Κι αυτό, διότι η πανώλη των προβάτων που ενέσκηψε τις τελευταίες ημέρες και οι ποικίλες απαγορευτικές διατάξεις στην κυκλοφορία των αιγοπροβάτων, αναμένεται να προκαλέσουν μια στενότητα στην προσφορά. Ήδη, εκτροφέας – χονδρέμπορας μας ανέφερε ότι αύξησε την τιμή του κρέατος της προβατίνας κατά 40 λεπτά και ότι μπορεί να εγγυηθεί στους πελάτες του την τιμή αυτή αλλά και την παράδοση των προϊόντων μόνο για μια εβδομάδα!
Η Ελλάδα πού χάνεται; Όχι ακριβώς: οι παρέες που δεν θα βρουν πρόβειο κρέας να θυμηθούν τα παλιά, αφού σχολιάσουν το «πού πάμε» θα καταλήξουν με κατηγορηματικό τρόπο «αφού δεν υπάρχει κράτος!». Όπως πάντα δηλαδή...
Ας πάρουμε λίγο τα πράγματα από την αρχή. Στις αρχές Ιουλίου ανακοινώθηκε ότι παρουσιάστηκαν κρούσματα πανώλης προβάτων – μικρών μηρυκαστικών στην περιοχή της Ελασσόνας, που αποτελεί μεγάλο κέντρο εκτροφής. Το κακό επεκτάθηκε πολύ γρήγορα και σε άλλες γύρω περιοχές, ενώ αργότερα εντοπίστηκαν κρούσματα στην Κορινθία και τον Ασπρόπυργο Αττικής. Δίπλα στα μεγάλα logistic centers βόσκουν προβατάκια. Άλλωστε, όλα τα οικόπεδα αυτά, ανήκαν κάποτε σε κτηνοτρόφους.
Όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια, είχαν εισαχθεί πρόβατα από την Ρουμανία, μάλλον για αναπαραγωγή, τα οποία ήταν ήδη μολυσμένα. Τα πρόβατα αυτά, προέρχονταν σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες από εκμετάλλευση καθόλου ευκαταφρόνητου μεγέθους (5.000 ζώα αναφέρουν οι πηγές), πράγμα που περιπλέκει ακόμη την κατάσταση: εάν τόσο μεγάλες εκμεταλλεύσεις δεν μπορούν να εξασφαλίσουν και διασφαλίσουν την υγεία των ζώων τους, τι μπορεί να περιμένουμε από τους απομακρυσμένους τσοπάνηδες των ορεινών Βαλκανίων; Προφανώς, το φορτίο ταξίδεψε με τα απαραίτητα χαρτιά (που δεν είναι και λίγα) κι έφτασε στις ελληνικές κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, αφήνοντας λίγα ζώα εδώ και λίγα εκεί, διασπείροντας έτσι τον κίνδυνο ανά την επικράτεια.
Ο σχετικός ελληνικός μηχανισμός ελέγχου κινητοποιήθηκε πάραυτα και με τη μέθοδο της ιχνηλασιμότητας, ακολουθώντας δηλαδή την διαδρομή του φορτηγού, κατόρθωσε να εντοπίσει τις πιθανές εστίες, όπου έριξε και το βάρος του ελέγχου. Σχεδόν ένα μήνα μετά τα πρώτα κρούσματα, φαίνεται ότι η κατάσταση δεν έχει την δυναμική να ξεφύγει εκτός ελέγχου, χάρη τόσο στον πολυάριθμο ελεγκτικό μηχανισμό (110 κτηνίατροι Δημόσιοι λειτουργοί και ιδιώτες συνδράμουν το έργο των ελέγχων) αλλά και του αποτελεσματικού (;) ευρωπαϊκού πρωτοκόλλου που υπάρχει για τις σχετικές περιπτώσεις. Ενώ η νόσος δεν απειλεί την δημόσια υγεία, δεν μεταφέρεται δηλαδή από ζώο σε άνθρωπο, υποχρεωτικά ολόκληρο το κοπάδι που εντοπίστηκε έστω και ένα κρούσμα οδηγείται σε σφαγή, δεδομένου ότι δεν υπάρχει εγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή.
Ο Daniel μας άφησε κι ένα καλό: διαμορφώθηκαν οι σχετικοί χώροι και μέθοδοι για την υγειονομική ταφή ζώων, που τότε λέγαμε ότι θα μας είναι αχρείαστοι, αφού τέτοια καιρικά φαινόμενα συμβαίνουν πολύ αραιά. Αλλά μάλλον λογαριάζαμε χωρίς τον ξενοδόχο.
Η ζημιά δεν φαίνεται να είναι μεγάλη, παρόλο που οι αριθμοί τρομάζουν: σχεδόν 11.000 ζώα έχουν προς το παρόν θανατωθεί, ενώ περιμένουν στην ουρά 2.000 ακόμη σύμφωνα με δήλωση του ΓΓ ΥΠΠΑΤ κ. Στρατάκο, ο οποίος διακτινίζεται από το γραφείο τους σε κάθε περιοχή με κρούσμα. Μακάρι να μείνουμε στους αριθμούς αυτούς…
Ανακοινώθηκαν μάλιστα οι αποζημιώσεις που θα πάρουν οι κτηνοτρόφοι, το κοπάδι των οποίων θα σφαγιασθεί. Είναι απορίας άξιο να δούμε μετά από ένα χρόνο, πόσοι από αυτούς θα έχουν παραμείνει στο επάγγελμα ή για διάφορους λόγους θα έχουν αποχωρήσει, συμβάλλοντας έτσι στην σταδιακή υποχώρηση της ελληνικής κτηνοτροφίας. Οι παρενέργειες τέτοιων κρίσεων δεν είναι εύκολο να τις εκτιμήσεις από την αρχή, γι' αυτό τις αποσιωπάς. Όπως υπάρχουν και φόβοι ότι κτηνοτρόφοι με άρρωστα ζώα δεν θα ανακοινώσουν το γεγονός στις αρμόδιες αρχές από τον φόβο της καταστροφής του κοπαδιού τους.
Έχουν όμως υπάρξει πολλά και ποικίλης φύσεως ερωτήματα που αφορά το όλο κύκλωμα διακίνησης ζώντων ζώων. Κατ’ αρχήν στο ευρωπαϊκό κομμάτι. Στον αγροτικό τύπο της Ρουμανίας αναφέρεται ότι συνεχίζονται οι εξαγωγές ζώντων ζωών προς την μεγάλη εξαγωγική αγορά της Σαουδικής Αραβίας, προστέθηκε μάλιστα και το λιμάνι της Βραΐλας. Η Ρουμανία φαίνεται ότι ανακοίνωσε την ύπαρξη πανώλης μικρών μηρυκαστικών στο σχετικό Ευρωπαϊκό σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών, αρκετές ημέρες μετά την Ελλάδα. Στην πορεία αποδείχθηκε ότι το λεπτομερές σύστημα που παρακολουθεί την μετακίνηση ζώων παρουσίασε κενά. Οι Ρουμάνοι συνεχίζουν τις εξαγωγές. Με δεδομένο ότι η νόσος μπορεί να εκδηλωθεί ακόμη και 22 ημέρες μετά την προσβολή του ζώου, θα περιμένει κανείς ότι τα προς εξαγωγή ζώα έχουν περάσει με ασφάλεια το διάστημα αυτό, δηλαδή να παραμείνουν σε ασφαλείς εγκαταστάσεις 22 ημέρες πριν φορτωθούν σε καράβι. Ισχύει άραγε?;
Ο ίδιος ο Ρουμάνος Υπουργός Γεωργίας ανακοίνωσε πως επί των ημερών του δεν πρόκειται να ανασταλεί η εξαγωγή προβάτων, αφού πήγε ο ίδιος με τον Πρωθυπουργό στις χώρες του Κόλπου για να ανοίξει την αγορά. Ανακοίνωσε μάλιστα πως στις 25 Ιουλίου (σσ: μεσούσης δηλαδή της κρίσης) αναχώρησε για εξαγωγή καράβι με 15.000 πρόβατα από το λιμάνι της Κωνστάντζα, αφού η πανώλη που ξέσπασε στις κομητείες Tulcea και Constanța έχει κατά τον ίδιο τεθεί υπό έλεγχο. Αυτά και άλλα πολλά όλα θα τα δείξουν οι σχετικές έρευνες σε κοινοτικό επίπεδο, μετά φυσικά τις καλοκαιρινές διακοπές… Φέξε μου και γλίστρησα θα έλεγε κάποιος καχύποπτος.
Κατά τις χειμωνιάτικες κινητοποιήσεις οι Ευρωπαίοι αγρότες, επέμεναν στην απλοποίηση των πάσης φύσεως διαδικασιών που καταδυναστεύουν στο επάγγελμα εδώ και κάμποσα χρόνια. Ίσως θυμάστε ότι Γερμανός αγρότης δήλωσε πως: «θέλω να αρμέγω αγελάδες και όχι να συμπληρώνω χαρτιά». Τότε ίσως θα μπορούσε να πει κανείς, τι να κάνουμε, αφού αυτά είναι απαραίτητα για την δημόσια υγεία. Μπορεί, άραγε, να ισχυριστεί τώρα το ίδιο; Η εμπιστοσύνη προς το σύστημα όλων των συντελεστών της αγοράς έχει κλονιστεί.
Αυτοί όμως που φαίνεται ότι δεν έχουν και πολύ δίκιο, είναι οι φίλοι μας στο ταβερνάκι που χωρίς να φάνε την πολυαγαπημένη τους προβατίνα, κατέληξαν στο συμπέρασμα «δεν υπάρχει κράτος». Στην προκειμένη περίπτωση, όχι μόνο υπάρχει αλλά κινήθηκε με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον: όταν εξέδωσαν την απόφαση για την απαγόρευση κυκλοφορίας ζώων ακόμη και στα σφαγεία, ήξεραν ότι η αγορά θα διαταραχθεί τα μάλα και ότι οι τιμές όχι μόνο της προβατίνας και του αρνιού αλλά και άλλων κρεάτων θα αυξηθούν. Βλέπετε, οι κερδοσκόποι παραμονεύουν, έχουν αποκτήσει μάλιστα και σχετική εμπειρία πρόσφατα. Μπροστά στον κίνδυνο να επεκταθεί η νόσος, πήραν την απόφαση να αναστατώσουν την αγορά, την ίδια ώρα που το Υπουργείο Ανάπτυξης μετρά τον πληθωρισμό με τη ζυγαριά. Μια άνοδος των τιμών των κρεάτων είναι βέβαιο ότι θα επιβαρύνει τον τιμάριθμο, αλλά εδώ προέχει η δημόσια υγεία.
Βέβαια, πριν καταλήξουμε ποιος έχει δίκιο, εάν υπάρχει κράτος ή όχι, ας περιμένουμε τους σχετικούς ελέγχους, ώστε να σιγουρευτούμε πως δεν υπήρξαν σοβαρά κενά στους απαραίτητους ελέγχους κατά την διαδρομή του φορτίου από την Ρουμανία στην Ελλάδα. Διότι, εδώ που ζούμε πιθανόν να υπάρχει κράτος αλά καρτ, μόνο για κατασταλτικούς ελέγχους και όχι για προληπτικούς.
Οφείλουμε να επισημάνουμε ότι η εντύπωση που υπάρχει γύρω μας πως η κοινωνία παρακολουθεί με απάθεια τις πάσης φύσεως εξελίξεις, έχει αποδείξει ότι σε περιόδους κρίσεων, κινητοποιείται με μεγάλη ταχύτητα και παρρησία. Όταν προέκυψαν οι άστεγοι του Daniel, στα χωριά αμέσως μαζεύτηκαν τρόφιμα και άλλα απαραίτητα είδη. Εδώ, όταν ανακοινώθηκε η πανώλη των μικρών μηρυκαστικών, ιδιώτες κτηνίατροι συνδράμουν από την πρώτη ημέρα το έργο του εντοπισμού των προσβεβλημένων ζώων και ό,τι άλλο χρειάζεται. Η απονομή πλακέτας από τον Περιφερειάρχη Θεσσαλίας, θα πρέπει να αποτελεί κάτι σαν μετάλλιο τιμής για τον κλάδο! Κανείς, φυσικά, δεν μπορεί να υποτιμήσει το έργο των στελεχών των κατά τόπους Κτηνιατρικών Υπηρεσιών και του ΕΦΕΤ, που μετέχουν στο ιδιαίτερα σημαντικό αυτό έργο.
Πριν κλείσουμε, οφείλουμε να επισημάνουμε την αναντιστοιχία μεταξύ ενός υπερσύγχρονου μηχανισμού ελέγχου κι ενός πεπαλαιωμένου παραγωγικού συστήματος. Και για τα δύο, έχουν δοθεί πολλά χρήματα από κρατικά και κοινοτικά ταμεία, παράλληλα με την ίδια συμμετοχή των επενδυτών. Δεν σημαίνει, όμως, ότι η κατάσταση είναι στο επίπεδο που θα θέλαμε: στον κτηνοτρόφο επιχειρηματία. Που έχει τις γνώσεις και τις δεξιότητες να παραδίδει καθημερινά στην γαλακτοβιομηχανία φρέσκο γάλα και κρέας στις αγορές στις μεγάλες γιορτές και μεγάλες σχόλες του ελληνισμού, όπως έχει καταλήξει να τρώγεται το αρνί και η προβατίνα.
