Μια από τις σημαντικότερες συναντήσεις γεωπολιτικού περιεχομένου και σε επίπεδο κορυφής αναμένεται σήμερα στην Γενεύη: ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν συναντάται με τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.
Aν και δεν είναι η πρώτη φορά που οι ηγέτες ΗΠΑ και Ρωσίας συναντιούνται, είναι η πρώτη φορά ενόσω ο Τζο Μπάιντεν κατοικεί στον Λευκό Οίκο.
Και οι δύο πλευρές έχουν προσπαθήσει να κρατήσουν «χαμηλούς τόνους» για τα αποτελέσματα της συνάντησης, υποβαθμίζοντας την σημασία της. «Δεν περιμένουμε μεγάλα αποτελέσματα από αυτή την συνάντηση» ήταν η δήλωση Αμερικανού αξιωματούχου σε δημοσιογράφους από το Air Force One, ενώ με την σειρά του ο σύμβουλος του Πούτιν, Γιούρι Ούσακοφ, τόνισε πως η ρωσική πλευρά δεν περιμένει «ότι θα επιτευχθούν συμφωνίες».
Ωστόσο, αν και η κόντρα με την Κίνα είναι αυτή που κυριαρχεί στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, η σημερινή αμερικανο-ρωσική ατζέντα, «βροντοφωνάζει» την βαρύτητα της: Πυρηνική σταθερότητα στον πλανήτη, κλιματική αλλαγή, και κυβερνοασφάλεια –με τα πρόσφατα περιστατικά επιθέσεων hacking να έχουν φέρει εντάσεις και αντεγκλήσεις ανάμεσα στους δύο- είναι σύμφωνα με το Reuters, αυτά που θα απασχολήσουν τους δύο ηγέτες, μαζί με το «αγκάθι» των εκατέρωθεν φυλακισμένων που Ρωσία και ΗΠΑ κρατούν δέσμιους. Αν και όχι Αμερικάνος πολίτης, αναμένεται και η υπόθεση Ναβάλνι, να ενταχθεί στην συζήτηση, ένα θέμα που επίσης, έχει φέρει την Ρωσία απέναντι σε ΗΠΑ και ΕΕ.
Ο Αλεξέι Ναβάλνι και οι κυβερνοεπιθέσεις, ο Λουκασένκο και η Ουκρανία
Τον Ιανουάριο, όταν ο επικριτής του Κρεμλίνου Ναβάλνι, «πέταξε» από το Βερολίνο στη Μόσχα, συνελήφθη στον έλεγχο διαβατηρίων. Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε πάνω από δύο χρόνια φυλακή για παραβίαση περιοριστικών όρων. Νωρίτερα, τον Σεπτέμβριο ο Ναβάλνι είχε δηλητηριαστεί και μετέβη στη Γερμανία για να αναρρώσει, κατά δήλωση φοβούμενος για την ασφάλεια του όσο έμενε στη Ρωσία. Η σειρά των γεγονότων, μαζί με τις καταγγελίες των εκπροσώπων του Ναβάλνι για τις συνθήκες που αντιμετώπισε αργότερα στη φυλακή, έφερε την Ρωσία σε σύγκρουση με σύμπασα την Δύση. Κι ενώ ο Βλ. Πούτιν δήλωνε πως δεν μπορούσε να εγγυηθεί πως ο Ναβάλνι θα έφευγε από την φυλακή ζωντανός, ο πρόεδρος Μπάιντεν προειδοποιούσε πως αν ο κρατούμενος πάθαινε κάτι, τότε οι σχέσεις με την Ρωσία θα έφταναν στο χείριστο σημείο.
Σαν να μην έφτανε η ήδη κλιμακούμενη ένταση, άλλο ένα γεγονός ήρθε να προστεθεί: η κυβερνο-επίθεση στον Colonial Pipe Line από την ομάδα χάκερς Darkside, η οποία σύμφωνα με κατηγορίες έχει δεσμούς με το ρωσικό οργανωμένο έγκλημα, ανάγκασε την αμερικανική εταιρεία να διακόψει την λειτουργία του αγωγού σε μήκος 5.000 μιλίων, προκαλώντας εφοδιαστική κρίση στα αποθέματα βενζίνης σε όλες τις νοτιοανατολικές πολιτείες.
Οι δράστες απαίτησαν λύτρα για την επιστροφή των δεδομένων που είχαν κλέψει από την εταιρεία. Κι ενώ το Κρεμλίνο αρνείτο κάθε σύνδεση ο πρόεδρος Μπάιντεν δήλωνε πως θα συζητούσε το θέμα με τον Ρώσο πρόεδρο. Τον Απρίλιο, οι ΗΠΑ προχώρησαν σε επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία για παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβάνοντας μέσα στις κατηγορίες τους τις κυβερνοεπιθέσεις αλλά και την πιθανολογούμενη ρωσική εμπλοκή στις αμερικάνικες εκλογές του 2016 που ανέδειξαν νικητή το Ντόναλντ Τραμπ – άλλος ένας σκόπελος στις μεταξύ τους σχέσεις.
Από την συζήτηση των δύο ανδρών, δεν πρόκειται να λείψουν οι συνομιλίες για το «καυτό» θέμα των ρωσο-ουκρανικών σχέσεων, αρχής γενομένης από την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 που οδήγησε την Ρωσία σε αποπομπή από τους G8. Το θέμα, έχει αποκτήσει και πάλι βαρύτητα, καθώς προ μόλις λίγων μηνών οι εντάσεις στα σύνορα της Ουκρανίας οδήγησαν στη συγκέντρωση των μεγαλύτερων στρατιωτικών δυνάμεων της Ρωσίας στην διαμάχη της με την γείτονα χώρα, προκαλώντας τις απειλές της Δύσης για πιθανή ευρύτερη ανάφλεξη.
Τέλος, δεν θα μπορούσε να εξαιρεθεί από την λίστα, η πλέον πρόσφατη αιτία σύγκρουσης, που είναι η στήριξη της Ρωσίας στον Λευκορώσο ηγέτη Λουκασένκο, κατά τα πρόσφατα γεγονότα κρατικής αεροπειρατείας στην πτήση της RyanAir και στην σύλληψη του αντιπολιτευόμενου δημοσιογράφου, Προτασέβιτς.
Το «δυτικό μπλοκ»
Ωστόσο, ο πρόεδρος Μπάιντεν, αν και προσέρχεται στην συνάντηση ως ηγέτης των ΗΠΑ, το περιρρέουν κλίμα είναι πως εκπροσωπεί ολόκληρο τον δυτικό κόσμο. Φρόντισε, πριν από την συνάντηση με τον Πούτιν, να κάνει μια ευρωπαϊκή περιοδεία και να συναντηθεί με τους ευρωπαίους ηγέτες, «συμβουλευμένος» τους, για το επικείμενο ραντεβού του με τον Πούτιν.
Ο Μπάιντεν επισκέφτηκε την Βρετανία για την σύνοδο των G7 το προηγούμενο σαββατοκύριακο, και μετά μετέβη στις Βρυξέλλες για την σύνοδο του ΝΑΤΟ την Δευτέρα. Στην συνέχεια, άλλη μια σύνοδος μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ έλαβε χώρα την Τρίτη, με την συνάντηση με τον Πούτιν να είναι ένα θέμα με έντονη παρουσία σε όλες τις συζητήσεις.
«Όλοι οι παγκόσμιοι ηγέτες εδώ, οι περισσότεροι από αυτούς αναφέρθηκαν σε αυτό και με ευχαρίστησαν για την συνάντηση με τον Πούτιν», δήλωσε την Δευτέρα από την έδρα του ΝΑΤΟ.
«Είχα συνομιλίες μαζί τους σχετικά με τι πιστεύουν πως είναι σημαντικό από την δική τους σκοπιά και τι πιστεύουν πως δεν είναι σημαντικό».
Από τα συμφραζόμενα, προκύπτει πως υπάρχει υπερβολικά πολλή «προετοιμασία» για μια συνάντηση που, έστω κι αν δεν καταλήξει σε αποφάσεις, υποβαθμίζεται και από τις δύο πλευρές.
Η ρωσική πλευρά έχει ήδη προετοιμαστεί για τα χειρότερα
Όσο κι αν οι δύο πλευρές προσέρχονται, κατά τα φαινόμενα, με διάθεση για διάλογο, αυτό δεν σημαίνει πως έχουν σηκώσει λευκή σημαία απέναντι στον αντίπαλο: Μόλις στις αρχές του μήνα, κι ενόψει της συνόδου, η ρωσική κυβέρνηση ανακοίνωσε πως σκοπεύει να ρευστοποιήσει τα αποθέματα δολαρίου που διατηρεί στο Εθνικό Προνοιακό Ταμείο, ένα χρηματοοικονομικό ίδρυμα που έχει δημιουργήσει κυρίως στη βάση του πετρελαϊκού πλούτου της χώρας, αξίας 186 δισ. δολαρίων. Αφού αποβάλλει το αμερικανικό συνάλλαγμα από τα αποθεματικά του, το fund θα απαρτίζεται μόνο από ευρώ, γουάν και χρυσό.
Η κίνηση αυτή, θεωρήθηκε ευρέως από τους ειδικούς ως προληπτική, με σκοπό να θωρακίσει την χώρα από πιθανές οικονομικές κυρώσεις από την Ουάσιγκτον οι οποίες στοχεύουν στην ικανότητα της Ρωσίας να πραγματοποιεί συναλλαγές σε δολάριο. Ακολουθεί μετά από μια σειρά ανακοινώσεων της διοικήτριας της ρωσικής κεντρικής τράπεζας Ελβίρα Ναμπιουλίνα πως η κυβέρνηση εξετάζει την δημιουργία ενός ψηφιακού νομίσματος, έχοντας κατά νου το ίδιο ενδεχόμενο.
Ήδη, το μεγαλύτερο τμήμα εμπορικών συναλλαγών ανάμεσα σε Κίνα και Ρωσία δεν γίνεται σε αμερικανικό δολάριο. Η Μόσχα, αναφέρουν διεθνή μέσα, προετοιμάζεται από το να αποκλειστεί από ένα διεθνές χρηματοοικονομικό σύστημα που κινείται με δολάριο, καθώς οι πολιτικές και στρατιωτικές πιέσεις εντείνονται.
Και όχι άδικα: Ξανά στις αρχές Ιουνίου, οι αμερικανικές δυνάμεις ξεκίνησαν εκπαιδευτικές επιχειρήσεις από κοινού με την Σουηδία στην Αρκτική, μια περιοχή που για την Μόσχα είναι εξαιρετικής οικονομικής και γεωπολιτικής σημασίας. Το αρκτικό τμήμα της Ρωσίας συμβάλει ένα 10% του ΑΕΠ και ένα 20% των εξαγωγών της χώρας.
Η αμερικανική κίνηση έρχεται καθώς το ΝΑΤΟ πραγματοποιεί μαζικές στρατιωτικές ασκήσεις σε όλη σχεδόν την ευρωπαϊκή ήπειρο και κατά μήκος των δυτικών συνόρων της Ρωσίας, που ονομάζονται Defender-2021, με τον Σεργκέι Λαβρόφ να δηλώνει πως μόνο αυτό το έτος, η συμμαχία έχει διεξάγει επτά στρατιωτικές ασκήσεις σε ουκρανικό έδαφος και στη Μαύρη Θάλασσα.
Με υπόβαθρο αυτήν ακριβώς την κορύφωση της έντασης, δεν είναι λίγοι εκείνοι που εκφράζουν τις ελπίδες τους, πως θα μπορέσει, τελικά, η συνάντηση των δύο ανδρών, να αποφορτίσει το κλίμα.
«Είναι μια προσπάθεια για να σταθεροποιηθεί η κατάσταση», δήλωσε στο CNBC ο διευθυντής εξωτερικής πολιτικής στο Κέντρο για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθμιση, Ίαν Μποντ. «Το σλόγκαν για τους Αμερικάνους είναι πως θέλουν προβλεψιμότητα και σταθερότητα στην σχέση αυτή η οποία είναι είχε μια κατηφορική πορεία και τα πράγματα πήγαιναν ολοένα χειρότερα».
Ο πλανήτης αναμένει να δει με πόση «σταθερότητα» θα βγει από αυτή τη συνάντηση η αμερικανο-ρωσική σχέση και έτσι και όλος ο πλανήτης.
Photo: AssociatedPress
