Αποστολή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Την ανάγκη αυτονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και απομείωσης της εξάρτησης της από τη Ρωσία, τις αλλαγές που πρέπει να συμβούν στην ευρωπαϊκή οικονομία με αφορμή την κρίση του πολέμου στην Ουκρανία και τις κυρώσεις που τον συνοδεύουν όπως και για τη «στροφή» σε μια «οικονομία πολέμου» για το επόμενο χρονικό διάστημα υπογράμμισε διπλωματική πηγή του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος στο insider.gr, στο πλαίσιο αποστολής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στραβούργο. Αναφέρεται στις επιλογές πολιτικής της Ελλάδας και στην ανάγκη ισορροπίας που πρέπει να τηρηθεί αλλά και στη μεταστροφή της δημοσιονομικής πολιτικής της ΕΕ. Ειδικά για την οικονομία πολέμου εξηγεί πως είμαστε εμπλεκόμενοι στον πόλεμο σε οικονομικό πεδίο και πρέπει να περάσουμε σε μια λογική άμυνας σε επίπεδο κάλυψης των αναγκών πχ σε σιτάρι, σε νέες τεχνολογίες ή σε άλλες μορφές ενέργειας με εγχώρια μέσα.
Ο συνομιλητής μας, με πολλά χρόνια παρουσίας στα κέντρα λήψης των αποφάσεων της ΕΕ, αναφέρθηκε στους λόγους που έχουν δημιουργήσει την τρέχουσα κρίση στην Ανατολική Ευρώπη, τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ΕΕ λόγω του πολέμου αλλά και στις προοπτικές που ανοίγονται τόσο για την Ελλάδα όσο και για το σύνολο της Ένωσης το επόμενο χρονικό διάστημα.
Το στρατιωτικό πεδίο
Μιλήσαμε για το εάν υπάρχει περίπτωση αποστολής ευρωπαϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία, όπως ζητεί μετ' επιτάσεως το Κίεβο και η κυβέρνηση του Βολοντόμιρ Ζελένσκι. Ο αξιωματούχος τόνισε «δεν υπάρχει περίπτωση για αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία, με τα σημερινά δεδομένα. Ούτε πρόκειται να υπάρξει συμφωνία για την απαγόρευση πτήσεων στην Ουκρανία από την ΕΕ. Προσπαθούμε να κατανοήσουμε τι ακριβώς έχει στο μυαλό του ο Πούτιν, θέλει να πάρει τις νότιες περιοχές της Ουκρανίας θέλει να πάρει το σύνολο της χώρας; Έτσι όπως η είναι η κατάσταση στην Ευρώπη, δεν πρόκειται να επιδιώξουμε μετωπική σύγκρουση μαζί του, προς το παρόν».
Ο Ευρωπαίος αξιωματούχος ανέφερε πως στο στρατιωτικό πεδίο, τα πράγματα δεν εξελίσσονται όπως ο Πούτιν θα περίμενε στην αρχή της εισβολής. «Μέχρι στιγμής, ο Πούτιν έχε πάρει τις περιοχές που ήδη είχε πριν από την 24η Φεβρουαρίου, μαζί με μερικές πόλεις. Δεν έγινε αυτό που σκέφτονταν οι Ρώσοι στην αρχή, ότι οι Ουκρανοί θα τους υποδεχτούν με γαρύφαλλα. Γι' αυτό και οι πρώτες μέρες του πολέμου δεν είχαν μεγάλες καταστροφές και χτυπήματα, που τα βλέπουμε τώρα».
Οι κυρώσεις της ΕΕ και η ενέργεια
Μιλώντας για τις κυρώσεις της ΕΕ, ο ίδιος τόνισε ότι «έχουμε τις οικονομικές κυρώσεις, που έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην οικονομία της Ρωσίας, και δυστυχώς στον απλό κόσμο. Οι κυρώσεις που έχουμε επιβάλλει τον πονάνε ήδη και τον πονάνε πολύ. Δεν μπορείς να ρίξεις όλα σου τα όπλα κατευθείαν. Από την άλλη πλευρά, συντονισμένες ενέργειες και σκέψεις για το πως θα μπορέσουμε να απεξαρτηθούμε από την ενεργειακή εξάρτηση της ΕΕ στη Ρωσία. Και από το φυσικό αέριο και από το πετρέλαιο, με την απεξάρτηση από το πετρέλαιο να είναι πιο εύκολη. Αυτή θα είναι και η μεγαλύτερη οικονομική κύρωση στη Ρωσία, να σταματήσουμε να αγοράζουμε ενέργεια. Μέχρι σήμερα (σ.σ. στις 7 Μαρτίου), δίνουμε καθημερινά 660 εκατ. ευρώ στη Ρωσία, χρήματα που τα πληρώνει όλη η Ευρώπη».
Σε ερώτημα για τις εναλλακτικές που έχει η ΕΕ για την ενέργεια, ο Ευρωπαίος διπλωμάτης είπε πως «και πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, υπήρχαν συζητήσεις ώστε η ΕΕ να πάει ως ένα σύνολο 300-350 εκατ. ανθρώπων να διαπραγματευτεί για την αγορά φυσικού αερίου. Και φυσικά, αυτό θα γίνει ως μπλοκ, διότι έτσι όπως είναι τα πράγματα τώρα δεν μπορούν χώρες μικρότερες να διαπραγματευτούν τόσο εύκολα για την εξεύρεση εναλλακτικών πηγών ενέργειας. Μια άλλη πηγή είναι το υγροποιημένο φυσικό αέριο, από τις ΗΠΑ και την Αίγυπτο, αλλά μέχρι στιγμής δεν υπάρχει ο τρόπος, τα μέσα για να μεταφερθούν τόσο μεγάλες ποσότητες LNG. Αλλά, ακόμα είμαστε σε μια φάση που δεν ανησυχούμε ιδιαίτερα.
Για το εάν ο Πούτιν θέλει να κόψει την παροχή ενέργειας στην ΕΕ και το κατά πόσο κοντά είμαστε σε αυτό, ο συνομιλητής μας αναφέρει πως «μπαίνουμε σε εικασίες για το τι μπορεί να γίνει. Ο πόλεμος μπορεί να σταματήσει και αύριο ή μπορεί να τραβήξει και σε μεγάλο χρονικό διάστημα. Πάντως, θα πρέπει να βρεθεί μια λύση. Δεν ξέρω κατά πόσο η Ρωσία θα μπορέσει να αντέξει για μεγάλο χρονικό διάστημα ένα τέτοιο πόλεμο. Εάν οι εχθροπραξίες θα συνεχιστούν και μετά από την άνοιξη, πιστεύω πως θα αντιμετωπίσουμε σοβαρό πρόβλημα.
Όχι από πλευράς ενέργειας. Οι κυρώσεις στοιχίζουν πάρα πολύ στη Ρωσία, κι εάν ο πόλεμος συνεχιστεί θα πρέπει να αντιδράσει. Δεν ξέρω με ποιο τρόπο θα αντιδράσει. Υπάρχουν αναφορές από τη Ρωσία που λένε ότι ο πόλεμος δεν πάει καθόλου καλά, δεν ξέρουν πόσους νεκρούς έχουν, διότι έχουν χάσει τις πληροφορίες τους με αρκετές στρατιωτικές μονάδες. Αλήθεια ή ψέματα, δεν ξέρω, για αυτό τα αναφέρω με κάθε επιφύλαξη. Ένας whistleblower από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας της Ρωσίας (FSB), σύμφωνα με τους Financial Times, υποστηρίζει πως η Ρωσία είναι όπως η Γερμανία το 1939 πριν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Δεν έχει άλλη διέξοδο πέρα από τον πόλεμο και θα πρέπει να απειλήσει με πόλεμο εάν πηγαίνει προς μια οικονομική καταστροφή.
Είναι ένας πόλεμος. Η προπαγάνδα και στις δύο πλευρές λειτουργεί, και πιστεύω πως μόνο οι μυστικές υπηρεσίες, και αυτές εάν ξέρουν, το τι γίνεται.
Και φυσικά έχουμε άλλα πράγματα. Έχουμε τις προεδρικές εκλογές στη Γαλλία, μπορεί να έχουμε εκλογές στην Ελλάδα, έχουν τον στρατιωτικό εξοπλισμό της Γερμανίας. Για το τελευταίο, από τα λόγια στην πράξη έχουμε δρόμο».
Οικονομικός αντίκτυπος και Ελλάδα
Σε ερώτηση για το πως βλέπει τις οικονομικές πιέσεις του πολέμου και των κυρώσεων στην οικονομία της ΕΕ και της Ελλάδας, ο συνομιλητή μας υποστηρίζει πως «θα πονέσουμε. Αλλά όλα αυτά είναι ασκήσεις επί χάρτου. Η ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας θα επηρεαστεί. Ήδη μετά από 2 χρόνια πανδημίας είχαμε αρκετά προβλήματα. Υπήρξαν μεγάλα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα. Όχι μόνο με τρόφιμα, με τα πάντα. Εργοστάσια τα οποία δεν δουλεύαν. Ας πούμε η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία έχει περιορίσει τους εργαζόμενους στο πόσο δουλεύουν, διότι δεν έχουν υλικά, και όχι μόνο τώρα, λόγω του πολέμου, αλλά από πριν».
Για το εάν ο πόλεμος στην Ουκρανία φέρει αλλαγές στον οικονομικό προγραμματισμό της Ευρωζώνης, ιδιαίτερα στα δημοσιονομικά, ο Ευρωπαίος αξιωματούχος υποστηρίζει «δεν πρόκειται να υπάρξει λιτότητα όπως την είχαμε συνηθίσει, γιατί δεν είναι το μόνο πρόβλημα ο πόλεμος, είναι και ο πληθωρισμός, που προϋπήρχε του πολέμου.
Και εδώ είναι το δίλημμα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αν θα αλλάξει πολιτική. Την πολιτική των επιτοκίων, γιατί στην ουσία κρατώντας τα τρέχοντα επιτόκια εξατμίζονται τα λεφτά μας, αργά αλλά σταθερά. Αν αυξήσει τα επιτόκια, ίσως αυξήσει το κόστος δανεισμού, με όλα τα επακόλουθα, που θα έχει για επιχειρήσεις, για τους ανθρώπους, για όλα αυτά. Είναι δύσκολα τα πράγματα. Αλλά δεν πρόκειται να "σφίξει" η οικονομική πολιτική ακόμη. Τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2022.
Το τι σημαίνει αυτό για την Ελλάδα; Δεν θα το θεωρούσα τόσο καλό. Γιατί ήδη η πανδημία μας στοίχισε πάρα πολλά χρήματα. Κάποια στιγμή θα πρέπει να επιστρέψουμε δυστυχώς στη λογική των πλεονασματικών προϋπολογισμών. Γιατί θα πρέπει να είμαστε σε θέση να πληρώνουμε τα τοκοχρεολύσια. Μέχρι στιγμής, τα πληρώνουμε τα τοκοχρεολύσια, αλλά με δανεικά. Έχουμε ξεφύγει. Η κυβέρνηση το γνωρίζει πως έχουμε ξεφύγει. Αλλά από την άλλη, βλέπεις τι γίνεται με τις τιμές της ενέργειας. Πρέπει να στηρίξει τους αδυνάμους πολίτες. Πρέπει, πρέπει... Όλοι ζητάνε και κάτι. Από που; Το ΑΕΠ μας πήγε σχετικά καλά το 2021, αλλά το 2022 είχαμε μια απώλεια της τάξης του 10%.
Συρρίκνωση σημαίνει πως αυτόματα το χρέος μας αυξάνεται σε ποσοστό επί του ΑΕΠ.
Θα πρέπει να βρούμε τρόπους ώστε να μεγαλώσουμε το ΑΕΠ. Ένα τρόπος είναι τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης και Σταθερότητας, που ελπίζουμε τον Μάιο να αρχίσουν να "τρέχουν" τα πρώτα προγράμματα. Επίσης, εδώ είναι το μεγάλο στοίχημα για την Ελλάδα, με τη γραφειοκρατία που διαθέτει, να "τρέξουν" γρήγορα αυτά τα προγράμματα. Σχετικά γρηγορά, γιατί αυτά είναι προγράμματα μεσοπρόθεσμα.
Βραχυπρόθεσμα, δεν ξέρουμε πως θα πάει ο τουρισμός, η βαριά βιομηχανία της Ελλάδας».
Για τη διαφαινόμενη απουσία των Ρώσων τουριστών στην Ελλάδα, αναφέρει πως «το 2019 είχαμε 500.000 Ρώσους, το 2021 ήταν 26.000. Μην ξεχνάμε όμως κατέρρευσε ο Μουζενίδης στη Βόρεια Ελλάδα, ο μεγαλύτερος tour operator που είχε σχέση με τη Ρωσία, που ήταν ο κυρίαρχος της εν λόγω αγοράς. Δεν πιστεύω ότι θα είχαμε φέτος πολλούς Ρώσους τουρίστες».
Σχετικά με το εάν θα πρέπει να υπάρξουν διαφορετικές κινήσεις της ελληνικής κυβέρνησης στο μέτωπο της φορολογίας, λόγω της κρίσης, υποστηρίζει ότι «δεν είμαι στο μυαλό του (υπουργού Οικονομικών, Χρήστου) Σταϊκούρα. Οι εξαγγελίες της ΝΔ ήταν προχωρούν σε μειώσεις φόρων, που κάποιες από αυτές έγιναν. Αλλά, δεν πιστεύω ότι υπάρχει μεγάλο περιθώριο μείωσης. Δηλαδή, ακούω φωνές που λένε "να μειωθεί ο ΦΠΑ στα καύσιμα". Ωραία, να μειωθεί. Αλλά, από που θα έχει το κράτος πόρους; Δηλαδή, βγάζω από τη μια τσέπη και τα βάζω στην άλλη; Δεν γίνεται.
Από ένα σημείο και πέρα θα αντιμετωπίσουμε πρόβλημα. Και δεν θέλω να ξαναζήσουμε, ούτε εγώ ούτε εσείς, καταστάσεις του 2010, με καινούργια μνημόνια και τα λοιπά.
Κάτι πρέπει να γίνει. Δεν ξέρω πως και τι ακριβώς, είμαι όμως σίγουρος πως στην κυβέρνηση του γνωρίζουν αλλά δεν μπορούν να κάνουν και πολλά πράγματα, με την έννοια ότι πρέπει οι ασθενείς ομάδες του πληθυσμού να στηριχθούν».
Για την οικονομία πολέμου
Συνεχίζοντας, ο ίδιος αναφέρει ότι «θα πρέπει να καταλάβουμε κάτι. Είμαστε σε πόλεμο και είμαστε εμπλεκόμενοι. Ακόμα και ουδέτεροι να ήμασταν, πάλι θα είχαμε τις συνέπειες. Δεν θα ήταν φτηνότερη η ενέργεια, π.χ.
Δεν βιώσαμε τις συνέπειες του πολέμου, όπως βομβαρδισμοί και θάνατοι κλπ., αλλά βιώνουμε τις οικονομικές συνέπειες μια ένοπλης σύγκρουσης. Όπως και ο Covid, ήταν κι αυτό μια εισβολή.
Είναι μια άποψη μου πως ίσως θα πρέπει να περάσουμε σε μια λογική οικονομίας του πολέμου. Δηλαδή, ότι μπορώ να φτιάξω, το φτιάχνω μόνος. Π.χ, δεν φέρνω σιτάρι από την Ουκρανία, ενισχύω την παραγωγή της Ευρώπης, της Ελλάδας κλπ. Ή δεν θα περιμένω τους επεξεργαστές να έρθουν από τη Νότια Κορέα, θα φτιάξω εργοστάσια εδώ, όπως είναι και στόχος της ΕΕ να έχει αυτονομία σε αυτό.
'Η τα εργοστάσια που φτιάχνουν αυτοκίνητα, για παράδειγμα, μπορούν να φτιάχνουν αντλίες γεωθερμίας.
Να μπορέσουμε να επιβιώσουμε ένα χρονικό διάστημα, μέχρι τα πράγματα να μπορέσουν να εξομαλυνθούν πάλι.
Ακούγεται πολύ στη Γερμάνια αυτό. Θα πρέπει να αξιοποιήσουμε τη βιομηχανία που έχουμε. Μπορούμε να φτιάξουμε ανεμογεννήτριες, μπορούμε να φτιάξουμε το ένα ή το άλλο. Βέβαια, όλα αυτά σχετίζονται με κάποιες πρώτες ύλες που ίσως δεν τις έχουμε. Αλλά, είναι πολύ ρευστό το περιβάλλον ακόμα».
Οι φοβερές πιέσεις στη Γερμανία και ο Nord Stream
Τέλος, ο συνομιλητής μας μίλησε για τις σχέσεις της Γερμανίας με τη Ρωσία και τις επιπλοκές που είχε ο αγωγός φυσικού αερίου Nord Stream στην κρίση που υπάρχει αυτή τη στιγμή στην Ανατολική Ευρώπη.
«Από την πρώτη στιγμή που ακούστηκε η κατασκευή του Nord Stream, ήταν το όλο σχέδιο προβληματικό, για δύο λόγους, γεωστρατηγικούς και οικονομικούς.
Οι γεωστρατηγικοί ήταν γιατί ο αγωγός παρέκαμπτε την Ουκρανία.
Για τους οικονομικούς: Κάθε φορά που το αέριο περνάει από την Ουκρανία και την Πολωνία, πληρώνεις κάποια τέλη μεταφοράς. Άρα, η Γερμανία και οι άλλες χώρες που έπαιρναν από αυτό το αέριο πλήρωναν τέλη μεταφοράς στην Ουκρανία και στην Πολωνία.
Φτιάχνοντας ένα αγωγό που πήγαινε κατευθείαν χωρίς μεσάζοντες στη Γερμανία, η Γερμανία αυτομάτως αγόραζε το αέριο φτηνότερα. Αλλά εάν το αγόραζε η Γαλλία ή η Ελλάδα, θα έπρεπε να πληρώσει τέλη μεταφοράς στη Γερμανία. Έτσι, οι Γερμανοί αποκτούσαν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, καθώς η ενέργεια τους ήταν αυτόματα φτηνότερη από τις τιμές που θα πλήρωνε ο Γάλλος, ο Ιταλός, ο Ισπανός.
Και εκεί ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα για τον Nord Stream, η οικονομική του διάσταση. Τα πολιτικά ήρθαν μετά. Ούτε οι Γάλλοι τον ήθελαν, ούτε οι Ιταλοί. Ήταν χαζοί; Απλά ήξεραν πως η Γερμανία αποκτά ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Δεν έχει να κάνει με την ενεργειακή αυτάρκεια. Αυτάρκεις ήμασταν και χωρίς τον Nord Stream.
Ποιος ξέρει τις πιέσεις δέχθηκε η Γερμανία για να πει όχι στον Nord Stream και να ανακοινώσει και 100 δισ. ευρώ σε εξοπλισμούς, που σημαίνει πως θα πρέπει να δανειστεί και χρήματα. Πρέπει να δέχθηκε φοβερές, φοβερές πιέσεις. Ο Nord Stream ήταν έργο που θα έδινε πολλά οικονομικά πλεονεκτήματα στη Γερμανία, υπερβολικά πολλά. Πιστεύω πως οι Γερμανοί έχουν αρχίσει και καταλαβαίνουν πως δεν γίνεται να έχεις μόνο κέρδος».
