Με μια δέσμη νέων εργαλείων και στρατηγικών επιδιώκει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας να ενισχύσει την προστασία και την παραγωγική δυνατότητα των δασών, η διαχείριση των οποίων είχε μέχρι στιγμής «σκαλώσει» στην ελλιπή χρηματοδότηση, στην απουσία επαρκούς προσωπικού αλλά και διαχειριστικών μελετών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΥΠΕΝ, από τα 76 εκατομμύρια δασικά στρέμματα, το 49% τελεί υπό παραγωγική διαχείριση (από τους 293 δασικούς συνεταιρισμούς της χώρας) ενώ μεγάλο κομμάτι της χώρας (νότια Ελλάδα και νησιά, τελεί χωρίς διαχείριση. Τα κενά εντοπίζονται στην έλλειψη των διαχειριστικών μελετών, δασικών υπαλλήλων και κεφαλαίων τα οποία θα ενίσχυαν την παραγωγική ικανότητα των υπαλλήλων. Η χώρα μας έχει μεγάλη δασοκάλυψη και μια μικρή (200 εκ. ετήσιος τζίρος) βιομηχανία ξύλου που εισάγει μεγάλο μέρος της ξυλείας της ενώ η δασική υπηρεσία είναι γερασμένη (μέση ηλικία άνω των 50), με μειωμένο προσωπικό όλων των βαθμίδων, χωρίς σύγχρονα μέσα και ψηφιακά εργαλεία. «Αγκάθι» στην διαχείριση των δασών παραμένει και η μη νόμιμη απόληψη της βιομάζας, κάτι που το υπουργείο σχεδιάζει να αντιμετωπίσει με την επιδότηση της απόληψης πιστοποιημένης βιομάζας, μια δράση η οποία αποτελεί και τον πυλώνα της νέας στρατηγικής του υπουργείου.
Νέοι πόροι και πηγές χρηματοδότησης
Για την διαχείριση των δασών διατίθενται πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης (30 εκατ. ευρώ μέχρι το 2020, 100 εκατ. ευρώ μετά από το 2021 μέσω ου Antinero, ενώ προβλέπονται ακόμη μεγαλύτερα ποσά στο νέο Antinero το οποίο θα καλύπτει τα επόμενα 2,5 χρόνια (λήγει στις 31/8/2026).
Ωστόσο, οι πόροι που διαθέτει το κράτος μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης παρά την αύξησή τους είναι εφάπαξ και δεν μπορούν να αλλάξουν τα συνολικά μεγέθη σε ό,τι αφορά τα έργα πρόληψης στο σύνολο της χώρας. Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, χρειάζονται νέοι μόνιμοι πόροι, και ένα σύστημα ώστε οι πόροι αυτοί να αξιοποιούνται παραγωγικά, το οποίο θα εξελιχθεί σε αυτοτροφοδοτούμενο.
Η επιδότηση της απόληψης δασικής βιομάζας θα προκύπτει από τις εγκεκριμένες διαχειριστικές μελέτες, με κριτήριο την προστασία και την ανάπτυξη των δασικών οικοσυστημάτων. Όσο πιο δύσκολη είναι η απόληψη της βιομάζας και όσο περισσότερο συνεισφέρει στην πρόληψη, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η επιδότηση. Θα παρέχεται ετησίως, με βάση τα τιμολόγια πώλησης της απολαμβανόμενης βιομάζας. Για το σχεδιασμό του συστήματος επιδότησης θα λαμβάνονται υπόψη όλες οι σχετικές παράμετροι, όπως ο τύπος ξυλείας, η τελική χρήση, ο βαθμός δυσκολίας απόληψης (π.χ. κλίση δάσους, δυνατότητα πρόσβασης, ειδικά χαρακτηριστικά αναγλύφου), κ.ά. Προϋπόθεση για την εφαρμογή του μέτρου είναι η εισαγωγή υπηρεσιών πιστοποίησης σε όλη την αλυσίδα παραγωγής.
Στο ίδιο πλαίσιο, προβλέπεται η δημιουργία εθελοντικής αγοράς απορροφήσεων CO2, μέσω χρηματιστηρίου, από έργα δάσωσης, αναδάσωσης ή βελτίωσης διαχείρισης δασών. Δηλαδή, εκτός από το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ) θα υπάρχει και μια νέα αγορά ρύπων, η οποία θα λειτουργεί όπως το αντίστοιχο χρηματιστήριο.
Οι απορροφήσεις CO2 θα υπολογίζονται με βάση κοινούς κανόνες, που θα θέσει το κράτος -ανάλογα με το είδος του έργου, το είδος βλάστησης και την κλιματική ζώνη- και θα πιστοποιούνται από ειδικά διαπιστευμένες εταιρείες αναγνωρισμένου κύρους.
Δομικές αλλαγές και ενίσχυση των υπηρεσιών
Βασικό παράγοντα επιτυχίας της νέας στρατηγικής αποτελούν οι επικαιροποιημένες διαχειριστικές μελέτες για όλα τα δάση με επικαιροποιημένες τεχνικές προδιαγραφές, που θα λαμβάνουν την έγκριση από την αρμόδια δασική υπηρεσία. Προς αυτήν την κατεύθυνση, θα δημιουργηθεί ψηφιακή πλατφόρμα, μέσω της οποίας θα παρακολουθούνται και θα υλοποιούνται αυτές οι διαχειριστικές μελέτες, καθώς και όλες οι άλλες εργασίες της δασικής υπηρεσίας. Για τις μελέτες αυτές προβλέπονται 80 εκατομμύρια στο επόμενο ΕΣΠΑ αλλά επειδή η αξιοποίησή τους θα είναι εκ των πραγμάτων χρονοβόρα, ξεκινά, σύμφωνα με όσα ανέφερε ο υπουργός ΠΕΝ, Θόδωρος Σκυλακάκης, πακέτο διαχειριστικών μελετών και συμπληρωματικών αντιπυρικών μελετών ύψους 20 εκατ. ευρώ με κεφάλαια που θα διαθέσει το ΥΠΕΝ από τους πόρους των ρύπων.
Για την υλοποίηση μεταρρύθμισης για την διαχείριση των δασών ενισχύεται η δασική υπηρεσία με μόνιμο (500 στελέχη) και εποχικό προσωπικό (1.200 στελέχη ετησίως και αναβαθμίζονται τα μέσα και οι υποδομές της από το πρόγραμμα «έξυπνο δάσος» (π.χ. laptop, tablet, δορυφορικό internet, αισθητήρες, drones, 300 οχήματα ΑΙΓΙΣ, κ.λπ.).
Τέλος, στα δάση που θα παράγουν βιομάζα με επιδότηση θα μπορούν να δραστηριοποιούνται δασικοί συνεταιρισμοί ή υβριδικά σχήματα μεταξύ δασικών συνεταιρισμών και επιχειρήσεων που μεταποιούν βιομάζα ώστε αυτοί που επενδύουν να είναι και εταίροι στο εν λόγω σύστημα.
