Η διεθνής και η ελληνική αγορά ενσωματώνουν τυπικά ή άτυπα τα κριτήρια ESG (Περιβαλλοντικά, Κοινωνικά και Εταιρικής Διακυβέρνησης) με τις μεγάλες εισηγμένες να δίνουν το ρυθμό αλλά και τις μικρές-οικογενειακές να ακολουθούν. Η προτυποποίηση, ο έλεγχος και η ανεξαρτησία των φορέων που «βαθμολογούν» παραμένουν βασικές προκλήσεις, όμως εξίσου σημαντικό είναι να βρουν οι επιχειρήσεις μια «πυξίδα» που θα τους καθοδηγήσει προς τη σωστή κατεύθυνση. Το 2022 αποτελεί ένα ιδιόμορφο έτος καθώς αναμένεται ότι θα σηματοδοτήσει την ανάκαμψη από την πανδημία ενώ αγορά και κυβερνήσεις επιδιώκουν τομές στην πράσινη ανάπτυξη.
Ο κ. Νίκος Αυλώνας, Πρόεδρος του Κέντρου Αειφορίας (CSE), Επισκέπτης Καθηγητής Οικονομικό Πανεπιστήμιο Aθηνών (IMBA) & Πανεπιστήμιου του Ιλινόις -Σικάγο, μιλάει στο Insider.gr για τις επτά σημαντικότερες τάσεις στα κριτήρια ESG για το 2022 που θα επηρεάσουν τις ελληνικές επιχειρήσεις, οι οποίες όπως προκύπτει από το ρεπορτάζ, παρά τις προκλήσεις, «αγκαλιάζουν» όλο και πιο έντονα την ενσωμάτωση των αρχών του ESG.
«Το νέο έτος 2022 έρχεται να ξεκαθαρίσει το τοπίο όσον αφορά στα κριτήρια ESG, δηλαδή περιβαλλοντικά, κοινωνικά, και ζητήματα εταιρικής διακυβέρνησης καθώς και τη σχετική Ευρωπαϊκή Νομοθεσία. Η εξέλιξη της νομοθεσίας και η ενσωμάτωσή της στο ελληνικό επιχειρηματικό περιβάλλον, τα επείγοντα θέματα κλίματος και ενέργειας, τα μαθήματα που πήραμε (ή δεν πήραμε) από την πανδημία, καθώς και οι εξελίξεις στην χρηματοδότηση των επιχειρήσεων ενόψει και του πακέτου ανάκαμψης σηματοδοτούν την έντονη ανάγκη για αλλαγή, σε ένα έτος που αναμένεται να έχει υψηλό ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας. Το ESG μπήκε στο επίκεντρο των επενδύσεων και της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων και αυτό θα γίνει ακόμα πιο εμφανές το νέο έτος», σημειώνει ο κ. Αυλώνας.
Οι μηδενικές εκπομπές άνθρακα, η εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, το Greenwashing, η δημοσιοποίηση ποιοτικών δεδομένων στις Εκθέσεις Βιώσιμης Ανάπτυξης και η Εξωτερική Διασφάλιση, η ενσωμάτωση πρακτικών Κυκλικής Οικονομίας, η βαρύτητα στο Kοινωνικό κριτήριο, η αξιολόγηση και η στάση των επενδυτών αλλά και η απόκτηση εξειδικευμένων στελεχών αποτελούν τα σημαντικότερα ζητήματα που θα επηρεάσουν τις επιχειρήσεις στους περισσότερους κλάδους, όπως αναφέρει ο κ. Αυλώνας. Συγκεκριμένα, επισημαίνει ότι:
«Οι πιο σημαντικές τάσεις που θα έχουν μικρότερη ή μεγαλύτερη επιρροή στις επιχειρήσεις, μεγάλες και μικρές, στους περισσότερους κλάδους διαμορφώνονται ως εξής:
Ο δρόμος για μηδενικές Εκπομπές Άνθρακα
Το COP26 άφησε ένα σαφές μήνυμα: το net-zero (Μηδενικές Εκπομπές Άνθρακα) είναι ο απόλυτος στόχος. Τόσο οι χώρες όσο και οι επιχειρήσεις θα εντείνουν τα σχέδιά τους για την επίτευξη των καθαρών μηδενικών εκπομπών έως το 2050. Το Net Zero δεν σχετίζεται μόνο με μείωση των εκπομπών στην ατμόσφαιρα, αλλά και σε έναν ευρύτερο μετασχηματισμό του επιχειρηματικού μοντέλου. Ήδη, το ένα πέμπτο των μεγαλύτερων 2000 εισηγμένων επιχειρήσεων έχουν δεσμευθεί σε net-zero στόχους. Το 2022, αναμένουμε να δοκιμαστούν οι υποσχέσεις των εταιρειών, καθώς έχουν αυξηθεί οι απαιτήσεις προς αυτή την κατεύθυνση και ήδη στην Ελλάδα υπάρχει έντονο ενδιαφέρον. Το γεγονός ότι πολλές εταιρείες δεν μετρούν πλήρως τις εκπομπές Scope 3 ή χρησιμοποιούν αμφισβητήσιμες μεθοδολογίες μέτρησης οδήγησε στην ενίσχυση των Science-Based Στόχων, προκειμένου να οριστούν συγκεκριμένοι στόχοι μείωσης των εκπομπών. Ταυτόχρονα, η αντιστάθμιση άνθρακα και η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με πιστοποιητικά προέλευσης έχει γίνει μια δημοφιλής στρατηγική για τις εταιρείες, στην προσπάθειά τους να μειώσουν τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον.
Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (Green Deal) – Τα επόμενα βήματα
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναθεωρεί τη νομοθεσία για το κλίμα, την ενέργεια και τις μεταφορές ώστε να εναρμονιστεί με τους κλιματικούς στόχους για το 2030 και 2050. Το πακέτο “Fit for 55” θα καλύπτει θέματα όπως ανανεώσιμες πηγές, απόδοση ενέργειας, κτίρια, χρήση γης και εκπομπές αερίων και αναθεωρήσεις της υπάρχουσας νομοθεσίας, όπως η οδηγία για φόρο ενέργειας και εκπομπές CO2 για αυτοκίνητα, καθώς και προτάσεις για νέα φορολογία (νέα στρατηγική για τα δάση και το ReFuelEUAviation).
Το Greenwashing στο επίκεντρο
Η παραπλάνηση καταναλωτών και επενδυτών και η έλλειψη σαφών κανόνων στα περιβαλλοντικά θέματα επικοινωνίας αλλά και επενδύσεων, με ταυτόχρονη στρέβλωση της αγοράς, κυριάρχησε το 2021, ενώ σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες επιβάλλονται πρόστιμα για την παραπλάνηση καταναλωτών. To 2022, η έννοια της «πράσινης παραπλάνησης» θα γίνει περισσότερο δημοφιλής, καθώς αυξάνεται η ανάγκη των επιχειρήσεων να επιδείξουν ουσιαστική δράση και μεγαλύτερη διαφάνεια. Οι ομάδες καταναλωτών και οι φορείς, μέσω της νέας Ευρωπαϊκής Οδηγίας EU Taxonomy και SFDR θα αυξήσουν την πίεση για μεγαλύτερη διαφάνεια, ειδικά στα θέματα χρηματοδότησης επιχειρήσεων και επενδύσεων, πιέζοντας έτσι τις επιχειρήσεις να υιοθετήσουν ουσιαστικές και όχι παραπλανητικές πρακτικές. Εκτός από τα μέτρα που πρέπει να πάρουν οι σχετικοί φορείς, είναι απαραίτητο βέβαια και να εκπαιδευθεί το κοινό προς αυτή την κατεύθυνση, ώστε να μην παραμένει απροστάτευτο στα θέματα επικοινωνίας και προώθησης «πράσινων» προϊόντων και υπηρεσιών.
Η Σημασία της δημοσιοποίησης ποιοτικών δεδομένων ESG στις Εκθέσεις Βιώσιμης Ανάπτυξης και η Εξωτερική Διασφάλιση
Ενώ το 2021 είχαμε μεγάλη αύξηση, της τάξεως του 22%, στην έκδοση αυτόνομων Εκθέσεων ΕSG και Βιώσιμης Ανάπτυξης, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της 2ης ΕSG Έρευνας του Κέντρου Αειφορίας (CSE) η πλειοψηφία των δεδομένων που δημοσιεύονται δεν είναι στο σύνολο τους ποιοτικά, ενώ δεν υπάρχει και εναρμόνιση με τα πιο σημαντικά ESG Standards όπως τα SASB, TCFD, τα οποία οδηγούν τις επιχειρήσεις σε βελτιωμένα ESG Ratings. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, οι αξιολογήσεις που γίνονται από διεθνείς φορείς αξιολόγησης (ESG Rating agencies) όπως για παράδειγμα από το CDP & ΜSCI να μην είναι ακόμα σε υψηλό επίπεδο, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Αυτό έχει άμεση συνέπεια και στην εμπιστοσύνη που δείχνουν οι επενδυτές στις Ελληνικές Επιχειρήσεις. Οι ελληνικές επιχειρήσεις θα πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στην εναρμόνιση με τα προαναφερόμενα Standards, στην έκδοση αυτόνομης Έκθεσης ESG, καθώς και Εξωτερικής Διασφάλισης των στοιχείων τους από εξειδικευμένους οργανισμούς.
Ενσωμάτωση πρακτικών Κυκλικής Οικονομίας και φιλόδοξων ESG στόχων
Το 2022 θα δούμε τις εταιρίες να αναζητούν τρόπους για αύξηση της αποδοτικότητάς τους, βελτιώνοντας τη διαχείριση αποβλήτων, για διασφάλιση της αντοχής προϊόντων, για εξερεύνηση της αγοράς μεταχειρισμένων προϊόντων και για διερεύνηση του αν και πώς μπορούν να εφαρμόσουν ολοκληρωμένα προγράμματα ανακύκλωσης. Αυτό περιλαμβάνει μελέτη της εφοδιαστικής αλυσίδας για να γνωρίζουν ακριβώς ποιοι είναι οι προμηθευτές τους, χρήση προηγμένων εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης, που θα επιτρέπει την παρακολούθηση πληροφοριών βιωσιμότητας και ESG των προμηθευτών και θα διευκολύνει την λήψη αποφάσεων σχετικά με τους προμηθευτές. Η δημιουργία, ωστόσο, φιλόδοξων ESG στόχων απαιτεί δυναμική επιχειρηματική ηγεσία, ολοκληρωμένη ESG στρατηγική και αποφασιστικότητα.
Αυξημένο ενδιαφέρον των επενδυτών για το «Social» του ESG
Η κρίση του Covid-19 ήρθε να αποκαλύψει σημαντικά κοινωνικά ζητήματα, όπως η ανισότητα. Το 2022, η κοινωνική πτυχή του ESG θα κερδίσει σημαντική προσοχή στη λήψη αποφάσεων των επενδυτών ως εξέχον κριτήριο. Σύμφωνα με Παγκόσμια Μελέτη Επενδυτών του 2021, πάνω από το 57% των επενδυτών παγκοσμίως ανέφεραν ότι τα κοινωνικά ζητήματα, όπως για παράδειγμα η εφαρμογή αυστηρών κοινωνικών και περιβαλλοντικών κριτήριων στην εφοδιαστική αλυσίδα, αλλά και η συμμετοχή 25% τουλάχιστον γυναικών στα Διοικητικά Συμβούλια, θεωρούνται σήμερα προαπαιτούμενα από τράπεζες και επενδυτές και μπορούν να επηρεάσουν θετικά την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.
Οι επενδύσεις με κριτήρια ESG και η απόκτηση Εξειδικευμένων Στελεχών είναι η νέα κανονικότητα για τις επιχειρήσεις
Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι οι εταιρείες που είναι κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνες, εφαρμόζουν τους κανόνες της Εταιρικής Διακυβέρνησης και εκδίδουν Εκθέσεις για την Βιώσιμη Ανάπτυξη θα συνεχίσουν να προτιμώνται από τους επενδυτές και θα λαμβάνουν πιο εύκολα χρηματοδότηση από τις τράπεζες. Αυτό ισχύει και για τις μη εισηγμένες οικογενειακές ελληνικές επιχειρήσεις. Τώρα είναι η ώρα να σκεφθούν σοβαρά οι εταιρείες, εισηγμένες και μη εισηγμένες, το μετασχηματισμό του επιχειρηματικού τους μοντέλου και να απασχολήσουν έμπειρα και ενημερωμένα στελέχη στα κριτήρια ESG, που όμως δυστυχώς δεν υπάρχουν σε επάρκεια στην Ελληνική Αγορά.
Τι κάνουν οι ελληνικές επιχειρήσεις
Το σφυγμό των ελληνικών επιχειρήσεων για την εξέλιξη και τα επιχειρηματικά - και όχι μόνο - οφέλη της Βιώσιμης Ανάπτυξης και της ενσωμάτωσης ESG κριτηρίων δίνουν μιλώντας στο Insider.gr, ανώτατα στελέχη της αγοράς από τους κλάδους της ναυτιλίας, των τηλεπικοινωνιών και της φαρμακευτικής. Σύμφωνα με όσα αναφέρουν, παρά της προκλήσεις της πανδημίας, η βιώσιμη ανάπτυξη τίθεται στο επίκεντρο του ελληνικού «επιχειρείν» ενώ υιοθετούνται συγκεκριμένες δράσεις και στρατηγικές ενσωμάτωσης των κριτηρίων ESG.
Ηρακλής Προκοπάκης, Senior Vice President και COO, Danaos Corporation
«Οι σύγχρονες επιχειρήσεις πρέπει να υιοθετήσουν ένα κοινό όραμα για ένα βιώσιμο μέλλον. Πιστεύουμε ότι ο ρόλος μιας επιχείρησης είναι να λύνει τα προβλήματα των ανθρώπων και του πλανήτη επικερδώς και όχι να κερδίζει με το να δημιουργεί προβλήματα.
Αποστολή της Δαναός, ως ναυτιλιακή εταιρεία, είναι να διαχειρίζεται ασφαλή και ενεργειακά βιώσιμα πλοία που θα μεταφέρουν καταναλωτικά προϊόντα σε όλο τον κόσμο, αλλά είναι επίσης απαραίτητο να υπάρχει μια ισορροπία μεταξύ της σταδιακής μείωσης των ρύπων του άνθρακα και της διατήρησης του αποτελεσματικού μεταφορικού έργου».
Γιώργος Τσαπρούνης, Διευθυντής Επικοινωνίας WIND Ελλάς
«Το ζήτημα της βιώσιμης ανάπτυξης στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών έχει αναδειχθεί ως ένα από τα πλέον σημαντικά, καθώς οι τηλεπικοινωνίες διατρέχουν ποικιλοτρόπως ολόκληρη την κοινωνία, την παγκόσμια οικονομία και τις εμπορικές αλυσίδες αξίας. Θα σταθώ πιο πολύ στους κοινωνικούς προβληματισμούς που ο κλάδος μας οφείλει να λαμβάνει υπόψη του, όπως την εμπιστοσύνη του κοινού, την ισότιμη πρόσβαση, την συμμετοχή της κοινότητας αλλά και την ασφάλεια και προστασία των δεδομένων πελατών και της αξιοπιστίας των δικτύων. Αναφορικά με την έκθεση σε κινδύνους περιβάλλοντος αυτοί είναι χαμηλότεροι λόγω της χαμηλής χρήσης νερού και της σχετικά χαμηλής συμβολής στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Βέβαια, η κατακόρυφη ζήτηση για ψηφιακές επικοινωνίες κατά τη διάρκεια της πανδημίας ανάγκασε τις υποδομές τηλεπικοινωνιών να καταναλώνουν περισσότερη ενέργεια, διευρύνοντας το ανθρακικό τους αποτύπωμα, κάτι που πρέπει να δούμε με προσοχή. Στο θέμα της διακυβέρνησης, η αγορά δραστηριοποίησης και η ωριμότητα αυτής παίζουν τον πλέον σημαντικό ρόλο, καθώς οι ρυθμίσεις της πολιτείας επηρεάζουν τις λειτουργίες και επιφέρουν επιπτώσεις από τη χρήση δεδομένων, μέχρι την ανάπτυξη νέων δικτύων».
Βάσω Καραμάνου, Vaccines Lead |Greece Region, Pfizer Ελλάς
«Για τις φαρμακευτικές εταιρείες, η καινοτομία, η διαφάνεια και η εξωστρέφεια αποτελούν σημαντικά στοιχεία της ταυτότητάς τους, αλλά και ισχυρούς παράγοντες για τη βιώσιμη ανάπτυξή τους. Για έναν κλάδο με ισχυρό πλέον αποτύπωμα και ευθύνη προς την κοινωνία, το περιβάλλον και τον άνθρωπο, η υιοθέτηση και ενσωμάτωση μιας στρατηγικής ESG (Environmental, Social, Governance) σε όλα τα επίπεδα της επιχειρηματικής λειτουργίας θα πρέπει να είναι οδηγός για την πορεία κάθε εταιρείας, ώστε να μπορέσει να λειτουργεί ως αναπόσπαστο κομμάτι του ευρύτερου οικοσυστήματος στο οποίο δραστηριοποιείται».
Στη Pfizer λειτουργούμε με επίκεντρο τη βιώσιμη ανάπτυξη και τα κριτήρια ΕSG, και μεριμνούμε για το περιβάλλον, μένουμε προσηλωμένοι στη φροντίδα των ασθενών, προσφέροντας καινοτόμες θεραπευτικές λύσεις και διευκολύνοντας την απρόσκοπτη πρόσβαση σε αυτές. Στο πλαίσιο της στρατηγικής Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης της εταιρείας υλοποιούμε ένα ευρύ φάσμα δράσεων και πρωτοβουλιών με στόχο να δημιουργούμε προστιθέμενη αξία για την κοινωνία και τη χώρα, τους ασθενείς αλλά και τους ανθρώπους μας».
Μαρία Λιόκαλου, Quality Assurance, Environmental, Health & Safety Manager, Όμιλος ΟΦΕΤ
«Σύμφωνα με τη Διοίκηση του Ομίλου, την επόμενη 5ετία, ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στα θέματα ESG (Envrinoment, Social, Governance) από τις φαρμακευτικές επιχειρήσεις, και κυρίως στη μείωση του αποτυπώματος CO2, την κυκλική οικονομία και την εξοικονόμηση ενέργειας.
Ο Όμιλος ΟΦΕΤ έχει υιοθετήσει τα κριτήρια ESG και τα πρότυπα Βιώσιμης Ανάπτυξης ως αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής του λειτουργίας, ενώ είναι υπό έκδοση ο νέος Απολογισμός Βιωσιμότητας.
Ο Όμιλος έχει ως στόχο να αυξήσει το κοινωνικό του αποτύπωμα, ενώ παράλληλα να μειώσει το περιβαλλοντικό και ενεργειακό αποτύπωμα, παραμένοντας προσηλωμένος στην ηθική και αποτελεσματική εταιρική διακυβέρνηση.
Συνεχής επένδυση στη δημιουργία βιώσιμων συσκευασιών, καινοτόμα προϊόντα υψηλής ποιότητας με μειωμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, ενημέρωση και εκπαίδευση των εργαζομένων στη φιλοσοφία της κυκλικής οικονομίας και της υπεύθυνης κατανάλωσης, δράσεις με κοινωνικό αποτύπωμα. Όλα τα παραπάνω και όχι μόνο συνοψίζονται ιδανικά στο εταιρικό μήνυμα «U & I Care – UNI-PHARMA & INTERMED και Εσύ και Εγώ Νοιαζόμαστε».
