Για λίγες ημέρες ακόμα, έως τις 21 Οκτωβρίου 2022, θα είναι «ανοιχτή» για σχόλια η δημόσια διαβούλευση που έθεσε το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας με θέμα την «Τροποποίηση του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων». Η διαβούλευση έχει εκκινήσει ήδη από τις 7 Οκτωβρίου. Το ΕΣΔΑ καθορίζει τη στρατηγική, τις πολιτικές και τους στόχους για τη διαχείριση των αποβλήτων σε εθνικό επίπεδο. Η τροποποίηση του ΕΣΔΑ κρίθηκε αναγκαία, προκειμένου να προσαρμοστεί στις νέες εξελίξεις της κυκλικής οικονομίας καθώς και στις πρόσφατες αλλαγές των κριτηρίων χρηματοδότησης των υποδομών διαχείρισης αποβλήτων, με σκοπό τη διασφάλιση της χρηματοδότησης των υποδομών από το ΕΣΠΑ 2021 – 2027.
Γενικότερα, γίνεται αναφορά στις Μονάδες Ανάκτησης Ανακύκλωσης (ΜΑΑ) και την πρόθεση δημιουργίας επαρκούς δικτύου στη χώρα, τη δυνατότητα επεξεργασίας των υπολειπόμενων σύμμεικτων αστικών αποβλήτων σε ΜΑΑ και ΜΕΑ (Μονάδων Επεξεργασίας Αποβλήτων), υπάρχουν πρόνοιες για την ενίσχυσης της διαλογής των ανακυκλώσιμων υλικών. Τα Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών θα μπορούσαν να αναβαθμιστούν, ώστε από τα μη αξιοποιήσιμα υλικά να μπορούν να παράγουν εναλλακτικό (δευτερογενές) καύσιμο, κάτι όμως που μπορεί να επιτυγχάνεται και μέσω τροφοδότησης των υπολειμμάτων των ΚΔΑΥ στις αντίστοιχες ΜΕΑ, ενώ θα μπούνε σε όλη τη χώρα. Επίσης, γίνεται αναφορά για την εκπόνηση και υιοθέτηση εθνικής στρατηγικής για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, ενώ σημειώνεται ότι ο ρόλος ιδιωτών στην κατασκευή μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης. Σε σχέση με το χρηματοδοτικό σκέλος, τη νέα Προγραμματική Περίοδο (έως το 2027) θα στηριχθούν επενδύσεις για ΜΑΑ ύψους 600 εκατ. ευρώ».
Οι μονάδες ανακύκλωσης και διαλογής
Ειδικότερα, σύμφωνα με τις προτεινόμενες τροποποιήσεις, προβλέπεται η «δημιουργία επαρκούς εθνικού δικτύου Μονάδων Ανάκτησης, Ανακύκλωσης (ΜΑΑ) σε όλη τη χώρα, συμπεριλαμβανομένων των υφιστάμενων ή/και δρομολογημένων ΜΕΑ που θα μετεξελιχθούν σε ΜΑΑ σύμφωνα με το οικείο ΠΕΣΔΑ», έναντι αρχικής πρόβλεψης για επιπλέον 30-38 μονάδων έως το 2023 (σε λειτουργία 5).
Επίσης, γίνεται αναφορά για τη σοβαρή αναβάθμιση των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) και στο πλαίσιο αυτό την αξιοποίηση των Μονάδων Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ) και των Μονάδων Ανάκτησης Ανακύκλωσης (ΜΑΑ) για τη διαλογή των ανακυκλώσιμων υλικών, τον υπολογισμό ανά Δήμο της ποσότητας των ανακυκλώσιμων υλικών και των αντίστοιχων προσμίξεων που του αναλογούν και την ενεργειακή αξιοποίηση εναλλακτικών (δευτερογενών/
Όπως επίσης σημειώνεται σε σχέση με την «Ενίσχυση και αναβάθμιση των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ)», η αναμενόμενη «αύξηση των ποσοτήτων των αποβλήτων που διακριτά συλλέγονται για ανακύκλωση, θα δημιουργήσει αυξημένες ανάγκες στη λειτουργία των ΚΔΑΥ, τόσο ποιοτικές όσο και ποσοτικές. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με αύξηση του αριθμού ή/και της δυναμικότητας των ΚΔΑΥ, με τεχνολογική αναβάθμισή τους αλλά και με την αξιοποίηση των Μονάδων Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ) και των Μονάδων Ανάκτησης Ανακύκλωσης (ΜΑΑ) για τη διαλογή των ανακυκλώσιμων υλικών. Παράλληλα, τα ΚΔΑΥ θα μπορούσαν να αναβαθμιστούν, ώστε από τα μη αξιοποιήσιμα υλικά να μπορούν να παράγουν εναλλακτικό (δευτερογενές) καύσιμο, κάτι όμως που μπορεί να επιτυγχάνεται και μέσω τροφοδότησης των υπολειμμάτων των ΚΔΑΥ στις αντίστοιχες ΜΕΑ».
Σε σχέση με την επεξεργασία των υπολειπόμενων σύμμεικτων αποβλήτων σε σύγχρονες μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων (ΜΕΑ), προβλέπεται ότι «μεταβατικά, έως την ολοκλήρωση του συνόλου του δικτύου των ΜΕΑ/ΜΑΑ σε μια Περιφέρεια που προβλέπονται στο οικείο ΠΕΣΔΑ, είναι δυνατή η επεξεργασία των υπολειπόμενων σύμμεικτων αποβλήτων σε ΜΕΑ/ΜΑΑ οι οποίες έχουν υλοποιηθεί με επιχειρηματική πρωτοβουλία και στις οποίες τηρείται η ιεράρχηση των αποβλήτων, υπό την προϋπόθεση συνεργασίας αυτών με τον οικείο ΦΟΔΣΑ.» Συνεπώς προβλέπεται η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου, συνεκτικού και σύγχρονου δικτύου υποδομών διαχείρισης αποβλήτων, στη βάση των αρχών της εγγύτητας και της αυτάρκειας, με χρήση των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών για την επίτευξη υψηλών ποσοστών ανάκτησης και ανακύκλωσης, μέσω της έγκαιρης και αποτελεσματικής απορρόφησης όλων των διαθέσιμων πόρων του τρέχοντος χρηματοδοτικού πλαισίου 2014-2020, καθώς και μέσω της αξιοποίησης των πόρων του νέου χρηματοδοτικού πλαισίου 2021-2027 σε στοχευμένες επιλέξιμες δράσεις και υποδομές που θα διασφαλίσουν τη μετάβαση σε μια αειφόρο και κυκλική οικονομία.
Τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα
Επιπρόσθετα, γίνεται αναφορά για την «Εκπόνηση και Υιοθέτηση Εθνικής Στρατηγικής για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα». Όπως σημειώνεται, «η Εθνική Στρατηγική θα είναι εναρμονισμένη με την Στρατηγική της ΕΕ για βιώσιμα και κυκλικά κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, η οποία καθορίζει το όραμα και συγκεκριμένες δράσεις που διασφαλίζουν ότι, έως το 2030, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα που διατίθενται στην ενωσιακή αγορά θα είναι μεγάλης διάρκειας ζωής, ανακυκλώσιμα, από όσο το δυνατόν περισσότερο ανακυκλωμένες ίνες και απαλλαγμένα από επικίνδυνες ουσίες, καθώς και ότι θα παράγονται με σεβασμό προς τα κοινωνικά δικαιώματα και το περιβάλλον».
Τα αστικά απόβλητα
Αναφορικά με τα «Αστικά Στερεά Απόβλητα (ΑΣΑ)», ως ΚΔΑΥ λειτουργούν οι ΜΑΑ και δύνανται να λειτουργήσουν και οι ΜΕΑ, υπό την προϋπόθεση ότι θα είναι αδειοδοτημένες να λειτουργούν γραμμή ΚΔΑΥ. «Ειδικότερα, όσον αφορά τα πλαστικά ή κάποιες συγκεκριμένες κατηγορίες αυτών, είτε χωριστά συλλεγέντων, είτε ανακτηθέντων μετά από επεξεργασία σε ΚΔΑΥ/ΜΕΑ/ΜΑΑ, υπάρχει δυνατότητα για περαιτέρω αξιοποίησή τους, μέσω και χημικής ανακύκλωσης σε κατάλληλα αδειοδοτημένες εγκαταστάσεις», σημειώνεται.
Για τις «Μονάδες Ανάκτησης Ανακύκλωσης (ΜΑΑ)» υπάρχει η εξής τροποποίηση: «Είναι μονάδες στις οποίες πραγματοποιείται μηχανική διαλογή των χωριστά συλλεγέντων ανακυκλώσιμων υλικών και βιολογική επεξεργασία του χωριστά συλλεγέντος οργανικού κλάσματος των αστικών αποβλήτων είτε με αερόβια διεργασία είτε με αναερόβια χώνευση. Οι ΜΑΑ θα παραλαμβάνουν επίσης ποσότητες υπολειμματικών συμμείκτων ΑΣΑ, οι οποίες θα βαίνουν διαχρονικά μειούμενες και οι οποίες θα υπόκεινται σε μηχανική και βιολογική επεξεργασία».
Οι μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης και οι ιδιώτες
Ομοίως, για «Μονάδες Ενεργειακής Αξιοποίησης» στις οποίες μπορεί να γίνεται ανάκτηση ενέργειας με θερμική επεξεργασία των Υπολειμμάτων των ΜΕΑ/ΜΑΑ ή/και των εναλλακτικών καυσίμων για τη δραστική ελαχιστοποίηση του τελικού υπολείμματος προς υγειονομική ταφή (απαραίτητες για την επίτευξη του στόχου ταφής κάτω από 10% μέχρι το 2030), μεταβατικά, έως την ολοκλήρωση του συνόλου του δικτύου των ΜΕΑ/ΜΑΑ σε μια Περιφέρεια που προβλέπονται στο οικείο ΠΕΣΔΑ, σε μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης εντός ή εκτός της Περιφέρειας είναι επιτρεπτή η θερμική επεξεργασία και υπολειμματικών σύμμεικτων ΑΣΑ».
Επίσης, για τις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης προβλέπεται ότι «είναι επιτρεπτή η δημιουργία μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης με επιχειρηματική πρωτοβουλία».
Στις προτεινόμενες τροποποιήσεις του ΕΣΔΑ περιλαμβάνεται , με ορίζοντα, έως το 2025, η εκτροπή βιοαποδομήσιμων αστικών αποβλήτων αποβλήτων (ΒΑΑ) από την ταφή στους 2.624.443 τόνους. Στόχος είναι η μείωση των ΒΑΑ που οδηγούνται για υγειονομική ταφή στο 35% κατά βάρος (κ.β.), σε σχέση με τα επίπεδα παραγωγής του 1997, σε εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας. Για τον υπολογισμό ελήφθη υπόψη ότι η παραγωγή ΒΑΑ στην Ελλάδα αποτελεί το 66,8% της συνολικής παραγωγής αστικών αποβλήτων (Οργανικά: 42,6% και χαρτί – χαρτόνι: 24,2%).
Η χρηματοδότηση και τα 600 εκατ. ευρώ
Σε σχέση με την ενότητα «Αξιολόγηση επάρκειας κεφαλαίων – Χρηματοδοτικά εργαλεία/Χρηματοπιστωτικά μέσα», δηλαδή τη χρηματοδότηση, αναφέρεται το εξής: «Όσον αφορά στη νέα Προγραμματική Περίοδο 2021-2027, σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2021/1058 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 24ης Ιουνίου 2021 για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και το Ταμείο Συνοχής (ΤΣ), δεν θα στηριχθούν: • Επενδύσεις σε χώρους υγειονομικής ταφής αποβλήτων, με εξαίρεση: o τις εξόχως απόκεντρες περιοχές, μόνο σε δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις ή o τις επενδύσεις που αφορούν τον παροπλισμό, τη μετατροπή ή την ασφάλεια των υφιστάμενων χώρων υγειονομικής ταφής υπό την προϋπόθεση ότι οι εν λόγω επενδύσεις δεν αυξάνουν την δυναμικότητά τους. Τη νέα Προγραμματική Περίοδο θα στηριχθούν επενδύσεις για ΜΑΑ ύψους 600 εκατ. ευρώ».
Τέλος, επισημαίνεται, ότι «στις 31 Μαρτίου του 2022 δημοσιεύτηκε η πρόταση για τον νέο Κανονισμό για τα δομικά προϊόντα, ο οποίος αναμένεται ότι θα ενισχύσει και θα εκσυγχρονίσει τους κανόνες που ισχύουν από το 2011, δημιουργώντας ένα εναρμονισμένο πλαίσιο για την αξιολόγηση και τη γνωστοποίηση των περιβαλλοντικών και κλιματικών επιδόσεων των δομικών προϊόντων. Οι νέες απαιτήσεις για τα προϊόντα θα διασφαλίσουν ότι ο σχεδιασμός και η κατασκευή των δομικών προϊόντων βασίζονται στην πλέον σύγχρονη τεχνολογία, ώστε να καθίστανται τα προϊόντα αυτά πιο ανθεκτικά, επισκευάσιμα, ανακυκλώσιμα και ευκολότερα στην ανακατασκευή τους».
