Η ανάγκη για πιο βιώσιμα ταξίδια τείνει να διαμορφώσει μια εντελώς νέα αγορά στις μεταφορές και σε όλους τους άμεσα και έμμεσα εμπλεκόμενους κλάδους, όπως είναι για παράδειγμα τα καύσιμα και ο τουρισμός. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι το 50% των ταξιδιωτών παραδέχεται ότι οι πρόσφατες ειδήσεις για την κλιματική αλλαγή έχουν επηρεάσει την ταξιδιωτική τους συμπεριφορά και το 81% αναφέρουν τη βιωσιμότητα ως σημαντικό παράγοντα όταν σχεδιάζουν ένα ταξίδι.
Αποτελώντας κρίσιμο μέρος της παγκόσμιας ταξιδιωτικής βιομηχανίας, ο τομέας των αερομεταφορών ανταποκρίνεται στην αυξανόμενη ζήτηση για πιο βιώσιμα ταξίδια, με εκστρατείες που παρουσιάζουν βιοκαύσιμα, ηλεκτρικά αεροπλάνα και προγράμματα αντιστάθμισης άνθρακα.
Ορισμένες αεροπορικές εταιρείες έχουν δώσει προτεραιότητα στη μερική χρήση βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων (SAF) στις εμπορικές τους πτήσεις, συμπεριλαμβανομένων των British Airways, Jet Blue, Lufthansa, Scandinavian Airlines, Virgin Australia και Virgin Atlantic.
«Παρά την κρίση στην παγκόσμια αεροπορία, είναι ζωτικής σημασίας για το μέλλον μας να συνεχίσουμε να αντιμετωπίζουμε την κλιματική αλλαγή και παραμένουμε επικεντρωμένοι στο να παίξουμε τον ρόλο μας για να μειώσουμε τον αντίκτυπο που έχουμε στον πλανήτη», είχε δηλώσει πριν από αρκετό καιρό ο Sean Doyle, Διευθύνων Σύμβουλος της British Airways.
Ωστόσο, ενώ οι αεροπορικές εταιρείες διαφημίζουν εντατικά τη χρήση του SAF ως ένα σημαντικό βήμα προς τη μείωση των εκπομπών άνθρακα, αυτοί οι ισχυρισμοί συχνά παραμελούν να λάβουν υπόψη τους τις εκπομπές του πλήρους κύκλου ζωής των βιοκαυσίμων.
Έρευνα που δημοσιεύθηκε από τη Βασιλική Εταιρεία (Royal Society) το 2022 διαπίστωσε ότι ενώ το SAF έχει τη δυνατότητα να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, ενδέχεται να μην επιτύχει τους αυστηρούς στόχους για τις εκπομπές.
Σύμφωνα με το Κέντρο Αεροπορίας (CAPA), μέχρι τα τέλη Ιουνίου 2023, οι αεροπορικές εταιρείες είχαν συλλογικά εκτελέσει λίγο λιγότερο από 499.000 πτήσεις με τροφοδοσία SAF.
Επιπλέον, τα κέρδη θα μπορούσαν να αντισταθμιστούν από περιβαλλοντικά ζητήματα όπως η οξίνιση, ο ευτροφισμός, η αυξημένη χρήση νερού, η αποψίλωση των δασών και η απώλεια βιοποικιλότητας.
Η έρευνα της Βασιλικής Εταιρείας προειδοποίησε επίσης ότι, τουλάχιστον προς το παρόν, δεν υπάρχει «καμία σαφής ή ενιαία καθαρή εναλλακτική λύση στα καύσιμα αεριωθουμένων».
Η στροφή του κλάδου προς τα ηλεκτρικά αεροσκάφη
Η αεροπορική βιομηχανία θεωρεί τα ηλεκτρικά αεροσκάφη ως βασικό μέρος της λύσης για την επίτευξη μηδενικών εκπομπών. Οι εταιρείες αναδεικνύουν τις επενδύσεις τους σε μελλοντικές τεχνολογίες, όπως ηλεκτρικά ή υδρογονοκίνητα αεροπλάνα, περνώντας παράλληλα το δικό τους μήνυμα για την πράσινη πολιτική τους.
Η Νορβηγία ανακοίνωσε ότι θέλει να κάνει όλες τις πτήσεις μικρών αποστάσεων ηλεκτρικές έως το 2040 και τρία πρωτότυπα του ηλεκτρικού Heart ES-30 πρόκειται να απογειωθούν για την πρώτη τους δοκιμαστική πτήση το 2026.
Ωστόσο, το 80% των εκπομπών της αεροπορικής βιομηχανίας προέρχεται από επιβατικές πτήσεις μεγαλύτερες από 1.500 χιλιόμετρα. Και από την άλλη, μεγαλύτερα ηλεκτρικά αεροσκάφη, ικανά για μεγαλύτερες πτήσεις, δεν αναμένεται να είναι εμπορικά βιώσιμα μέχρι το 2050.
Ενώ ορισμένες αεροπορικές εταιρείες χρησιμοποιούν επίσης ηλεκτρική τεχνολογία για αεροπλάνα με μεγαλύτερη οικονομία καυσίμου, η προβλεπόμενη βελτίωση της απόδοσής τους αναμένεται να φτάσει μόνο έως και 30% έως το 2050, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Greenpeace.
Οι φόβοι για «greenwashing»
Για πολλούς περιβαλλοντολόγους, η αεροπορική βιομηχανία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα «greenwashing».
Ενώ ο κλάδος αντιπροσώπευε λίγο περισσότερο από το 2% των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα το 2022, οι κινητήρες των αεροσκαφών εκπέμπουν άλλες ουσίες, όπως αιθάλη, υδρατμούς, θείο και οξείδια του αζώτου, τα οποία έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην ατμόσφαιρα.
Υπό την αυξανόμενη πίεση να μετριάσει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της, η βιομηχανία έχει δεσμευτεί να επιτύχει ουδετερότητα άνθρακα έως το 2050.
Ενώ πολλοί αεροπορικοί οργανισμοί και αερομεταφορείς έχουν αρχίσει να αναλαμβάνουν τις λεγόμενες «πράσινες» πρωτοβουλίες, έχουν συχνά αντιμετωπιστεί με κατηγορίες για greenwashing.
Τον Μάρτιο του 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΚ) ενέκρινε πρόταση για οδηγία για τις πράσινες απαιτήσεις (GCD). Η οδηγία έχει σχεδιαστεί για να ρυθμίσει τον τρόπο με τον οποίο οι εταιρείες τεκμηριώνουν και παρουσιάζουν περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς, οι οποίοι θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην προστασία των καταναλωτών από παραπλανητικές διαφημίσεις και στη δημιουργία ομοιομορφίας στο «πράσινο» μάρκετινγκ.
Στο πλαίσιο του GCD, στις 22 Ιουνίου 2023, αρκετές οργανώσεις καταναλωτών σε όλη την Ευρώπη, με επικεφαλής την Testaankoop στο Βέλγιο και την Ευρωπαϊκή Οργάνωση Καταναλωτών (BEUC), κατηγόρησαν 17 αεροπορικές εταιρείες για greenwashing. Οι υπό εξέταση αεροπορικές εταιρείες περιλαμβάνουν μεγάλα ονόματα όπως η Air France-KLM, η Lufthansa και η Wizz Air.
Οι οργανώσεις ζητούν μια λεπτομερή έρευνα σχετικά με τους πράσινους ισχυρισμούς αυτών των εταιρειών και ζητούν επιστροφές χρημάτων για τους επιβάτες που πλήρωσαν επιπλέον νομίζοντας ότι επέλεγαν μια πιο «φιλική προς το περιβάλλον» πτήση.
Η πρόκληση για μια πραγματικά πράσινη αεροπορική βιομηχανία
Η αεροπορική βιομηχανία αναμένεται να τριπλασιαστεί σε μέγεθος έως το 2050. Αυτή η ανάπτυξη θα μπορούσε αναπόφευκτα να οδηγήσει σε μεγαλύτερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Μπροστά σε αυτή την προοπτική, η ανάγκη για πραγματικά βιώσιμες πρακτικές καθίσταται όχι απλώς επιθυμητή, αλλά ζωτικής σημασίας.
Η αυστηρότερη παρακολούθηση των ισχυρισμών βιωσιμότητας στον τομέα των αερομεταφορών θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως το κίνητρο που απαιτείται για να προωθηθεί η βιομηχανία προς ένα «πιο πράσινο» μέλλον.
Το να λογοδοτήσουν οι αεροπορικές εταιρείες θα τις ενθαρρύνει να στραφούν από τις κενές «πράσινες», σε ορισμένες περιπτώσεις, υποσχέσεις προς την ουσιαστική υιοθέτηση και ανάπτυξη πιο βιώσιμων τεχνολογιών και πρακτικών.
