Θύελλα αντιδράσεων έχει ξεσηκώσει η εγκύκλιος του υπουργείου Εργασίας που αφορά τους εργαζόμενους των τουριστικών και επισιτιστικών καταστημάτων της χώρας, με την οποία προβλέπεται η δυνατότητα εξαήμερης εβδομαδιαίας εργασίας -αντί για πενθήμερη- με 40 ώρες την εβδομάδα.
Όπως αναφέρεται στην εγκύκλιο που αφορά τη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΣΣΕ), για τους όρους αμοιβής και εργασίας του προσωπικού των πάσης φύσεως Τουριστικών και Επισιτιστικών καταστημάτων όλης της χώρας για το 2021 – 2023, δύναται ο εργαζόμενος να ζητήσει με αίτησή του στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ, τον επιμερισμό των 40 ωρών εργασίας εβδομαδιαίως σε 6 ημέρες αντί για 5, για προσωπικούς ή και για οικογενειακούς λόγους, μέχρι και πριν την ανάληψη της υπηρεσίας του. Το ως άνω αίτημα θα υποβάλλεται ηλεκτρονικά και θα εγκρίνεται (ή θα απορρίπτεται) από τον εργοδότη.
Η πλατφόρμα για την υποβολή αιτήσεων εργαζομένων που επιθυμούν να απασχολούνται 6 ημέρες την εβδομάδα αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή έως το τέλος Ιουλίου, εξέλιξη που αναμένεται να οδηγήσει την Ομοσπονδία σε καταγγελία της κλαδικής συλλογικής σύμβασης εργασίας στο επισιτισμό.
«Η εγκύκλιος του υπουργείου Εργασίας για την ΣΣΕ επισιτισμού σύμφωνα με την οποία το υπουργείο επιτρέπει τη δυνατότητα ο εργαζόμενος στον κλάδο να ζητά το εξαήμερο, ενώ η ΣΣΕ δεν το προβλέπει, ανοίγει την κερκόπορτα στην κατάργηση της πενθήμερης απασχόλησης, όπου αυτό προβλέπεται από ΣΣΕ, με την επίκληση ότι είναι ευνοϊκότερη ρύθμιση αν το ζητήσει ο εργαζόμενος και μάλιστα για προσωπικούς ή οικογενειακούς λόγους, όπως αναφέρει», επισημαίνει ο εργατολόγος Γιάννης Καρούζος.
«Καταρχάς ποτέ το εξαήμερο έναντι του πενθήμερου δεν πιστεύω ότι αποτέλεσε ευνοϊκότερη επιλογή, ώστε να υπερισχύσει αντίθετης ρύθμισης ΣΣΕ. Έπειτα πόσοι εργαζόμενοι θα μπορούν να αρνηθούν την πίεση του εργοδότη να εφευρεθούν τέτοιοι λόγοι και να υπογράφονται εξαναγκαστικές τέτοιες αιτήσεις εκ μέρους τους; Το καταλαβαίνω ότι στον επισιτισμό χρειάζονται οι επιχειρήσεις το εξαήμερο. Είναι αστεία όμως η επίκληση ως ευνοϊκότερης ρύθμισης», τονίζει.
Την έντονη αντίδρασή της στην δυνατότητα 6ήμερης εργασίας εκφράζει η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στον Επισιτισμό - Τουρισμό αλλά και η ΓΣΕΕ.
«Με μια αιφνιδιαστική κίνηση το Υπουργείο Εργασίας καταστρατήγησε την Κλαδική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΚΣΣΕ) του Επισιτισμού, που πριν λίγο καιρό είχε κηρύξει ως γενικώς υποχρεωτική. Η εγκύκλιος λοιπόν αυτή βάζει ταφόπλακα στην ελπίδα 400.000 εργαζόμενων στον κλάδο του επισιτισμού να είχαν για πρώτη φορά ρυθμισμένους όρους αμοιβής και εργασίας. Δίνει την δυνατότητα όπως χαρακτηριστικά λέει να δηλώνει ο εργαζόμενος στο Εργάνη, πως επιθυμεί να εργαστεί την 6η ημέρα για οικογενειακούς λόγους και μάλιστα τσάμπα, εφαρμόζοντας ωράριο 6 ώρες και 40 λεπτά που κανείς στην πράξη δεν θα εφαρμόζει.
Γίνεται λοιπόν αντιληπτό πως μετά το 8ωρο καταργείται στην πράξη και το 5ήμερο, κυρίως όμως καταργούνται οι ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις και ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων. Την ώρα που σε όλη την Ευρώπη έχει ανοίξει η κουβέντα για 4ήμερη απασχόληση, η Κυβέρνηση στην Ελλάδα νομοθετεί το 6ήμερο.
Εύλογα λοιπόν αναρωτιόμαστε μήπως τελικά η κήρυξη της σύμβασης σε υποχρεωτική πριν 10 ημέρες ήταν στο πλαίσιο του προεκλογικού τοπίου και τώρα που αυτό απομακρύνθηκε επιστρέφουμε στην κανονικότητα» αναφέρει σε ανακοίνωσή της η Ομοσπονδία.
Στο ίδιο μήκος κύματος και η ΓΣΕΕ: «Υπενθυμίζεται προς κάθε κατεύθυνση ότι η κήρυξη ως υποχρεωτικής της ως άνω ΚΣΣΕ δεν αποτελεί «χάρη» κανενός προς τους εργαζόμενους, αλλά οφειλόμενη ενέργεια του Υπουργείου Εργασίας για το σεβασμό απ’ όλους μιας σύμβασης, που αποτέλεσε αντικείμενο εντατικών και κυρίως δύσκολων και ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων ανάμεσα στα συμβαλλόμενα μέρη, τα οποία κατάφεραν να αντιμετωπίσουν και να σταθμίσουν τόσο τις επιπτώσεις της πανδημίας, όσο και την παραβατικότητα και επικινδυνότητα των όρων και των συνθηκών εργασίας του κλάδου (αδήλωτη εργασία, ψευδώς δηλωμένη εργασία, εξαντλητικά ωράρια και συνθήκες εργασίας, διανομές και εργατικά ατυχήματα).
Εάν το Υπουργείο Εργασίας ήρθε αντιμέτωπο με τέτοια πληθώρα ερωτημάτων, όφειλε να καλέσει τα συμβαλλόμενα μέρη, και να τα ενημερώσει με όρους διαφάνειας για την κατάσταση και να καλέσει στο πλαίσιο της συλλογικής τους αυτονομίας να ρυθμίσουν τα ίδια τυχόν ζητήματα που έχουν προκύψει. Και όχι να δίνει μη σύννομες «οδηγίες» εφαρμογής του εξαημέρου, καλυμμένες κάτω από τη συναισθηματική επίκληση των οικογενειακών ή προσωπικών λόγων των εργαζομένων, στην αιχμή της σεζόν, εν μέσω εντατικών συνθηκών εργασίας που επιβαρύνονται μάλιστα από τις καιρικές συνθήκες (καύσωνας) και την
αύξηση των κρουσμάτων από τον κορονοϊό».
Η εγκύκλιος του υπουργείου Εργασίας
Με την εγκύκλιο 64427/2022 παρέχονται διευκρινίσεις σχετικά με την εφαρμογή της από 24.5.2021 Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (ΣΣΕ), «Για τους όρους αμοιβής και εργασίας του προσωπικού των πάσης φύσεως Τουριστικών και Επισιτιστικών καταστημάτων όλης της χώρας για το 2021 – 2023», συνεπεία της κήρυξης αυτής ως γενικώς υποχρεωτικής.
Ειδικότερα γνωστοποιούνται τα εξής:
Σε συνέχεια ερωτημάτων που τίθενται ενώπιον των Υπηρεσιών του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και αφορούν την εφαρμογή της από 24.5.2021 Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (ΣΣΕ), «Για τους όρους αμοιβής και εργασίας του προσωπικού των πάσης φύσεως Τουριστικών και Επισιτιστικών καταστημάτων όλης της χώρας για το 2021 – 2023», με Πράξη Κατάθεσης 14/9.6.2021 και διάρκεια ισχύος από 22.2.2021 έως 22.2.2023, ενημερώνουμε τους ενδιαφερομένους για τα κάτωθι:
1. Η αναφερόμενη ως άνω ΣΣΕ έχει συναφθεί μεταξύ αφενός της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στον Επισιτισμό – Τουρισμό (ΠΟΕΕΤ) και αφετέρου των εργοδοτικών οργανώσεων: «Πανελλήνια Ομοσπονδία Εστιατορικών και Συναφών Επαγγελμάτων» (ΠΟΕΣΕ), «Ομοσπονδία Επαγγελματοβιοτεχνών Ζαχαροπλαστών Ελλάδας» (ΟΕΖΕ) και «Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών, Βιοτεχνών, Εμπόρων Ελλάδας» (ΓΣΕΒΕΕ)1, οι ρυθμίσεις της περιλαμβάνονται σε επτά (7) άρθρα και η διάρκεια ισχύος της, σύμφωνα με το άρ. 7 παρ. 2 αυτής, αρχίζει την 22/02/2021 και λήγει την 22/02/20232. Στο πεδίο εφαρμογής της3, κατά τα αναφερόμενα στα άρ. 1 και 2 αυτής, υπάγονται οι εργαζόμενοι στα τουριστικά και επισιτιστικά καταστήματα όλης της χώρας4, τα οποία (καταστήματα) κατατάσσονται σε δύο (2) ευρείες κατηγορίες: στα καταστήματα της περίπτωσης i (εστιατόρια, ταβέρνες, μπαρ, νυκτερινά κέντρα διασκέδασης, οβελιστήρια, κτλ) και στα καταστήματα της περίπτωσης ii (καφενεία, καφέ-σνακ μπαρ, ουζερί, αναψυκτήρια, καφεζαχαροπλαστεία, κτλ). Οι δεσμευόμενες ειδικότητες των εργαζομένων στα καταστήματα των περιπτώσεων i και ii προσδιορίζονται τόσο στο άρ. 2 όσο και στα επόμενα, όπου περιέχονται ρυθμίσεις αναφορικά με την ελάχιστη αμοιβή αυτών καθώς και τους ιδιαίτερους όρους εργασίας τους.
Σύμφωνα με το άρθρο 8 του ν.1876/1990 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει σήμερα, οι ΣΣΕ (και οι όμοιας έκτασης Αποφάσεις Διαιτησίας του άρθρου 16 του ιδίου νόμου), δεσμεύουν τους εργαζόμενους και εργοδότες που είναι μέλη των συμβαλλομένων συνδικαλιστικών οργανώσεων του κλάδου ή του επαγγέλματος εντός του τοπικού, επαγγελματικού και χρονικού πεδίου τους (ή των εν διενέξει αντίστοιχα), εκτός αν κηρυχθούν γενικώς υποχρεωτικές με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, κατά τις διατάξεις των παρ. 2 και 3 του άρθρου 11 του ν.1876/1990 όπως ισχύει. Στην τελευταία περίπτωση, η επέκταση ισχύει από την ημερομηνία δημοσίευσης της απόφασης του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων στην Εφημερίδα Κυβερνήσεως και η ισχύς της λήγει τρεις (3) μήνες μετά την πάροδο ισχύος της συλλογικής ρύθμισης (άρ. 11 παρ. 3 του ίδιου νόμου).
2. Εν προκειμένω, στο ΦΕΚ Β/3354/29-06-2022 δημοσιεύθηκε η 59438/22-06-2022 ΥΑ με την οποία κηρύσσεται γενικώς υποχρεωτική για όλους τους εργοδότες και εργαζόμενους του κλάδου, που αυτή αφορά, η αναφερόμενη παραπάνω ΣΣΕ. Κατά συνέπεια, από την ημερομηνία δημοσίευσής της σε ΦΕΚ και για τρεις (3) μήνες μετά τη συμβατική – συμφωνημένη λήξη της (δηλαδή έως 22/05/2023), η εφαρμογή της ΣΣΕ στους εργαζόμενους και εργοδότες, οι οποίοι αναφέρονται στο πεδίο εφαρμογής της, καθίσταται υποχρεωτική, ανεξαρτήτως της συμμετοχής των εργαζομένων και των εργοδοτών που αφορά, στις αντίστοιχες συνδικαλιστικές οργανώσεις εργαζομένων και οργανώσεις εργοδοτών.
Διευκρινίζεται, επομένως, ότι η επέκταση της ΣΣΕ με την έκδοση της σχετικής υπουργικής απόφασης, μεταβάλλει το προσωπικό και μόνο πεδίο ισχύος αυτής, ώστε να μην δεσμεύει μόνο τους εργαζόμενους και εργοδότες που είναι μέλη των οργανώσεων που την υπέγραψαν αλλά το σύνολο αυτών, ανεξαρτήτως της συμμετοχής τους ή μη στις οργανώσεις αυτές.
Κατά τα λοιπά, το επαγγελματικό, τοπικό και χρονικό πεδίο ισχύος παραμένουν αμετάβλητα.
3. Με την κήρυξη της ΣΣΕ ως γενικώς υποχρεωτικής, κάθε επιχείρηση – εργοδότης του αυτού κλάδου οφείλει να εφαρμόσει το περιεχόμενο των μισθολογικών και άλλων ρυθμίσεών της στο σύνολο του προσωπικού που απασχολεί, δηλαδή σε κάθε ατομική σύμβαση-σχέση εργασίας, με την προϋπόθεση ότι το προσωπικό αυτό απασχολείται σε μία εκ των εκεί αναφερομένων ειδικοτήτων. Υπενθυμίζεται ότι οι ΣΣΕ κάθε είδους καθορίζουν κατώτατα όρια αποδοχών και λοιπών όρων εργασίας για τους εργαζόμενους και εργοδότες που αφορούν, χωρίς να αποκλείεται, σύμφωνα με την αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης, η συμφωνία με ατομική σύμβαση υψηλότερων συνολικών αποδοχών ή ευνοϊκότερων, κατά περίπτωση, λοιπών ρυθμίσεων5.
Κατά συνέπεια, όπως σε κάθε περίπτωση αμφίπλευρης δέσμευσης από ισχύουσα συλλογική ρύθμιση εργασίας, η επιχείρηση – εργοδότης θα προχωρήσει, για κάθε εργαζόμενο, σε υπολογισμό του συνόλου των (οφειλομένων) μηνιαίων τακτικών αποδοχών, λαμβάνοντας υπόψη τόσο το βασικό μισθό της ΣΣΕ όσο και τυχόν επιμέρους επιδόματα, εκ των προβλεπομένων στη ΣΣΕ, σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις που οι συμβληθείσες οργανώσεις προσδιόρισαν στο κείμενο της σύμβασής τους. Ακολούθως, σε περίπτωση που οι έως τότε καταβαλλόμενες μηνιαίες τακτικές αποδοχές υπολείπονται των αποδοχών που προκύπτουν δυνάμει της εφαρμογής της υποχρεωτικής ΣΣΕ, αυτές οφείλουν να αναπροσαρμοστούν προς τα πάνω, ώστε να μην υπολείπονται των αποδοχών που προκύπτουν από τη ΣΣΕ.
Διευκρινίζεται ότι, καθώς κατά το χρόνο σύναψης της συγκεκριμένης ΣΣΕ, ο νομοθετημένος κατώτατος μισθός υπολειπόταν των συμβατικών βασικών μισθών των επιμέρους ειδικοτήτων, ο συνολικός μισθός (βασικός και τυχόν επιδόματα) που προέκυπτε, βάσει της ΣΣΕ, υπερέβαινε τον, ισχύοντα τότε, κατώτατο μισθό. Ωστόσο, έπειτα από τη διπλή εφετινή αύξηση του νομοθετημένου κατώτατου μισθού/ημερομισθίου6, παρατηρείται το φαινόμενο ορισμένοι βασικοί μισθοί ειδικοτήτων (π.χ. Μάγειρα γ’, μπουφετζή) να υπολείπονται του εν ισχύ νομοθετημένου κατώτατου μισθού. Στις περιπτώσεις αυτές, ακολουθείται η ως άνω περιγραφόμενη μέθοδος υπολογισμού του συνόλου των (οφειλομένων) μηνιαίων τακτικών αποδοχών βάσει της ΣΣΕ (βασικός μισθός και τυχόν επιδόματα). Εφόσον το προκύπτον συνολικό ποσό εξακολουθεί να υπολείπεται του εν ισχύ νομοθετημένου κατώτατου (π.χ. σε περίπτωση μη συμπλήρωσης των προϋποθέσεων για την καταβολή επιμέρους επιδομάτων), τότε οι καταβαλλόμενες μηνιαίες τακτικές αποδοχές δεν θα πρέπει να υπολείπονται αυτού, αλλά να αναπροσαρμοστούν αναλόγως.
4. Σε όσες περιπτώσεις η σύμβαση – σχέση εργασίας ενός ή περισσοτέρων εργαζομένων εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής (τοπικό, προσωπικό, χρονικό και επαγγελματικό) περισσοτέρων ΣΣΕ, θα τύχουν εφαρμογής οι διατάξεις του άρθρο 10 του ν.1876/1990 περί συρροής.
5. Σε όσες περιπτώσεις επιχειρήσεων – εργοδοτών προκύψει, κατά τα ως άνω, υποχρέωση μεταβολής αποδοχών (για όλους ή ορισμένους εκ των εργαζομένων τους) ή άλλων στοιχείων, ακολουθείται η υφιστάμενη διαδικασία κατάθεσης συμπληρωματικών/τροποποιητικών πινάκων στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ, κατά τα οριζόμενα στην ΥΑ 40331/Δ1.13521/2019 «Επανακαθορισμός όρων ηλεκτρονικής υποβολής εντύπων αρμοδιότητας Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) και Οργανισμού Απασχολήσεως Εργατικού Δυναμικού (Ο.Α.Ε.Δ.)», όπως ισχύει7.
6. Υπενθυμίζεται ότι, με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 38 του ν.1892/1990, όπως ισχύουν, οι οποίες εντάσσονται στον πυρήνα των ρυθμίσεων αναγκαστικού δικαίου, προβλέπεται ρητώς ότι οι εργαζόμενοι με σύμβαση ή σχέση εργασίας μερικής απασχόλησης απολαμβάνουν ίσης μεταχείρισης και δεν επιτρέπεται να αντιμετωπίζονται δυσμενώς σε σχέση με τους αντίστοιχους εργαζόμενους με πλήρη απασχόληση στην επιχείρηση. Ως εκ τούτου, ευνόητο είναι, σύμφωνα με το ανωτέρω θεσμικό πλαίσιο, ότι το σύστημα της πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας που προβλέπεται στην παρούσα ΣΣΕ, εφαρμόζεται υποχρεωτικά και για τους εργαζόμενους με σύμβαση μερικής απασχόλησης της οικείας επιχείρησης.
7. Περαιτέρω, σύμφωνα και με το άρθρο 7 παρ. 2 του ν. 1876/1990) δύναται ο εργαζόμενος να ζητήσει με αίτησή του στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ, τον επιμερισμό των σαράντα (40) ωρών εργασίας εβδομαδιαίως σε έξι (6) ημέρες αντί για πέντε (5), για προσωπικούς ή και για οικογενειακούς λόγους, μέχρι και πριν την ανάληψη της υπηρεσίας του. Το ως άνω αίτημα θα υποβάλλεται ηλεκτρονικά και θα εγκρίνεται (ή θα απορρίπτεται) από τον εργοδότη.
1 Προσωπικό πεδίο ισχύος της ΣΣΕ.
2 Χρονικό πεδίο ισχύος της ΣΣΕ.
3 Επαγγελματικό πεδίο ισχύος της ΣΣΕ, ήτοι κατηγορίες επιχειρήσεων – εργοδοτών και συγκεκριμένες αναφερόμενες ειδικότητες εργαζομένων.
4 Τοπικό πεδίο ισχύος της ΣΣΕ.
5 Ατομικές συμβάσεις εργασίας και συλλογικές συμβάσεις εργασίας κάθε είδους δεν επιτρέπεται να ορίζουν μηνιαίες τακτικές αποδοχές ή ημερομίσθιο πλήρους απασχόλησης, υπολειπόμενες από το νομοθετικώς καθορισμένο κατώτατο μισθό και ημερομίσθιο ή της αντίστοιχης προκύπτουσας αναλογίας για τις συμβάσεις μερικής απασχόλησης (άρθρο 103, παρ. ιβ’ του ν.4172/2013). Οι όροι ατομικών συμβάσεων εργασίας, που αποκλίνουν από τους κανονιστικούς όρους συλλογικών συμβάσεων εργασίας, είναι επικρατέστεροι, εφ’ όσον παρέχουν μεγαλύτερη προστασία στους εργαζόμενους (άρθρο 7, παρ. 2 του ν.1876/1990)·
6 Υπενθυμίζεται ότι από 1.5.2022, ο νόμιμος κατώτατος μισθός και το νόμιμο κατώτατο ημερομίσθιο, σύμφωνα με την υπ’ αρ. 38866/21.4.2022 Υ.Α., έχουν ως εξής:
α) Για τους υπαλλήλους ο κατώτατος μισθός ορίζεται στα επτακόσια δεκατρία ευρώ (713,00 €).
β) Για τους εργατοτεχνίτες το κατώτατο ημερομίσθιο ορίζεται στα τριανταένα ευρώ και ογδόντα πέντε λεπτά (31,85 €).
7 Επισημαίνεται ότι στο άρ. 5 της αναφερόμενης απόφασης, όπως ισχύει, καθορίζονται οι προθεσμίες υποβολής εκάστου στοιχείου στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ («5.18 Ο εργοδότης ή ο κατά περίπτωση υπόχρεος υποβάλλει το έντυπο Ε4 συμπληρωμένο μόνο ως προς τα στοιχεία αλλαγής ή τροποποίησης του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας το αργότερο έως και την ίδια ημέρα αλλαγής ή τροποποίησης του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας και σε κάθε περίπτωση πριν την ανάληψη υπηρεσίας από τους εργαζομένους…5.19 Ο εργοδότης υποβάλλει το έντυπο Ε4 συμπληρωμένο μόνο με τα στοιχεία της μεταβολής των αποδοχών εντός δεκαπέντε (15) ημερών από τη μεταβολή»).
