«Για 20 χρόνια, έχοντας πιστέψει τον μύθο του ‘Τέλους της Ιστορίας’ και ότι πλέον δεν έχουν εχθρούς, οι ελίτ της Ευρώπης έδειξαν ακατανόητη αφέλεια και εγκληματική επιπολαιότητα. Είναι λάθος να πιστεύουμε ότι δεν έχουμε εχθρούς κι ότι η ειρήνη έχει εδραιωθεί». Με τα παραπάνω λόγια ξεκίνησε την εισήγησή του ο Raphaël Glucksmann πρόεδρος της επιτροπής INGE του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατά την χθεσινή δημοσιογραφική ενημέρωση με θέμα την Υπεράσπιση της Δημοκρατίας της ΕΕ από ξένες παρεμβάσεις που διοργανώθηκε από το Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα.
Η ενημέρωση στην οποία συμμετείχαν η επικεφαλής της Μονάδας Εκπροσώπων Τύπου του ΕΚ Delphine Colard, ο επικεφαλής Στρατηγικής Επικοινωνίας στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (EAAS) Lutz Guellner και ο επικεφαλής της Μονάδας Ανάπτυξης και Εφαρμογής Πολιτικών του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κυβερνοασφάλεια (ΕNISA) Ευάγγελος Ουζούνης έγινε με την αφορμή της ολοκλήρωσης σχετικής έρευνας της Επιτροπής INGE. Στόχος αυτής όπως και της ίδιας της έκθεσης, ήταν να αναδείξει τους τρόπους τρόπους με τους οποίους κακόβουλες ξένες δυνάμεις χειραγωγούν την πληροφόρηση και παρεμβαίνουν στο εσωτερικό της ΕΕ αλλά και τις λύσεις που θα πρέπει να υιοθετήσει η ΕΕ ώστε να διασφαλίσει τις δημοκρατικές της διαδικασίες.
«Για 18 μήνες αναλύουμε πόσο μεγάλη και πόσο βαθιά είναι η απειλή» ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Glucksmann συμπληρώνοντας ότι το μέγεθός της είναι άμεσα εξαρτώμενο από τις διαφορετικές πηγές από τις οποίες προέρχεται αλλά κι από τις πολλαπλές μορφές που δύναται να πάρει. Πέρα από τις κυβερνοεπιθέσεις που εντείνονται όλο και περισσότερο ειδικά μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, η απειλή μπορεί να πάρει την μορφή της χειραγώγησης της πληροφόρησης, των εξωτερικών παρεμβάσεων κατά τις εκλογικές διαδικασίες με την χρήση επιγραμμικών πλατφορμών, της συγκεκαλυμμένης χρηματοδότησης πολιτικών δραστηριοτήτων από ξένους παράγοντες και δωρητές ακόμα και της επιστράτευσης πρώην πολιτικών μεγάλου κύρους για να σπείρουν τη διχόνοια στον δημόσιο διάλογο.
Οι προαναφερθείσες προσπάθειες εντείνονται από τα κενά στη νομοθεσία και από τον ελλιπή συντονισμό μεταξύ των κρατών μελών, όπως συμπεραίνει η έκθεση κι όπως επεσήμαναν και οι συμμετέχοντες της ενημέρωσης. Για όλους τους παραπάνω λόγους η λήψη μέτρων αλλά και η υιοθέτηση μιας κοινής στρατηγικής είναι επιτακτική και θα πρέπει να υιοθετηθεί σε επίπεδο Ένωσης.
Τα μέτρα που προτείνονται
Στα μέτρα που προτείνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να πάρει η ΕΕ συμπεριλαμβάνονται
- η επιβολή ειδικών κυρώσεων όσον αφορά τις ξένες παρεμβάσεις και τις εκστρατείες παραπληροφόρησης.
- η δημόσια χρηματοδότηση σε πλουραλιστικά και ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης ευρείας κυκλοφορίας, σε δημοσιογράφους, ελεγκτές γεγονότων και ερευνητές
- η εξέταση ενδεχόμενης ανάκλησης αδειών λειτουργίας οργανισμών που προωθούν ξένη κρατική προπαγάνδα
Παράλληλα προτείνεται η άμεση κινητοποίηση οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού για τη σωστή ενημέρωση, κατά το παράδειγμα της Ταϊβάν. Σημειωτέον ότι τα επτά μέλη της Ειδικής Επιτροπής για τις ξένες παρεμβάσεις και την παραπληροφόρηση (INGE) έχουν ήδη συναντηθεί με την Πρόεδρο της Ταϊβάν, Tsai Ing-wen, εκπροσώπους των αρχών της Ταϊβάν καθώς και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Κατά την επίσκεψη αυτή συζήτησαν το καινοτόμο σύστημα της Ταϊβάν για την καταπολέμηση των εκστρατειών παραπληροφόρησης και άλλων τύπων υβριδικών επιθέσεων, το οποίο περιλαμβάνει τη συνεργασία μεταξύ κυβέρνησης, ανεξάρτητων ΜΚΟ που ειδικεύονται στον έλεγχο των γεγονότων, αλλά και δημοφιλών πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης. Πέρα από τον εντοπισμό της παραπληροφόρησης η χώρα προωθεί και την εκπαίδευση των μέσων ενημέρωσης ώστε να εντοπίζεται η παραπληροφόρησης και να σταματά έγκαιρα η διάδοση μηνυμάτων χειραγώγησης ώστε να αντιμετωπίζονται άμεσα οι εξωτερικά οργανωμένες εκστρατείες αποσταθεροποίησης και να καθίσταται ολόκληρη η κοινωνία πιο ανθεκτική.
Τα προτεινόμενα μέτρα στοχεύουν και στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, οι οποίες χρησιμοποιούνται ως μέσα εξωτερικής παρέμβασης. Στόχος είναι να υποχρεωθούν να σταματήσουν να προωθούν «ψεύτικους» λογαριασμούς που διαδίδουν παραπληροφόρηση από το εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένων και λογαριασμών σε άλλες γλώσσες εκτός των αγγλικών.
Οι προτάσεις επεκτείνονται ωστόσο μέχρι και τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια προτείνοντας να επανεξετάσουν τη συνεργασία τους με τα ινστιτούτα Κομφούκιου, τα οποία λειτουργούν ως πλατφόρμες προώθησης των κινεζικών συμφερόντων.
Ιδιαίτερη πρόβλεψη υπάρχει και για τις «άκρως ακατάλληλες» σχέσεις ορισμένων ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων και της Ρωσίας οι οποίες για να διακοπούν θα πρέπει να απαγορευθεί η χρηματοδότηση ευρωπαϊκών και εθνικών πολιτικών κομμάτων από το εξωτερικό. Επιπλέον προβλέπεται να καταστεί δυσκολότερη η πρόσληψη πρώην πολιτικών μεγάλου κύρους από ξένους παράγοντες μετά τη λήξη των καθηκόντων τους
Τέλος στο επίκεντρο μπαίνει και η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο η οποία θα πρέπει να βελτιωθεί και μέσω της απαγόρευσης χρήσης λογισμικών κατασκοπείας όπως το Pegasus. Να θυμίσουμε ότι σε αυτό το πλαίσιο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανακοίνωσε πρόσφατα την σύσταση μιας νέας επιτροπής για την διερεύνηση της χρήσης του κατασκοπευτικού λογισμικού Pegasus, η οποία θα διερευνήσει τις καταγγελίες περί παραβίασης του δικαίου της ΕΕ κατά τη χρήση του λογισμικού παρακολούθησης, μεταξύ άλλων, από την Ουγγαρία και την Πολωνία. Η επιτροπή θα εξετάσει τους υφιστάμενους εθνικούς νόμους που διέπουν την παρακολούθηση και κατά πόσον το κατασκοπευτικό λογισμικό Pegasus χρησιμοποιήθηκε για πολιτικούς σκοπούς, για παράδειγμα, κατά δημοσιογράφων, πολιτικών και δικηγόρων.
«Τα μέτρα που προτείνονται στην έκθεση της Επιτροπής είναι πολλά, δεν είναι ωστόσο αρκετά. Θα πρέπει να βρούμε το πολιτικό θάρρος να υιοθετήσουμε ακόμα περισσότερα και να διασφαλίσουμε ότι όλες οι χώρες ακόμα κι αν δεν βρίσκονται στο ίδιο ακριβώς σημείο εναρμονίζονται στα βασικά» κατέληξε ο κ. Glucksmann.
