Τα τελευταία χρόνια σημειώνονται ανακατατάξεις στον επιχειρηματικό χάρτη των ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας, διαμορφώνοντας νέες προοπτικές για την ανάπτυξη του κλάδου.
Μεγάλα ιδιωτικά θεραπευτήρια και κλινικές άλλαξαν ιδιοκτησιακό καθεστώς, περνώντας στον έλεγχο μεγάλων επενδυτικών οίκων του εξωτερικού, με επιχειρηματικά deals που αποτελούν τους «καρπούς» ενός επενδυτικού ενδιαφέροντος το οποίο οι πληροφορίες «θέλουν» να παραμένει ζωηρό.
Ήδη από τα τέλη του 2018, ένα από τα μεγαλύτερα επενδυτικά funds παγκοσμίως, το αμερικανικό CVC Capital Partners, δίνει «ψήφο εμπιστοσύνης» στην Ελλάδα και, μέσω του Ομίλου Hellenic Healthcare Group (HHG), συμπεριλαμβάνει πλέον στο χαρτοφυλάκιό του έξι θεραπευτήρια στην Ελλάδα (Metropolitan, «Υγεία», «Μητέρα», ΙΑΣΩ General, «Λητώ», Creta InterClinic), αλλά και το Απολλώνειο Ιδιωτικό Νοσοκομείο, η εξαγορά του οποίου σηματοδότησε την είσοδο του HHG στην Κυπριακή αγορά υπηρεσιών υγείας και το πρώτο άνοιγμα των εργασιών του εκτός Ελλάδας.
Το 2019 το ΙΑΣΩ πέρασε στον έλεγχο του αμερικανικού fund Oaktree Capital Management, με μία συμφωνία η οποία, εκτός από τη μαιευτική κλινική στο Μαρούσι, περιλάμβανε και την παιδιατρική κλινική, το Ιασώ Θεσσαλίας και το κέντρο αποκατάστασης «Φιλοκτήτης».
Το 2020 ανακοινώθηκε συμφωνία για την πώληση της Ευρωκλινικής Αθηνών σε ομάδα επενδυτών, με μεγαλύτερο μέτοχο το fund LPE II LP, το οποίο διαχειρίζεται η ΒΜΟ Private Equity. Πρόκειται για εταιρεία της ΒΜΟ Global Asset Management, ενός διεθνούς επενδυτή που διαχειρίζεται κεφάλαια άνω των 270 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Το Oaktree Capital επανέρχεται με ένα νέο deal, αυτή τη φορά με τον ελληνικό Όμιλο «Ιατρικό Αθηνών», που σηματοδοτεί την ενίσχυση του ΙΑΣΩ και την περαιτέρω ανάπτυξη της δυναμικότητας του Ιατρικού. Στα τέλη του 2021 ο Όμιλος ανακοίνωσε τη μεταβίβαση του συνόλου της επιχειρηματικής δραστηριότητας του μαιευτηρίου «ΓΑΙΑ» στο αμερικανικό επενδυτικό κεφάλαιο. Η μεταβίβαση έγινε στο πλαίσιο εξορθολογισμού των λειτουργιών του Ιατρικού Αθηνών στο Μαρούσι καθώς τόσο η γενική κλινική όσο και το «ΓΑΙΑ» λειτουργούσαν στο 100% της δυναμικότητάς τους, χωρίς δυνατότητα περαιτέρω ανάπτυξης της λειτουργίας τους, λόγω χωροταξικών περιορισμών. Σημειώνεται ότι το Ιατρικό Αθηνών, έχει στο μετοχολόγιό του, εκτός από το Γιώργο Αποστολόπουλο (44,4%), και τη γερμανική Asklepios International Gmbh (36,3%). Αυτή την περίοδο υλοποιεί επενδυτικό πλάνο στη Θεσσαλονίκη, προϋπολογισμού 10 εκατ. ευρώ, με την ανέγερση ακινήτου πλησίον του Ιατρικού Διαβαλκανικού.
Στο «κάδρο» των συγχωνεύσεων και των εξαγορών των τελευταίων ετών στο χώρο της υγείας βρίσκεται και το σχήμα που συμμετέχει το αμερικανικό επενδυτικό κεφάλαιο Farallon Capital, στον έλεγχο του οποίου πέρασε το 2020 η Euromedica.
Η επιλογή έμπειρων επενδυτών να «ποντάρουν» σε εταιρείες του χώρου στην Ελλάδα αποτελεί «εχέγγυο» για τις μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης του κλάδου, με στελέχη του να προβλέπουν ότι η επόμενη τριετία θα είναι καθοριστική. Μελέτη της ICAP (2020) συγκαταλέγει στα δυνατά σημεία της ιδιωτικής υγειονομικής περίθαλψης το γεγονός ότι δραστηριοποιούνται μεγάλοι και καλά οργανωμένοι επιχειρηματικοί όμιλοι με μακρά εμπειρία στο χώρο, την τάση της σταδιακής γήρανσης του πληθυσμού, την εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης και τις χρόνιες αδυναμίες του δημόσιου συστήματος υγείας. Ευκαιρίες για τον κλάδο συνιστούν μεταξύ άλλων, η επέκταση των υφιστάμενων εταιρειών σε αγορές του εξωτερικού, η ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού, η σύναψη συμβάσεων με ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες, καθώς και η εξειδίκευση σε τομείς όπου υπάρχουν περιθώρια ανάπτυξης.
«Χρυσή» ευκαιρία ο ιατρικός τουρισμός
Τα ιδιωτικά θεραπευτήρια στη χώρα μας έχουν επενδύσει μεγάλα κεφάλαια σε ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό και σε συνδυασμό με το υψηλού επιπέδου επιστημονικό προσωπικό, παρέχουν πλέον διεθνώς ανταγωνιστικές υπηρεσίες υγείας. Ο εκσυγχρονισμός των υπηρεσιών υγείας σύμφωνα με τα υψηλότερα πρότυπα επιτρέπει στον κλάδο να ακολουθήσει την οδό της εξωστρέφειας, με τον ιατρικό τουρισμό να αποτελεί έναν «προορισμό» με σημαντικές προοπτικές. Ήδη, ορισμένα θεραπευτήρια έχουν λάβει χαρακτηρισμούς και διακρίσεις στο πεδίο αυτό, ωστόσο, η Ελλάδα, μέχρι σήμερα δεν έχει βρει την θέση που της αναλογεί στον παγκόσμιο σχετικό χάρτη.
Διάφορες εκτιμήσεις τοποθετούν τον αριθμό των ανθρώπων που ταξιδεύουν σε άλλες χώρες για ιατρικούς λόγους κάθε χρόνο από 5 μέχρι 14 εκατομμύρια, με ετήσιο τζίρο δεκάδων δισ. ευρώ. Το Global Wellness Institute εκτιμά ότι περίπου το 7% όλων των εγχώριων και διεθνών ταξιδιών είναι ταξίδια ιαματικού τουρισμού και τουρισμού υγείας. Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 2013 η Ταϊλάνδη προσέλκυσε 1,2 εκατ. ασθενείς, το Μεξικό 1 εκατ., οι ΗΠΑ 800.000, η Σιγκαπούρη 600.000 και η Ινδία 400.000. Η Τουρκία, με 42 διεθνώς πιστοποιημένα νοσοκομεία ιατρικού τουρισμού, το 2015 ξεπέρασε τους 600.000 ασθενείς/τουρίστες. Η Ελλάδα, αντίστοιχα, προσελκύει περίπου 85.000 τέτοιους τουρίστες κάθε χρόνο, οι οποίοι αναζητούν κυρίως ορθοπεδικές, ογκολογικές, αισθητικές, καρδιολογικές και νευρολογικές-νευροχειρουργικές ιατρικές θεραπείες, καθώς και θεραπείες γονιμότητας.
Εκτιμάται ότι ο μέσος ασθενής ταξιδιώτης στην Ελλάδα είναι ηλικίας 45-55 ετών, μεσαίου ή ανώτερου εισοδήματος, ο οποίος μένει κατά μέσο όρο επτά ημέρες, συνοδεύεται από ένα ακόμα άτομο, έρχεται συνήθως στην Αθήνα και ξοδεύει περίπου 5.000 ευρώ μαζί με το συνοδό του (οι απλοί τουρίστες ξοδεύουν 1.500 ευρώ στο ίδιο διάστημα). Σε έρευνα του 2014, εκτιμήθηκε ότι μόνο από τις 4 βασικές χώρες προέλευσης τουριστών στην Ελλάδα, περίπου 500.000 επισκέπτες έχουν και ανεκπλήρωτες ανάγκες υγείας, δηλαδή ανάγκες για θεραπεία που δεν μπορούν να ικανοποιήσουν στη χώρα τους για οποιονδήποτε λόγο (οικονομικό, αναμονή κλπ.). Σημειώνεται ότι το κόστος υπηρεσιών υγείας στη χώρα μας, θεωρείται χαμηλό, τουλάχιστον σε σύγκριση με τις ανεπτυγμένες χώρες.
Ευοίωνες οι προβλέψεις
Μετά την κάμψη που καταγράφηκε λόγω της πανδημίας Covid-19 και των ταξιδιωτικών περιορισμών που αυτή επέβαλλε, ο ιατρικός τουρισμός αναμένεται να ανακάμψει πλήρως το 2022, σύμφωνα με την GlobalData. Η εταιρεία εκτιμά ότι υπήρξαν περισσότερες από 14 εκατομμύρια επισκέψεις ιατρικών τουριστών, παγκοσμίως, το 2019 και προβλέπει ότι ο αριθμός αυτός θα συνεχίσει να αυξάνεται με σύνθετο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης (CAGR) 4,5% έως το 2024. Ορισμένες, μάλιστα, από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες αγορές προβλέπεται να αυξηθούν σε CAGR έως και 15% τα επόμενα χρόνια. Αρκετοί σύνθετοι παράγοντες συμβάλλουν στην ταχέως αναπτυσσόμενη βιομηχανία ιατρικού τουρισμού, όπως το αυξανόμενο κόστος υγειονομικής περίθαλψης μεταξύ των ανεπτυγμένων χωρών, η τεχνολογική πρόοδος και οι υποδομές στις χώρες προορισμού καθώς και η άνοδος των διεθνών οργανισμών διαπίστευσης.
Δεδομένου ότι η χώρα μας αποτελεί ούτως ή άλλως δημοφιλή τουριστικό προορισμό και σε συνδυασμό με την εντυπωσιακή πρόοδο που σημειώνεται στον τομέα των υπηρεσιών υγείας αλλά και με τις ανάγκες που αναδύονται παγκοσμίως, ο ιατρικός τουρισμός εκτιμάται ότι αποτελεί μία «χρυσή» ευκαιρία για την ανάπτυξη και για την ενίσχυση της οικονομίας στη χώρα μας.
Ώθηση αναμένεται να δώσει το νέο σχετικό πλαίσιο που ανακοινώθηκε ότι θα θεσπιστεί υπό την καθοδήγηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, καθώς το υφιστάμενο καθιστά την ανάληψη πρωτοβουλιών από τις επιχειρήσεις σε αυτόν τον τομέα πολύ δύσκολη, όπως αναφέρεται σε μελέτη της ΔΙΑΝΕΟΣΙΣ. Σύμφωνα με τον αρμόδιο υπουργό Βασίλη Κικίλια, το νέο πλαίσιο θα στοχεύει να καλύψει όλες τις πτυχές του ιατρικού τουρισμού και του τουρισμού ευεξίας για όσους επισκέπτονται τη χώρα μας.
Ήδη, κοινό πρόγραμμα δράσης στον τουρισμό μεταξύ Ελλάδας και Κίνας, για την περίοδο 2022-2024, που υπογράφηκε μεταξύ του Βασίλη Κικίλια και του πρέσβη της Κίνας στη χώρα μας, επικεντρώνεται στη συνεργασία σε συγκεκριμένους τομείς, μεταξύ των οποίων και ειδικές μορφές τουρισμού, όπως ο ιατρικός τουρισμός και τουρισμός ευεξίας.
