Πληθαίνουν τα περιστατικά ευλογιάς των πιθήκων στην Ευρώπη, θέτοντας σε συναγερμό υγειονομικές αρχές και επιστήμονες. Το κακό προηγούμενο με την πανδημία Covid-19 έχει ανεβάσει την ανησυχία στα... ύψη, εντούτοις η κατάσταση αυτή δεν φαίνεται να απειλεί την «κανονικότητα» που μετά από δύο και πλέον χρόνια ζούμε.
Σύμφωνα με τη σχετική έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC), που δημοσιεύτηκε την Πέμπτη (19/5), το πρώτο κρούσμα στην Ευρώπη αναφέρθηκε από την Υπηρεσία Ασφάλειας της Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKHSA) στις 7 Μαΐου και πιστεύεται ότι είναι εισαγόμενο. Στις 14 Μαΐου 2022, εντοπίστηκαν δύο ακόμη κρούσματα στο ΗΒ. Και τα δύο άτομα ζούσαν στο ίδιο νοικοκυριό, αλλά χωρίς πρόσφατο ιστορικό ταξιδιού και καμία επαφή με την περίπτωση που αναφέρθηκε στις 7 Μαΐου. Άλλα τέσσερα κρούσματα επιβεβαιώθηκαν από την UKHSA στις 16 Μαΐου, επίσης χωρίς πρόσφατο ιστορικό ταξιδιού σε ενδημικές περιοχές και δεν ήταν επαφές των κρουσμάτων που αναφέρθηκαν στις 7 και 14 Μαΐου. Όλες οι περιπτώσεις που αναφέρθηκαν στις 16 Μαΐου ήταν άνδρες που αυτοπροσδιορίζονταν ως άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες (MSM).
Επιπλέον, στις 18 Μαΐου, η Πορτογαλία ανέφερε πέντε επιβεβαιωμένα κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων και περισσότερα από 20 ύποπτα κρούσματα. Όλες οι περιπτώσεις ήταν νεαροί άνδρες και όλες στη Λισαβόνα και την κοιλάδα του Τάγου. Η Ισπανία ανέφερε επίσης οκτώ ύποπτα κρούσματα. Σύμφωνα με τα διεθνή μέσα, αργότερα την Πέμπτη η γειτονική Ιταλία επιβεβαίωσε την πρώτη περίπτωση, ενώ το βράδυ γνωστοποιήθηκε το πρώτο πιθανό κρούσμα στη Γαλλία και συγκεκριμένα στο Παρίσι.
Οι επιστήμονες στην Ελλάδα συνιστούν ψυχραιμία, διαβεβαιώνοντας ότι οι υγειονομικές αρχές είναι σε επαγρύπνηση προκειμένου να αντιμετωπιστούν τυχόν περιστατικά στη χώρα μας.
«Δεν υπάρχει κανένας λόγος πανικού. Ο ιός δεν μεταδίδεται τόσο εύκολά, η θνητότητα είναι χαμηλή και είμαστε σε επαγρύπνηση προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τυχόν περιστατικά. Έχουν δοθεί οι κατάλληλες οδηγίες στους επαγγελματίες υγείας για τα μέτρα πρόληψης. Αντίστοιχες οδηγίες θα δοθούν και στην κοινότητα. Σε κάθε περίπτωση είναι κάτι που δεν μπορεί να προκαλέσει πανδημία. Δεν είναι καινούριο νόσημα. Το καινούριο δεδομένο είναι ότι εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα σε σχέση με το παρελθόν. Αλλά στην πλειονότητα των περιστατικών δεν προκαλεί σοβαρή νόσο. Με ψυχραιμία και με τα κατάλληλα μέτρα και μέσα θα αντιμετωπιστεί με αποτελεσματικότητα», αναφέρει στο Insider ο αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής, αντιπρόεδρος Α’ του ΕΟΔΥ, Δημήτριος Παρασκευής.
Η κλινική εκδήλωση της ευλογιάς των πιθήκων είναι συνήθως ήπια και οι περισσότεροι άνθρωποι αναρρώνουν μέσα σε εβδομάδες. Το ECDC αναφέρει ότι ο κλάδος της Δυτικής Αφρικής, που μέχρι στιγμής έχει εντοπιστεί στα κρούσματα που έχουν αναφερθεί στην Ευρώπη, έχει παρατηρηθεί ότι έχει ποσοστό θνητότητας 3,6% σε μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε αφρικανικές χώρες. Η θνητότητα είναι υψηλότερη μεταξύ των παιδιών και των νεαρών ενηλίκων και τα ανοσοκατεσταλμένα άτομα διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο σοβαρής νόσου.
Όπως εξηγεί ο αντιπρόεδρος του ΕΟΔΥ, «η θνητότητα αυτή αναφέρεται σε συνθήκες όχι αναπτυγμένου κόσμου, αλλά αναπτυσσόμενου», κατά συνέπεια δεν είναι ενδεικτική για το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρώπη, όπου προς το παρόν δεν υπάρχει εικόνα αλλά εκτιμάται ότι θα είναι πολύ χαμηλότερο. Ο ίδιος σημειώνει ότι η θνητότητα στο Κογκό είναι της τάξης του 1%.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), το ποσοστό θνητότητας κυμαίνεται μεταξύ 0 και 11 % στο γενικό πληθυσμό.
Μετάδοση και συμπτώματα
Η ευλογιά των πιθήκων είναι μια ιογενής ασθένεια. Η μετάδοση στον άνθρωπο μπορεί να συμβεί μέσω επαφής με μολυσμένο ζώο ή άνθρωπο ή με ανθρώπινο σωματικό υλικό που περιέχει τον ιό. Μεταξύ των ανθρώπων ο ιός μεταδίδεται κυρίως μέσω μεγάλων αναπνευστικών σταγονιδίων. Δεδομένου ότι τα σταγονίδια δεν μπορούν να ταξιδέψουν μακριά, απαιτείται παρατεταμένη, πρόσωπο με πρόσωπο επαφή. Ο ιός μπορεί επίσης να εισέλθει στο σώμα μέσω σωματικών υγρών, υλικού δερματικής βλάβης ή έμμεσης επαφής με υλικό βλάβης.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκέφαλο, μυϊκούς πόνους, οσφυαλγία, πρησμένους λεμφαδένες, ρίγη και εξάντληση. Συνήθως αναπτύσσεται ένα εξάνθημα, το οποίο συχνά ξεκινά από το πρόσωπο και στη συνέχεια εξαπλώνεται σε άλλα μέρη του σώματος, συμπεριλαμβανομένων των γεννητικών οργάνων. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα πρόσφατα ανιχνευμένα κρούσματα μεταξύ των MSM έχουν αναφέρει βλάβες στην περιοχή των γεννητικών οργάνων. Το εξάνθημα περνά από διαφορετικά στάδια και μπορεί να μοιάζει με ανεμοβλογιά ή σύφιλη, πριν τελικά σχηματίσει μια εσχάρα (κακάδι), η οποία αργότερα πέφτει. Η διαφορά εμφάνισης από την ανεμοβλογιά ή τη σύφιλη είναι η ομοιόμορφη εξέλιξη των βλαβών. Η περίοδος επώασης είναι τυπικά 6 έως 16 ημέρες, αλλά μπορεί να είναι έως και 21. Όταν η εσχάρα πέσει, το άτομο δεν είναι πλέον μολυσματικό.
Το νέο (ανησυχητικό) στοιχείο
Από το 2018, έχουν αναφερθεί 7 περιπτώσεις ευλογιάς των πιθήκων στο Ηνωμένο Βασίλειο (το 2021, το 2019 και το 2018), κυρίως με ιστορικό ταξιδιού σε ενδημικές χώρες. Ωστόσο, αυτή είναι η πρώτη φορά που αναφέρονται αλυσίδες μετάδοσης στην Ευρώπη χωρίς γνωστούς επιδημιολογικούς δεσμούς με τη Δυτική και την Κεντρική Αφρική. Αυτά είναι επίσης τα πρώτα κρούσματα που αναφέρθηκαν παγκοσμίως μεταξύ των MSM. Ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων θεωρείται ότι έχει μέτρια μεταδοτικότητα μεταξύ των ανθρώπων. Σε αυτή την περίπτωση, η μετάδοση μεταξύ των σεξουαλικών συντρόφων, λόγω της στενής επαφής κατά τη διάρκεια του σεξ με μολυσματικές δερματικές βλάβες φαίνεται ο πιθανός τρόπος μετάδοσης μεταξύ των MSM. Δεδομένης της ασυνήθιστα υψηλής συχνότητας μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο που παρατηρείται σε αυτό το συμβάν και της πιθανής μετάδοσης από την κοινότητα χωρίς ιστορικό ταξιδιού σε ενδημικές περιοχές, θεωρείται ότι η πιθανότητα περαιτέρω εξάπλωσης του ιού μέσω στενής επαφής, για παράδειγμα κατά τη διάρκεια σεξουαλικών δραστηριοτήτων, είναι υψηλή. Η πιθανότητα μετάδοσης μεταξύ ατόμων χωρίς στενή επαφή θεωρείται χαμηλή.
Η έκταση της κοινοτικής μετάδοσης είναι προς το παρόν άγνωστη. Ωστόσο, στις πληγείσες χώρες της ΕΕ/ΕΟΧ ξεκινά στοχευμένος έλεγχος σε άτομα με ύποπτες κλινικές εκδηλώσεις.
Συστάσεις του ECDC
Τα άτομα που παρουσιάζουν ύποπτα συμπτώματα θα πρέπει να αναζητήσουν εξειδικευμένη φροντίδα, ενώ όσα έχουν πολλούς σεξουαλικούς συντρόφους ή κάνουν περιστασιακό σεξ θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικά.
Τα ύποπτα κρούσματα πρέπει να απομονώνονται, να ελέγχονται και να ειδοποιούνται αμέσως. Στα επιβεβαιωμένα κρούσματα συνιστάται να ελέγχονται οι πριν και μετά τη μόλυνση επαφές τους. Εάν υπάρχουν διαθέσιμα εμβόλια κατά της ευλογιάς στη χώρα, ο εμβολιασμός των στενών επαφών υψηλού κινδύνου θα πρέπει να εξετάζεται μετά από αξιολόγηση κινδύνου-οφέλους. Για σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να εξεταστεί το ενδεχόμενο θεραπείας με αντιικό, εάν είναι διαθέσιμο στη χώρα.
«Το ECDC παρακολουθεί στενά την κατάσταση και βρίσκεται σε επαφή με τα κράτη μέλη της ΕΕ και τις χώρες που συμμετέχουν στην Επιτροπή Ασφάλειας της Υγείας. Μια ταχεία αξιολόγηση κινδύνου βρίσκεται υπό ανάπτυξη και θα δημοσιευθεί στις αρχές της επόμενης εβδομάδας», αναφέρει η έκθεση του ECDC.
Photo: Getty Images
