Παρότι το καλοκαίρι ευνοεί τον έρωτα και τη σεξουαλική ζωή, οι άνδρες θα πρέπει να λάβουν τα μέτρα τους, καθώς οι υψηλές θερμοκρασίες θέτουν σε κίνδυνο τη γονιμότητά τους. Η ζέστη επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα και τον όγκο του σπέρματος, τον αριθμό και τη συγκέντρωση σπερματοζωαρίων, την κινητικότητα και τη μορφολογία τους.
Η έρευνα έχει δείξει, για παράδειγμα, ότι το καλοκαίρι η συγκέντρωση σπέρματος και ο αριθμός των σπερματοζωαρίων παρουσιάζουν έκπτωση, με τις τιμές να είναι περίπου στο 70% από εκείνες που ανευρίσκονται με εξετάσεις τον χειμώνα. Η σοβαρότητα της βλάβης που προκαλείται εξαρτάται από την ένταση, τη συχνότητα και τη διάρκεια της έκθεσης στη θερμότητα.
Εκτός από τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος, υπάρχουν και συνήθειες ή πρακτικές που αφορούν στον τρόπο ζωής των ανδρών το καλοκαίρι, που προκαλούν θερμική καταπόνηση των όρχεων και εντείνουν το πρόβλημα. Το θετικό είναι ότι πολλές από αυτές μπορούν να τροποποιηθούν και να μειωθεί ο κίνδυνος υπογονιμότητας που ελλοχεύει.
«Κατά τη διάρκεια τόσο του 20ού όσο και του 21ου αιώνα έχει παρατηρηθεί μείωση του αριθμού των σπερματοζωαρίων στις δυτικές χώρες. Ορισμένες έχουν επίσης αναφέρει και μια πτωτική τάση στα επίπεδα τεστοστερόνης. Ταυτόχρονα φαίνεται ότι η υπογονιμότητα αποτελεί σημαντικό πρόβλημα εκατομμυρίων ανδρών παγκοσμίως, έχοντας άμεσες και έμμεσες συνέπειες στους ίδιους αλλά και στις οικογένειές τους», μας εξηγεί ο Χειρουργός Ανδρολόγος Ουρολόγος δρ Αναστάσιος Λιβάνιος.
«Οι αιτίες είναι πολλές και μπορεί να κατηγοριοποιηθούν σε ορμονικές διαταραχές οι οποίες εμποδίζουν την ομαλή παραγωγή ορμονών που ρυθμίζουν την παραγωγή σπέρματος, σε δυσλειτουργίες στην εκτόξευσή του (π.χ. λόγω τραυματισμού ή λοίμωξης), σε παθήσεις (π.χ. κιρσοκήλη), και σε παράγοντες που μπορούν να τροποποιηθούν εάν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα. Μεταξύ αυτών είναι και η θερμορύθμιση των όρχεων, αφού από αυτήν εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό η υγιής ανάπτυξη των σπερματοζωαρίων. Το καλοκαίρι στη χώρα μας αυτός ο στόχος δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί», προσθέτει.
Και αυτό επειδή η υπερβολική εποχική ζέστη, αλλά και εκείνη που σχετίζεται με το επάγγελμα ορισμένων ανδρών (π.χ. πυροσβέστες) επηρεάζει τα σπερματοζωάρια, τα οποία φυσιολογικά πολλαπλασιάζονται σε θερμοκρασία τουλάχιστον 2-4 βαθμούς κάτω από εκείνη του υπόλοιπου σώματος. Η συγκεκριμένη συνθήκη αποτελεί και τον λόγο που ο οσχεϊκός σάκος βρίσκεται έξω από αυτό. Και για κάθε αύξηση της θερμοκρασίας των όρχεων κατά 1°C προκαλείται μείωση της σπερματογένεσης κατά 14%.
Οι παράγοντες
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που αυξάνουν τη θερμοκρασία των όρχεων και μπορούν να ομαδοποιηθούν ανάλογα με τις συνήθειες, τον τρόπο ζωής, τους επαγγελματικούς παράγοντες και την κλιματική αλλαγή.
Μια πρόσφατη ανασκόπηση μελετών που πραγματοποιήθηκε με στόχο να αξιολογήσει τη σχέση μεταξύ της θερμοκρασίας και της ποιότητας του σπέρματος, σε 336 άνδρες από 5 χώρες (Ιταλία, Αίγυπτος, Ιράν, Ταϊλάνδη και Κίνα) έδειξε ότι οι συνήθειες διαβίωσης που αυξάνουν τη θερμοκρασία του όσχεου, έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα του σπέρματος και στην ανδρική γονιμότητα.
Σε μια άλλη περίπτωση, μελέτη που διεξήχθη στη Νέα Ορλεάνη έδειξε ότι οι άνδρες που εργάζονται σε κτίρια χωρίς κλιματισμό κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού είχαν χειρότερη ποιότητα σπέρματος. Το ποσοστό της κινητικότητας των σπερματοζωαρίων μειωνόταν σημαντικά εάν οι άνδρες εργάζονταν ή κοιμόντουσαν σε θερμό περιβάλλον, κάθονταν κατά μέσο όρο 6 ώρες την ημέρα, φορούσαν στενά εσώρουχα ή χρησιμοποιούσαν κουβέρτες.
10 τρόποι για να μειώσετε τις πιθανότητες υπογονιμότητας
Ο ειδικός επισημαίνει ότι η διατήρηση μιας διαφοράς θερμοκρασίας μεταξύ του σώματος και των όρχεων είναι ζωτικής σημασίας για να εξασφαλιστεί η παραγωγή φυσιολογικών σπερματοζωαρίων. Στο πλαίσιο αυτό τονίζει ότι χρειάζεται συνειδητή προσπάθεια και δίνει πολύτιμες πρακτικές συμβουλές, προκειμένου να μειωθούν οι πιθανότητες υπογονιμότητας:
1. Αποφεύγετε, ιδίως τώρα το καλοκαίρι που αφενός οι θερμοκρασίες είναι υψηλές και ο χρόνος για ξεκούραση περισσότερος, να βρίσκεστε επί ώρες σε καθιστή θέση. Αυτό διότι η κίνηση βοηθά στην καλύτερη κυκλοφορία του αέρα και τη διασπορά της θερμότητας. Αντιθέτως, η πολύωρη καθιστή στάση, όπου οι όρχεις βρίσκονται ανάμεσα στους μηρούς ή η κατάκλιση, όπου στηρίζονται στους μηρούς, αυξάνει τη θερμοκρασία στην περιοχή.
2. Προτιμάτε καθίσματα που δεν διατηρούν τη θερμότητα και αποφύγετε όσα είναι ήδη ζεστά από την εξωτερική θερμοκρασία ή τον ήλιο.
3. Αν δεν θέλετε να αποχωριστείτε τον υπολογιστή σας ούτε στην παραλία, να φροντίζετε να μην σερφάρετε με το laptop τοποθετημένο ψηλά στους μηρούς, αφού αφενός ο ίδιος εκπέμπει θερμοκρασία, αφετέρου απαιτεί την ένωση των μηρών για την τοποθέτησή του στα πόδια, με αποτέλεσμα την αύξηση της θερμοκρασίας των όρχεων.
4. Προτιμάτε να μην κάθεστε σταυροπόδι, αλλά τα πόδια να έχουν αρκετή απόσταση μεταξύ τους στο ύψος των γονάτων.
5. Επιλέγετε ρούχα που βοηθούν την καλή ροή του αέρα, δηλαδή φαρδιά και άνετα και από υφάσματα που δεν αυξάνουν τη θερμοκρασία (π.χ. συνθετικά).
6. Χρησιμοποιείτε εσώρουχα τύπου μπόξερ, αφού έχει διαπιστωθεί ότι η χρήση στενών εσώρουχων εμποδίζει την καλή κυκλοφορία του αέρα. Όσοι τα επιλέγουν έχουν σημαντικά υψηλότερη συγκέντρωση σπέρματος και συνολικό αριθμό σπερματοζωαρίων και χαμηλότερα επίπεδα FSH στον ορό (μέτρηση της θυλακιοτρόπου ορμόνης για την αξιολόγηση της υπογονιμότητας), σε σύγκριση με τους άνδρες που επιλέγουν στενά εσώρουχα.
7. Ασχοληθείτε με καλοκαιρινά σπορ που μειώνουν τη θερμοκρασία στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, όπως το κολύμπι. Αποφύγετε άλλα που είναι επιβαρυντικά, π.χ. η ποδηλασία. Η στάση του σώματος και η καθιστή θέση αυξάνει τη θερμοκρασία του όσχεου, ιδίως όταν η άσκηση είναι πολύωρη και με ενδυμασία που εμποδίζει την μείωση της θερμοκρασίας που αναπτύσσεται.
8. Στις διακοπές, δεν χρειάζεται να δοκιμάζετε όλα τα τοπικά εδέσματα, ούτε να ξεδιψάτε πίνοντας μπίρες, ιδίως εάν δεν έχετε φυσιολογικό βάρος. Γιατί αυτές οι “ατασθαλίες” οδηγούν σε αύξησή του και οι υπέρβαροι/παχύσαρκοι άνδρες δεν έχουν καλή ορχική θερμορύθμιση.
9. Πίνετε αρκετό νερό. Η διατήρηση της ενυδάτωσης είναι απαραίτητη για την υγεία των σπερματοζωαρίων, τα οποία περιέχουν κατά 90-95% νερό. Η αφυδάτωση καθιστά το σπέρμα παχύρρευστο και προκαλεί σημαντική μείωση του όγκου του και του αριθμού των σπερματοζωαρίων.
10. Προσπαθήστε να μένετε κατά το δυνατόν σε κλιματιζόμενους χώρους όταν οι θερμοκρασίες είναι ακραία υψηλές.
«Εάν διαπιστωθεί οποιαδήποτε αλλαγή στην παραγωγή ή στην ποιότητα του σπέρματος, καλό είναι να αναζητάτε ιατρική συμβουλή από ανδρολόγο ο οποίος μετά από τη διεξαγωγή εξετάσεων θα μπορέσει να αποφανθεί για την αιτία και να συστήσει την κατάλληλη αγωγή σε άνδρες αναπαραγωγικής ηλικίας που επιθυμούν και επιδιώκουν να αποκτήσουν παιδιά» καταλήγει ο δρ Λιβάνιος.
