Ανησυχία προκαλούν τα πρόδρομα αποτελέσματα για το πρώτο 10μηνο του 2023 αναφορικά με τα περιστατικά HIV/AIDS στη χώρα μας, καθώς καταγράφηκαν 531 νέες διαγνώσεις HIV (5,1 ανά 100.000 πληθυσμού). Οι νέες διαγνώσεις, κυμαίνονται το τρέχον έτος σε λίγο υψηλότερα επίπεδα, συγκριτικά με εκείνες που δηλώθηκαν τα αντίστοιχα χρονικά διαστήματα των 4 προηγούμενων ετών.
Τα τελευταία χρόνια είχε καταγραφεί σχετικά πτωτική πορεία των νέων διαγνώσεων, ετησίως, και κυρίως στους άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες (ΑΣΑ), και -σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS (Ε.Ε.Μ.Α.Α)- τα αίτια αυτής της ανόδου θα πρέπει να διερευνηθούν περισσότερο. Προεξάρχουσα ηλικιακή ομάδα κατά τη διάγνωση είναι αυτή των 30-39 ετών.
Από τα σημαντικά γεγονότα αυτής της χρονιάς θα πρέπει να επισημανθούν η έναρξη λειτουργίας του Εθνικού Μητρώου HIV και η ηλεκτρονική συνταγογράφηση αντιρετροϊικών φαρμάκων και παραπεμπτικών ιικού φορτίου, καθώς και η πρόσφατη έκδοση του ΦΕΚ για την υλοποίηση της χορήγησης PrEP στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με τα δεδομένα του ΕΟΔΥ, από την εμφάνιση της νόσου έως σήμερα, στη χώρα μας έχουν καταγραφεί περίπου 20.493 περιστατικά, με κυριότερο τρόπο μετάδοσης την απροφύλακτη σεξουαλική επαφή μεταξύ ανδρών. Σημαντικό πρόβλημα παραμένει η πολύ καθυστερημένη διάγνωση, καθώς από τις νέες διαγνώσεις του 2022, 198 (52,5%) είχαν <350 κύτταρα/mm3 και 126 (33,4%) είχαν <200 κύτταρα/mm3, ενώ 10,6% άτομα είχαν ήδη εμφανίσει ή ανέπτυξαν προχωρημένη νόσο AIDS. Τα υψηλότερα ποσοστά καθυστερημένης διάγνωσης, καταγράφηκαν στις γυναίκες (72,6%), στα άτομα που μολύνθηκαν μέσω ετεροφυλοφιλικής σεξουαλικής επαφής (74,4%), στα άτομα ηλικίας μεγαλύτερης των 50 ετών κατά τη διάγνωση (68%) και στα άτομα αλλοδαπής εθνικότητας (67,9%). Το 48,1% των περιστατικών HIV που διαγνώστηκαν το 2022, ξεκίνησε αντιρετροϊκή θεραπεία εντός 30 ημερών από τη στιγμή της διάγνωσης, ενώ το 70,1% άρχισε να λαμβάνει αγωγή μέσα σε 90 ημέρες από τη διάγνωση
Αποκαλυπτικά δεδομένα
Όπως κάθε χρόνο, η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS (Ε.Ε.Μ.Α.Α) διοργανώνει το ετήσιο συνέδριό της με στόχο την ευαισθητοποίηση, έγκυρη ενημέρωση και συνεχή εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας και του ευρύτερου κοινού πάνω σε θέματα πρόληψης, έγκαιρης διάγνωσης και αντιμετώπισης της HIV λοίμωξης. Στο συνέδριο έχουν υποβληθεί αξιόλογες εργασίες οι οποίες συνεισφέρουν στη βαθύτερη κατανόηση και ανάδειξη σημαντικών παραμέτρων της νόσου.
Δεδομένα από το πρόγραμμα «ΜΟΡΦΕΑΣ» σε άτομα με HIV που διαγνώστηκαν κατά την περίοδο 2019-2021, επιβεβαιώνουν το πρόβλημα της καθυστερημένης διάγνωσης με 52,0% καθυστερημένες διαγνώσεις (AIDS ή CD4<350 κύτταρα/μl), μακρό χρονικό διάστημα μεταξύ μόλυνσης και HIV διάγνωσης περίπου 3,2 έτη, καθώς και σημαντικό ποσοστό (51,4%) των χαμένων ευκαιριών επαφής με το σύστημα υγείας για τη διάγνωση του HIV.
Δεδομένα του προγράμματος «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ», που αφορούν σε μία HIV-1 επιδημία μεταξύ των χρηστών ενδοφλέβιων ναρκωτικών (ΧΕΝ) στη Θεσσαλονίκη (2019-2021) φάνηκε ότι η μετάδοση του ιού στη Θεσσαλονίκη πραγματοποιείται σε τοπικό επίπεδο και είναι πρόσφατη, ενώ η προέλευση της διαφέρει από την αντίστοιχη στην Αθήνα (2011-2013).
Σε μια καταγραφή των αιτίων θανάτου για τα έτη 2022 και 2023 σε άτομα με HIV, φάνηκε ότι στην πλειονότητα των περιστατικών (29%) ήταν αποτέλεσμα χρήσης ψυχοτρόπων ουσιών (overdose, ατυχήματα υπό την επήρεια ναρκωτικών ή αλκοόλ), 21% νεοπλασίες μη σχετιζόμενες με την HIV λοίμωξη, 8% οξέα καρδιαγγειακά συμβάντα, ενώ μόλις 17% ήταν καταστάσεις σχετιζόμενες με AIDS. Φαίνεται, λοιπόν, ότι η αποτελεσματική αντιμετώπιση της HIV λοίμωξης, οδηγεί σε χαμηλά επίπεδα θνητότητας οφειλόμενη στον HIV, αλλά προβλήματα σχετιζόμενα με την ψυχική σφαίρα κι οι επιπτώσεις αυτών επηρεάζουν σημαντικά το προσδόκιμο επιβίωσης μεταξύ των PLHIV.
Σε μια ανάλυση κόστους-αποτελεσματικότητας, στην οποία χρησιμοποιήθηκε μαθηματικό μοντέλο που προσομοιώνει τη μετάδοση της HIV λοίμωξης, φάνηκε ότι αν η Ελλάδα συνεχίσει την ίδια στρατηγική, χωρίς PrEP, η HIV επίπτωση αναμένεται να μειωθεί κατά 32,4% το 2030, σε σχέση με το 2010. Η υλοποίηση της PrEP, σε ΑΣΑ με συμπεριφορές υψηλού κινδύνου, αναμένεται να μειώσει την επίπτωση κατά 58,0%. Για να επιτευχθεί ο στόχος της κατά 90% μείωσης της επίπτωσης το 2030, θα πρέπει η PrEP να προσφερθεί και σε ΑΣΑ με συμπεριφορά μετρίου κινδύνου. Για να είναι η παρέμβαση οικονομικά αποδοτική, η διάμεση ετήσια χρήση PrEP ανά ΑΣΑ, ανά έτος, θα πρέπει να ανέρχεται μέχρι τους 10 μήνες.
Ο HIV/AIDS σε παγκόσμιο επίπεδο
Σύμφωνα με υπολογισμούς του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, έως το τέλος του 2022, παγκοσμίως 39 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με HIV, εκ των οποίων 29,8 εκατομμύρια (76,4%) λαμβάνουν αντιρετροϊική θεραπεία. Σε περίπου 71% των ατόμων που ζουν με HIV έχει επιτευχθεί καταστολή του ιικού φορτίου, γεγονός που επιτρέπει στα άτομα αυτά να ζήσουν μια μακρά, υγιή ζωή και να έχουν μηδενικό κίνδυνο σεξουαλικής μετάδοσης του HIV.
Οι εκτιμώμενες 1,3 εκατομμύρια νέες μολύνσεις HIV το 2022 ήταν οι λιγότερες των τελευταίων δεκαετιών. Παράλληλα, επιτεύχθηκε μείωση κατά 58% του ετήσιου αριθμού νέων μολύνσεων στα παιδιά, σε 130.000. Παρόλα αυτά 630.000 άνθρωποι πέθαναν από νοσήματα που σχετίζονται με το AIDS το 2022.
Photo: Shutterstock
