Έντονο προβληματισμό προκαλούν στοιχεία που προκύπτουν από τέσσερις μελέτες σχετικά με την πρόσβαση των ασθενών στην Ελλάδα σε νέες, καινοτόμες θεραπείες, στη διαθεσιμότητα των θεραπειών αυτών στη χώρα μας και στη δημόσια χρηματοδότηση για φάρμακα.
Οι μελέτες, οι οποίες παρουσιάστηκαν σε συνέντευξη τύπου που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ), καταδεικνύουν -μεταξύ άλλων- ότι η πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών σε νέες καινοτόμες θεραπείες είναι περιορισμένη, ενώ το υψηλό επίπεδο των επιστροφών από τη φαρμακοβιομηχανία στο κράτος, λόγω υπέρβασης του προϋπολογισμού για φάρμακα, εκτιμάται ότι θα βάλει «φρένο» στη διάθεση των μισών νέων θεραπειών, τουλάχιστον όσον αφορά στο άμεσο μέλλον.
Ειδικότερα, σύμφωνα με μελέτη της IQVIA για τη διαθεσιμότητα νέων φαρμάκων στην Ελλάδα , από 1/1/2020 έως 31/12/2023, 329 νέα φάρμακα έλαβαν έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA), εκ των οποίων τα 221 είναι νέα καινοτόμα φάρμακα.
Από τα 221 φάρμακα, μόνο 43 (19%) είναι σήμερα διαθέσιμα και αποζημιώνονται στην ελληνική αγορά. Τα υπόλοιπα 178 (81%) δεν αποζημιώνονται, μόλις τα 35 έχουν πάρει τιμή, ενώ τα υπόλοιπα 143 δεν έχουν πάρει ούτε τιμή.
Οι προβλέψεις για το μέλλον είναι δυσοίωνες, καθώς μόνο 5 από τα 35 (14%) νέα καινοτόμα φάρμακα που έχουν πάρει τιμή είναι βέβαιο ότι θα είναι διαθέσιμα στο μέλλον, ενώ 46 από τα 143 (32%) μπορούν δυνητικά να γίνουν διαθέσιμα.
Εντούτοις, όπως κατέδειξε η μελέτη, το δεινό επιχειρηματικό κλίμα που διαμορφώνουν οι υπέρογκες επιστροφές, ως αποτέλεσμα της υποχρηματοδότησης και της αδυναμίας ελέγχου της φαρμακευτικής δαπάνης, έχει ως συνέπεια το 53% των νέων καινοτόμων φαρμάκων να μην καταστούν, κατά πάσα πιθανότητα, διαθέσιμα για τους ασθενείς στην Ελλάδα στο άμεσο μέλλον.
Καθυστερήσεις στην είσοδο
Την ίδια στιγμή, μια δεύτερη μελέτη του 2023 (Patients W.A.I.T. Indicator), που διεξήγαγαν η EFPIA με την IQVIA, κατέδειξε πως λιγότερη φαρμακευτική καινοτομία φτάνει στους ασθενείς της χώρας μας, καθώς 79 στα 167 νέα φάρμακα ήρθαν στην Ελλάδα το διάστημα 2019 - 2022 έναντι 90 στα 168 το διάστημα 2018 - 2021.
Μάλιστα, τα μισά από αυτά είναι διαθέσιμα με περιορισμούς στην πρόσβαση από τους ασθενείς, καθώς διατίθενται μέσω Συστήματος Ηλεκτρονικής Προέγκρισης (ΣΗΠ) και Ινστιτούτου Φαρμακευτιής Έρευνας και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ).
Αναφορικά με το χρόνο που απαιτείται για την διαθεσιμότητα των φαρμάκων αυτών, χρειάζονται 587 ημέρες κατά μέσο όρο από την ευρωπαϊκή έγκριση τους μέχρι να αποζημιωθούν στην χώρα μας. Ο χρόνος αυτός υπολείπεται κατά σχεδόν δύο μήνες (56 μέρες) από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, αλλά έχει βελτιωθεί κατά 74 ημέρες έναντι της προηγούμενης περιόδου.
Μια τρίτη μελέτη, που συνδυαστικά με την Patients W.A.I.T. Indicator εστιάζει στις κύριες αιτίες της μη διαθεσιμότητας των καινοτόμων φαρμάκων, διαπιστώνει ότι υπάρχουν σημαντικές καθυστερήσεις κυκλοφορίας νέων φαρμάκων στην Ελλάδα αποδίδοντάς τες αφενός στο επίπεδο υποχρεωτικών επιστροφών στη χώρα μας (αλλά και σε χώρες όπως Κύπρος και Μάλτα), αφετέρου στο κριτήριο 5/11. Υπενθυμίζεται ότι, σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, για να λάβει ένα φάρμακο άδεια κυκλοφορίας στην Ελλάδα, πρέπει να κυκλοφορεί σε 11 χώρες της Ευρώπης και να αποζημιώνεται σε τουλάχιστον πέντε από αυτές.
Χρηματοδότηση: Ουραγός στην Ευρώπη η Ελλάδα
Στοιχεία του 2022 καταδεικνύουν ότι στο σύνολο της δημόσιας χρηματοδότησης του φαρμάκου η Ελλάδα είναι ουραγός έναντι των χωρών της Νότιας και Δυτικής Ευρώπης.
Ειδικότερα, η χώρα μας έχει απόκλιση 70 ποσοστιαίων μονάδων από τον Ευρωπαϊκό Μ.Ο., ενώ είναι η μόνη χώρα που μείωσε τη συνολική (έξω- & ένδο- νοσοκομειακή) χρηματοδότηση του φαρμάκου το διάστημα 2013 -2022. Επίσης, είναι η μόνη χώρα που μείωσε τη δημόσια νοσοκομειακή χρηματοδότηση για το φάρμακο σημειώνοντας απόκλιση 116 ποσοστιαίων μονάδων, σε σύγκριση με τον Ευρωπαϊκό Μ.Ο. ,το διάστημα 2013 – 2022. Συγκεκριμένα, ο μέσος ευρωπαϊκός όρος είναι +89,6% και η Ελλάδα έχει υποχωρήσει κατά -26,6%.
Αντίστοιχα στην εξωνοσοκομειακή δημόσια χρηματοδότηση η Ελλάδα έχει απόκλιση 56 ποσοστιαίων μονάδων από τον Ευρωπαϊκό Μ.Ο., καθώς ο μέσος όρος των χωρών της Ευρώπης κυμαίνεται στο +42,5%, ενώ η Ελλάδα βρίσκεται στο – 11,09%.
Συγκρίνοντας τη συνολική (νοσοκομειακή και έξω-νοσοκομειακή) Δημόσια κατά κεφαλήν χρηματοδότηση του φαρμάκου για το 2022, η μελέτη κατέγραψε σημαντική υστέρηση -64% και -70% έναντι των χωρών της Νότιας Ευρώπης (ΝΕ) και Δυτικής Ευρώπης (ΔΕ) στη δημόσια κατά κεφαλή Νοσοκομειακή Φαρμακευτική Δαπάνη και υστέρηση -13% και -45% έναντι της ΝΕ και ΔΕ στη δημόσια κατά κεφαλή έξω-νοσοκομειακή Φαρμακευτική Δαπάνη.
«Οι μελέτες καταδεικνύουν με σαφήνεια ότι είναι επιτακτική ανάγκη να φέρουμε τη Πολιτεία και τη φαρμακοβιομηχανία γύρω από το τραπέζι και να οικοδομήσουμε κοινές λύσεις, ξεκινώντας από το σημαντικό έλλειμμα στην δημόσια χρηματοδότηση του φαρμάκου στην χώρα, σε συνδυασμό με την βελτίωση της απόδοση της επένδυσης μέσω ελέγχων και χρήσης ψηφιακών εργαλείων. Θα πρέπει να διασφαλίσουμε τόσο την ισότιμη, καθολική και έγκαιρη πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών στις νέες, καινοτόμες θεραπείες όσο και ένα βιώσιμο επιχειρηματικό περιβάλλον, ώστε οι εταιρίες του κλάδου να επενδύσουν ακόμα περισσότερο στη χώρα. Τα τελευταία χρόνια, ως ΣΦΕΕ, επιμένουμε στην υπογραφή ενός πολυετούς μνημονίου συνεργασίας μεταξύ της Πολιτείας και της φαρμακοβιομηχανίας, το οποίο θα συμβάλει στην προβλεψιμότητα και τη διαφάνεια. Ευελπιστούμε ότι σύντομα θα προχωρήσουμε σχετικά, μετά και τις πρόσφατες ανακοινώσεις του Υπουργού Υγείας», ανέφεραν οι εκπρόσωποι του Συνδέσμου.
Σημειώνεται ότι ο Υπουργός Υγείας, Άδωνις Γεωργιάδης, έχει εκφράσει την πρόθεσή του να προχωρήσει σε ένα τέτοιου είδους μνημόνιο, που θα καθορίζει τις δεσμεύσεις των δύο πλευρών, δηλώνοντας παράλληλα ότι παραμένει «ανοιχτός» στις προτάσεις της φαρμακοβιομηχανίας.
