Παρότι έχει σημειωθεί πρόοδος, ο καρκίνος παραμένει μια σημαντική πρόκληση για τη δημόσια υγεία στην Ελλάδα, σύμφωνα με έκθεση για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της νόσου στην υγεία, την οικονομία και την κοινωνία, που δημοσίευσε ο ΟΟΣΑ στις 21 Νοεμβρίου.
Η έκθεση, η οποία αφορά σε 51 χώρες (συμπεριλαμβανομένων των χωρών του ΟΟΣΑ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των χωρών της G20), καταδεικνύει ότι η ισχυρότερη δράση για τον καρκίνο θα απέφερε μεγάλα οφέλη. Ειδικότερα, εάν όλες οι χώρες τα κατάφερναν τόσο καλά όσο η χώρα με τις καλύτερες επιδόσεις στη φροντίδα του καρκίνου, το ένα τέταρτο των πρόωρων θανάτων από τη νόσο θα μπορούσε να προληφθεί. Η αντιμετώπιση βασικών παραγόντων κινδύνου – συμπεριλαμβανομένης της χρήσης καπνού, της επιβλαβούς κατανάλωσης αλκοόλ, της ανθυγιεινής διατροφής, της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, του υπερβολικού βάρους και της σωματικής αδράνειας – θα μείωνε τα ποσοστά καρκίνου και τις δαπάνες για την υγεία, ενώ θα αύξανε επίσης την παραγωγικότητα του εργατικού δυναμικού. Όπως επισημαίνεται, με υγιεινότερες επιλογές περίπου το 40% των περιπτώσεων καρκίνου μπορούν να προληφθούν. Επιπλέον, τέτοιες πολιτικές έχουν «παράπλευρα» οφέλη, που περιλαμβάνουν τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας και τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Ο καρκίνος στην Ελλάδα
Στη χώρα μας ο καρκίνος αποτελεί τη δεύτερη κύρια αιτία θνησιμότητας ενώ, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ, ένας στους τρεις (32%) πρόωρους θανάτους (πριν από την ηλικία των 75 ετών) θα οφείλεται σε καρκίνο μεταξύ 2023 και 2050. Συνολικά, ο ετήσιος αριθμός προώρων θανάτων από καρκίνο εκτιμάται στους 8.600, ενώ το μέσο προσδόκιμο ζωής του πληθυσμού θα είναι 2,2 χρόνια χαμηλότερο από ό,τι αν δεν υπήρχε η νόσος. Την ίδια περίοδο, κατά μέσο όρο, ο καρκίνος θα οδηγήσει σε επιπλέον 2.800 περιπτώσεις κατάθλιψης, ετησίως.
Οι δαπάνες για την υγεία υπολογίζονται σε 464 εκατομμύρια ευρώ υψηλότερες, κατ' έτος, από ό,τι εάν δεν υπήρχε καρκίνος*. Η χαμηλότερη συμμετοχή και παραγωγικότητα λόγω της νόσου μειώνει το εργατικό δυναμικό κατά 16.700 εργαζομένους πλήρους απασχόλησης, ενώ η συνολική ετήσια παραγωγή εργατικού δυναμικού είναι 248 εκατομμύρια ευρώ χαμηλότερη από ό,τι αν δεν υπήρχε η νόσος.
Αύξηση του κόστους στο μέλλον
Σύμφωνα με την έκθεση του ΟΟΣΑ, ο καρκίνος θα επιβαρύνει σημαντικά τα άτομα, το σύστημα υγείας και την κοινωνία στην Ελλάδα, ενώ τουλάχιστον τρεις παράγοντες αναμένεται να αυξήσουν το κόστος της νόσου στο μέλλον.
Πρώτον, ο κίνδυνος καρκίνου αυξάνεται με την ηλικία. Καθώς ο πληθυσμός της Ελλάδας γηράσκει, αυτό θα οδηγήσει σε αύξηση κατά 68% στις κατά κεφαλήν δαπάνες υγείας μεταξύ 2023 και 2050.
Δεύτερον, οι προσπάθειες για τη μείωση της διαφοροποίησης στα αποτελέσματα του καρκίνου μεταξύ των χωρών θα μπορούσαν να σημαίνουν ότι οι άνθρωποι επιβιώνουν και χρειάζονται θεραπεία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, ενώ μπορεί να αναπτύξουν ξανά καρκίνο. Αυτό θα θα μπορούσε να προσθέσει άλλο ένα 18% στο κόστος του καρκίνου κατά την ίδια περίοδο.
Τρίτον, το υψηλότερο κόστος θεραπείας με νέα φάρμακα και τεχνολογίες θα μπορούσε να αυξήσει περαιτέρω το συνολικό κόστος.
Απαιτούνται δράσεις πρόληψης και φροντίδας
Η έκθεση τονίζει ότι απαιτείται δράση για την πρόληψη και τη φροντίδα του καρκίνου για τη μείωση της επιβάρυνσης της υγείας, της οικονομίας και της κοινωνίας από τη νόσο.
Τα καλύτερα επίπεδα ελέγχου, διάγνωσης και θεραπείας της άλλοτε «επάρατης» νόσου θα βελτιώσουν τη ζωή των ατόμων με καρκίνο. Όπως επισημαίνεται, εάν η Ελλάδα βελτίωνε τον προσυμπτωματικό έλεγχο, τη διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου για να επιτύχει τα καλύτερα ποσοστά επιβίωσης που καταγράφονται στον ΟΟΣΑ και την ΕΕ, θα μπορούσε:
• να προλάβει έναν στους τέσσερις πρόωρους θανάτους από καρκίνο,
• να αυξήσει το μέσο προσδόκιμο ζωής του πληθυσμού κατά 6 μήνες,
• να προσθέσει 800 εργαζομένους στο ισοδύναμο πλήρους απασχόλησης,
• να αυξήσει τις συνολικές δαπάνες για την υγεία κατά 1,3%.
Η έκθεση εκτιμά ότι η επίτευξη των διεθνών στόχων πολιτικής όσον αφορά στους κύριους παράγοντες κινδύνου για καρκίνο στη χώρα μας θα αποτρέψει περίπου το 11% του συνόλου των περιπτώσεων της νόσου και το 18% των πρόωρων θανάτων που οφείλονται σε αυτή, ενώ θα μειώσει την επιβάρυνση του καρκίνου στις δαπάνες υγείας κατά 23%.
Στο πλαίσιο αυτό, επισημαίνεται ότι ο εμβολιασμός έναντι του Ιού των Ανθρωπίνων Θηλωμάτων (HPV) μπορεί να προστατεύσει τις μελλοντικές γενιές από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Τα βέλτιστα επίπεδα εμβολιαστικής κάλυψης για τον ιό HPV στην Ελλάδα, με ένα ένα υψηλό ποσοστό κάλυψης να παρέχει αρκετή ανοσία της αγέλης για την εξάλειψη όλων των λοιμώξεων από τους στοχευμένους τύπους HPV, θα μπορούσε να αποτρέψει το 89% των πρόωρων θανάτων από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και να μειώσει τις δαπάνες υγείας για τον καρκίνο κατά 11 εκατομμύρια ευρώ ετησίως.
*Οι εκτιμήσεις υπολογίζονται συγκρίνοντας το βασικό σενάριο με ένα υποθετικό, στο οποίο δεν υπάρχει καρκίνος και επομένως λαμβάνεται υπόψη το κόστος άλλων ασθενειών. Καθώς τα άτομα που δεν αναπτύσσουν καρκίνο ζουν περισσότερο και αναπτύσσουν άλλες ασθένειες, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συνολική αύξηση των δαπανών για την υγεία σε ορισμένες χώρες.
