Η κοινή γεωργική πολιτική (ΚΓΠ) την περίοδο 2023-27 διαρθρώνεται γύρω από δέκα βασικούς στόχους, όπως επισημαίνει με ανακοίνωσή της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Οι στόχοι αυτοί, οι οποίοι θα εστιάζουν σε κοινωνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές επιδιώξεις, αποτελούν τη βάση επί της οποίας οι χώρες της ΕΕ κατάρτισαν τα Στρατηγικά τους Σχέδια για την ΚΑΠ. Σύμφωνα με την Κομισιόν, οι στόχοι αυτοί είναι:
- η εξασφάλιση δίκαιου εισοδήματος για τους γεωργούς
- η αύξηση της ανταγωνιστικότητας
- η βελτίωση της θέσης των γεωργών στην αξιακή αλυσίδα
- η δράση για την κλιματική αλλαγή
- η προστασία του περιβάλλοντος
- η διατήρηση των τοπίων και της βιοποικιλότητας
- η ενθάρρυνση της ανανέωσης των γενεών
- η τόνωση των αγροτικών περιοχών
- η προστασία της υγείας και της ποιότητας των τροφίμων
- η ενίσχυση των γνώσεων και της καινοτομίας
Ανάλυση των βασικών στόχων πολιτικής
1) Στήριξη του βιώσιμου γεωργικού εισοδήματος
«Tο 2017 οι γεωργοί κέρδιζαν κατά μέσο όρο μόλις λιγότερο από το ήμισυ της αμοιβής που θα είχαν σε άλλες θέσεις εργασίας. Το ποσοστό αυτό ανερχόταν στο ένα τρίτο πριν από μία δεκαετία».
Βασικός στόχος: η στήριξη του βιώσιμου γεωργικού εισοδήματος και της ανθεκτικότητας του γεωργικού τομέα σε ολόκληρη την Ένωση, με στόχο την ενίσχυση της μακροπρόθεσμης επισιτιστικής ασφάλειας και της γεωργικής ποικιλότητας, καθώς και η διασφάλιση της οικονομικής βιωσιμότητας της γεωργικής παραγωγής·
Στο επίκεντρο η τρέχουσα κατάσταση όσον αφορά το γεωργικό εισόδημα στην ΕΕ, τον ρόλο της ΚΓΠ ως προς την υποστήριξή του και τις διαφορές μεταξύ χωρών και τομέων της ΕΕ. Επιπλέον, εξετάζει τον συνδυασμό των μέτρων που απαιτούνται για την επίτευξη του βασικού στόχου της στήριξης του βιώσιμου γεωργικού εισοδήματος.
2) Αύξηση της ανταγωνιστικότητας
«Οι πιέσεις που ασκούνται στη βάση των γεωργικών πόρων της ΕΕ έχουν αυξηθεί λόγω της αύξησης της ζήτησης τροφίμων και της βιομηχανικής ζήτησης, η οποία οφείλεται στις δημογραφικές μεταβολές και στις μεταβολές του διαθέσιμου εισοδήματος».
Βασικός στόχος: η ενίσχυση του προσανατολισμού στην αγορά και η αύξηση της ανταγωνιστικότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα, συμπεριλαμβανομένης της μεγαλύτερης εστίασης στην έρευνα, στην τεχνολογία και στην ψηφιοποίηση
Στο μικροσκόπιο μπαίνει μια σειρά παραγόντων και εργαλείων πολιτικής που είναι διαθέσιμα για την αύξηση της παραγωγικότητας στη γεωργία της ΕΕ, όπως τα προγράμματα έρευνας και καινοτομίας, οι νέες τεχνολογίες, η αγροτική ανάπτυξη και οι υποδομές, τα αποτελεσματικά συστήματα παροχής συμβουλών και η συνεχής κατάρτιση των διαχειριστών εκμεταλλεύσεων.
3) Βελτίωση της θέσης των γεωργών στην αξιακή αλυσίδα
«Η γεωργία χαρακτηρίζεται από στάσιμο και χαμηλό μερίδιο προστιθέμενης αξίας στην αξιακή αλυσίδα, λόγω του υψηλού κόστους των εισροών, της διακύμανσης της παραγωγής και της ενσωμάτωσης νέων υπηρεσιών».
Βασικός στόχος: η βελτίωση της θέσης των γεωργών στην αξιακή αλυσίδα.
Στο στόχαστρο εισέρχεται ο τρόπος με τον οποίο η ΚΓΠ για το 2023-27 μπορεί να ενισχύσει τη θέση των γεωργών, μέσω μέτρων όπως η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των γεωργών, η αύξηση της διαφάνειας της αγοράς και η εξασφάλιση αποτελεσματικών μηχανισμών κατά των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών.
4) Συμβολή στην άμβλυνση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής
«Η γεωργία στην ΕΕ καλείται να διαδραματίσει βασικό ρόλο στη συμβολή της εκπλήρωσης των δεσμεύσεων της συμφωνίας του Παρισιού και των στρατηγικών της ΕΕ για τη βιωσιμότητα και τη βιοοικονομία, ενισχύοντας τις φιλοδοξίες της όσον αφορά τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου».
Βασικός στόχος: η συμβολή στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και στην προσαρμογή σε αυτήν, μεταξύ άλλων μέσω της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και της ενίσχυσης της δέσμευσης του διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και η προώθηση της βιώσιμης ενέργειας.
Εξετάζεται ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει η γεωργία στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, μέσω νέων τεχνικών διαχείρισης των εκμεταλλεύσεων και του εδάφους. Επιπλέον, διερευνά τον κίνδυνο που συνεπάγεται η κλιματική αλλαγή για τη γεωργία.
5) Αποτελεσματική διαχείριση των φυσικών πόρων
«Τα γεωργικά εδάφη στην ΕΕ περιέχουν το ισοδύναμο 51 δισεκατομμυρίων τόνων CO2, που είναι σημαντικά μεγαλύτερη ποσότητα από ό,τι τα αέρια του θερμοκηπίου που εκπέμπουν ετησίως στις χώρες της ΕΕ».
Βασικός στόχος: προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και της αποτελεσματικής διαχείρισης των φυσικών πόρων, όπως το νερό, το έδαφος και ο αέρας, μεταξύ άλλων μέσω της μείωσης της χημικής εξάρτησης·
Ιδιαίτερη η σημασία του εδάφους ως έναν από τους σημαντικότερους φυσικούς πόρους, ο οποίος παρέχει βασικά θρεπτικά συστατικά, νερό, οξυγόνο και υποστήριξη για τα φυτά. Εξετάζονται επίσης οι ανησυχίες που σχετίζονται με την υγεία του εδάφους και τονίζεται η σημασία των πολιτικών που προωθούν την προστασία του εδάφους.
6) Ανάσχεση και αντιστροφή της απώλειας της βιοποικιλότητας
«Όπως η ίδια εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από διάφορα είδη βιοποικιλότητας, η γεωργική δραστηριότητα, με τη σειρά της, διαδραματίζει εξίσου σημαντικό ρόλο στη διατήρηση των οικοτόπων και των ειδών που εξαρτώνται από την γεωργία».
Βασικός στόχος: η συμβολή στην ανάσχεση και αντιστροφή της απώλειας βιοποικιλότητας, η ενίσχυση των οικοσυστημικών υπηρεσιών και η διατήρηση των οικοτόπων και των τοπίων.
Σημαντικό το θέμα της βιοποικιλότητας εντός της ΕΕ, με ιδιαίτερη εστίαση στους δεσμούς της με τις καλλιεργημένες εκτάσεις και τα χαρακτηριστικά τοπίου. Υπό το πρίσμα αυτό, γίνεται επισκόπηση ορισμένων από τις αλλαγές που απαιτούνται στον γεωργικό τομέα, εξηγεί τα σχετικά εργαλεία της ΚΓΠ που είναι επί του παρόντος διαθέσιμα και θέτει βασικά ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να αναπτυχθεί στο μέλλον η ΚΓΠ.
7) Ανανέωση των γενεών
«Ένας δυναμικός γεωργικός τομέας χρειάζεται εξειδικευμένους και καινοτόμους νέους γεωργούς για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της κοινωνίας, σε πτυχές που κυμαίνονται από την ποιοτική διατροφή έως τα περιβαλλοντικά δημόσια αγαθά».
Βασικός στόχος: η προσέλκυση και διατήρηση γεωργών νεαρής ηλικίας και νέων γεωργών και τη διευκόλυνση της βιώσιμης επιχειρηματικής ανάπτυξης στις αγροτικές περιοχές.
Προσδιορισμός των προκλήσεων και των αναγκών των νέων γεωργών στην ΕΕ και ανάγκη για ένα πιο στοχοθετημένο σύστημα στήριξης, με βάση την αξιολόγηση των αναγκών και την καλύτερη ποσοτικοποίηση των αναμενόμενων αποτελεσμάτων, μπορεί να τονώσει την ανανέωση των γενεών και να ενθαρρύνει την επιτυχία των νέων γεωργών στον γεωργικό τομέα.
8) Απασχόληση, ανάπτυξη και ισότητα στις αγροτικές περιοχές
«Η ΚΓΠ διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην άμβλυνση ορισμένων από τις πιέσεις της ανεργίας και της φτώχειας στις αγροτικές περιοχές. Πρόσφατη μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας κατέδειξε τον θετικό ρόλο της ΚΓΠ στη μείωση της φτώχειας.»
Βασικός στόχος: η προώθηση της απασχόλησης, της ανάπτυξης, της ισότητας των φύλων, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής των γυναικών στη γεωργία, της κοινωνικής ένταξης και της τοπικής ανάπτυξης στις αγροτικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της κυκλικής βιοοικονομίας και της αειφόρου δασοκομίας.
Ο ρόλος της ΚΓΠ στην αγροτική οικονομία και ο τρόπος με τον οποίο η στήριξη του εισοδήματος και οι δαπάνες για την αγροτική ανάπτυξη συμβάλλουν στη διατήρηση των ποσοστών απασχόλησης και του βιοτικού επιπέδου, αποτελούν κλειδί.
9) Ανταπόκριση στις απαιτήσεις της κοινωνίας όσον αφορά τα τρόφιμα και την υγεία
«Οι συνολικές πωλήσεις κτηνιατρικών αντιμικροβιακών ουσιών σε 25 ευρωπαϊκές χώρες έχουν μειωθεί κατά ποσοστό άνω του 35 % μεταξύ του 2011 και του 2018».
Βασικός στόχος: η βελτίωση της ανταπόκρισης της γεωργίας της ΕΕ στις απαιτήσεις της κοινωνίας όσον αφορά τα τρόφιμα και την υγεία, μεταξύ άλλων για ασφαλή και θρεπτικά τρόφιμα υψηλής ποιότητας που παράγονται με βιώσιμο τρόπο, για τη μείωση της σπατάλης τροφίμων, καθώς και για τη βελτίωση της καλής διαβίωσης των ζώων και η καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής.
Οι προκλήσεις που θέτει η μικροβιακή αντοχή (AMR) στη ζωοτεχνία, στη στενή σχέση μεταξύ της καλής μεταχείρισης των ζώων, της υγείας των ζώων και των ασθενειών που μεταδίδονται μέσω των τροφίμων, καθώς και οι δράσεις της ΕΕ που μπορούν να στηρίξουν τους γεωργούς και τις χώρες της ΕΕ στην καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής, έχουν κομβική σημασία.
10) Προώθηση της γνώσης και της καινοτομίας
«Η στήριξη της ανταλλαγής γνώσεων, της κατάρτισης, της παροχής συμβουλών και της καινοτομίας είναι καίριας σημασίας για τη διασφάλιση έξυπνης και βιώσιμης γεωργίας, δασοκομίας και αγροτικών περιοχών».
Βασικός στόχος: Ο εκσυγχρονισμός της γεωργίας και των αγροτικών περιοχών μέσω της προώθησης και της ανταλλαγής γνώσεων, της καινοτομίας, της ψηφιοποίησης και της ενθάρρυνσης της υιοθέτησής τους από τους γεωργούς, μέσω της βελτίωσης της πρόσβασης στην έρευνα, στην καινοτομία, στην ανταλλαγή γνώσεων και στην κατάρτιση.
Σκοπός ο εκσυγχρονισμός της γεωργίας μέσω της ενίσχυσης της συνεργασίας και της ανταλλαγής γνώσεων και μέσω της βελτίωσης της γεωργικής κατάρτισης.
