Βελτίωση της ποιότητας του ενεργητικού τους, με περαιτέρω μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και μη δημιουργία νέων, θα δείχνουν τα αποτελέσματα που ανακοινώνουν από σήμερα 24 Φεβρουαρίου (Πειραιώς) και μέχρι τα τέλη του μήνα οι τέσσερις συστημικές τράπεζες. Ο μέσος όρος του δείκτη NPL έχει πιάσει ή κινείται ακόμη και κάτω του 3%, επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων καλύτερα και από τα χαμηλότερα επίπεδα προ κρίσης, συγκεκριμένα τον Δεκέμβριο του 2007, όταν ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων βρισκόταν στο 5,2%. Τότε δε, δεν υπήρχε ακόμη ο αυστηρότερος κανονισμός για τον ορισμό των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (ΜΕΑ), με τον οποίο στα κόκκινα δάνεια εμπίπτουν όσα βρίσκονται σε καθυστέρηση πληρωμής άνω των 30 ημερών. Δεδομένου ότι στα χρόνια προ κρίσης, ως κόκκινα δάνεια λογίζονταν όσα ήταν σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών και επιπλέον την εποχή εκείνη, οι τράπεζες εμφάνιζαν μεγάλη πιστωτική επέκταση η οποία συγκρατούσε τα ποσοστά του δείκτη κόκκινων δανείων, το επίτευγμα των ελληνικών τραπεζών καθίσταται ακόμη μεγαλύτερο.
Ενισχύεται δε περαιτέρω από το γεγονός ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη παρατηρήθηκε αύξηση των κόκκινων δανείων. Παρά το ότι οι δείκτες NPL στις χώρες της ΕΕ παραμένουν, σε γενικές γραμμές, κοντά στα ιστορικά χαμηλά, δάνεια σε μικρές επιχειρήσεις, ο τομέας των εμπορικών ακινήτων, αλλά και δάνεια σε χώρες που είχαν μέχρι πρότινος ιστορικά χαμηλούς δείκτες NPL, έχουν αρχίσει να δείχνουν σημάδια ήπιας επιδείνωσης.
Σύμφωνα με έκθεση (Φεβρουάριος 2025) της Επιτροπής Παρακολούθησης NPLs που δρα συμβουλευτικά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο μέσος όρος μη εξυπηρετούμενων δανείων στην Ευρωπαϊκή Ένωση το γ΄ τρίμηνο 2024 δεν μπόρεσε να υποχωρήσει από τα επίπεδα του 1,9%, έναντι 1,8% στο τέλος του 2023. Ο υψηλότερος όγκος μη εξυπηρετούμενων δανείων προέρχεται από χώρες όπως η Αυστρία, η Γαλλία, η Γερμανία και η Ρουμανία, οι οποίες παρουσίασαν αύξηση κόκκινων δανείων άνω των 16 δισ. ευρώ από το τέλος του 2023. Η μεγαλύτερη αύξηση στον δείκτη NPL σημειώθηκε στην Αυστρία (2,3% τον Σεπτέμβριο 2024 από 1,8% τον Δεκέμβριο 2023), στη Γαλλία (2,1%) και στο Λουξεμβούργο (1,9%). Σύμφωνα με στοιχεία (EBA Risk Dashboard) της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών, τα υψηλότερα κόκκινα δάνεια σε απόλυτους αριθμούς (γ΄ τρίμηνο 2024) είχε η Γαλλία (121,7 δισ. ευρώ), ακολουθούμενη από την Ισπανία (76,2 δισ.) και τη Γερμανία (42 δισ.).
Βεβαίως, η Ελλάδα εμφανίζει υψηλότερο δείκτη κόκκινων δανείων (3,3% τον Σεπτέμβριο 2024), αν και πλέον, όχι τον υψηλότερο στην ΕΕ. Τα «πρωτεία» κατέλαβε η Πολωνία, με δείκτη NPL στο 4%. Με τον αμέσως επόμενο υψηλότερο δείκτη NPL μετά την Ελλάδα είναι η Ρουμανία (3%) και η Ισπανία (2,8%).
Η Έκθεση της Επιτροπής Παρακολούθησης NPLs επισημαίνει, πάντως, ότι οι ελληνικές και οι ισπανικές τράπεζες μειώνουν τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματά τους σταθερά τα τελευταία τρίμηνα, ενώ έχουν και τους υψηλότερους δείκτες κάλυψης επισφαλειών από προβλέψεις. Πανευρωπαϊκά, τα χαμηλότερα επίπεδα κάλυψης μη εξυπηρετούμενων δανείων από προβλέψεις καταγράφονται στη Σουηδία (25,8%), στην Ολλανδία (25,8%), στη Φινλανδία (26,4%) και στην Εσθονία (27,9%).
Παρά το γεγονός ότι ο δείκτης NPL των ελληνικών τραπεζών παραμένει ακόμη υψηλότερα του μέσου ευρωπαϊκού όρου, η δραστική μείωση των κόκκινων δανείων που έχει επιτευχθεί μέσω του σχεδίου «Ηρακλής» τονίζεται ως case study στην Έκθεση (Φεβρουάριος 2025) της Επιτροπής Παρακολούθησης NPLs. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην Έκθεση, η εμπειρία της Ελλάδας με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια συνιστούσε μεγάλη πρόκληση, δεδομένης της σοβαρότητας της οικονομικής κρίσης της χώρας την προηγούμενη δεκαετία.
«Στην κορύφωση της κρίσης, περίπου τα μισά από τα χαρτοφυλάκια δανείων των ελληνικών τραπεζών ήταν μη εξυπηρετούμενα. Σε απάντηση, η Ελλάδα εφάρμοσε το Σχέδιο Προστασίας Περιουσιακών Στοιχείων Ηρακλής (HAPS), το οποίο σχεδιάστηκε σύμφωνα με το GACS της Ιταλίας, για να αντιμετωπίσει το συντριπτικό απόθεμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Στο πλαίσιο της πρώτης φάσης (Ηρακλής Ι), οι συστημικές τράπεζες στην Ελλάδα τιτλοποίησαν 31,3 δισ. ευρώ μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ). Σύμφωνα με το σχέδιο, οι τράπεζες μετέφεραν τα ΜΕΔ σε οχήματα ειδικού σκοπού, τα οποία στη συνέχεια εξέδιδαν ομόλογα προς τους επενδυτές. Το ελληνικό κράτος παρείχε εγγυήσεις για τα υψηλότερης διαβάθμισης ομόλογα αυτών των τιτλοποιήσεων, ενισχύοντας την ελκυστικότητά τους για τους επενδυτές. Αυτή η πρωτοβουλία ήταν καθοριστικής σημασίας για τη μείωση του δείκτη ΜΕΔ από 36% στα τέλη Σεπτεμβρίου 2020 σε μονοψήφια ποσοστά μέχρι το τέλος του 2022. Η επιτυχία του προγράμματος οδήγησε στην επέκτασή του (Ηρακλής ΙΙ), με στόχο την επιπλέον έξοδο ΜΕΔ, ύψους 32 δισ. ευρώ, από τους ισολογισμούς των τραπεζών», αναφέρει η Έκθεση, υποσημειώνοντας και την απόφαση για τον «Ηρακλή ΙΙΙ» με λήξη στις 31/12/2024. Με την παράταση αυτή, εκκαθαρίστηκε ο ισολογισμός των τραπεζών Attica Bank και Παγκρήτια και πλέον το ενιαίο σχήμα έχει δείκτη ΜΕΔ 2,9%.
