Ήταν μία συνέντευξη που προκάλεσε αίσθηση: ο Ουκρανός υπουργός Άμυνας Ρούστεμ Ουμέροφ ανακοίνωσε στη Welt TV και στις εφημερίδες Bild και Politico πως οι Ουκρανοί άνδρες ηλικίας 25 έως 60 ετών που βρίσκονται στο εξωτερικό θα στρατολογηθούν στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις.
Ωστόσο, η στρατολόγηση Ουκρανών στο εξωτερικό δεν έχει δρομολογηθεί ήδη για το επόμενο έτος, όπως έσπευσε να ξεκαθαρίσει το Υπουργείο Άμυνας – απλώς αναφέρθηκε στις συζητήσεις σχετικά με τις στρατολογήσεις γενικότερα και αποτελεί περισσότερο έκκληση προς τους άνδρες στο εξωτερικό που μπορούν να πολεμήσουν, ώστε να καταταγούν στον στρατό εθελοντικά.
Πάντως, το ζήτημα δεν προέκυψε τώρα: ήδη τον Σεπτέμβριο είχαν γίνει παρόμοιες ανακοινώσεις, που διορθώθηκαν επίσης άμεσα. Το Κίεβο γνωρίζει πόσο δύσκολη είναι η υλοποίηση τέτοιων πρωτοβουλιών. Σε κάθε περίπτωση, η χώρα χρειάζεται 500.000 στρατιώτες ακόμη. Η DW μίλησε με διάφορους Ουκρανούς πολίτες που είναι σε στρατεύσιμη ηλικία, ρωτώντας τους κατά πόσον είναι έτοιμοι να δεχθούν μία τέτοια «πρόσκληση» από την Ουκρανία, ενώ βρίσκονται στη Γερμανία.
«Γιατί να το κάνω;»
«Δεν μπορούν να με αναγκάσουν για κάτι τέτοιο», πιστεύει o Σεργκέι (τόσο αυτός όσο και οι υπόλοιποι ερωτηθέντες δεν θέλουν να αποκαλύψουν το αληθινό τους όνομα). «Δεν θεωρώ πως κάτι τέτοιο είναι εφαρμόσιμο», λέει ο 35χρονος Ουκρανός, ο οποίος μένει από τον Ιούλιο του 2022 στη Γερμανία. «Όμως δεν είναι καν αυτό που με συγκρατεί. Πολύ περισσότερο αναρωτιέμαι: γιατί να το κάνω;»
Στην αρχή του πολέμου ήταν έτοιμος να πολεμήσει στο μέτωπο. Μάλιστα πήγε και δύο φορές στη στρατολογική υπηρεσία, δίχως τελικά να καταταγεί. Αργότερα άρχισε να αμφιβάλλει για το εάν είναι πράγματι προετοιμασμένος, όπως και να αναρωτιέται για ποιο λόγο να πολεμήσει. Τώρα βρίσκεται στη Γερμανία και βοηθάει όπως μπορεί. Αν και λυπάται για το ότι πολλοί νέοι βρίσκονται στο μέτωπο, ο Σεργκέι φαίνεται βέβαιος πως δεν θα τους ακολουθήσει.
«Όσο περισσότερο βρίσκομαι στη Γερμανία, τόσο πιο ξεκάθαρο μου είναι πόσο διεφθαρμένο είναι το κράτος και πόσο λίγες ευθύνες αναλαμβάνει. Και αυτό με πονάει πολύ». Ο Σεργκέι πιστεύει πως όσοι νέοι έφυγαν νόμιμα ή παράνομα από την Ουκρανία, έχουν ήδη λάβει την απόφαση να μη συμμετάσχουν στον πόλεμο. «Μεταξύ αυτών κανείς δεν θα πάει εθελοντικά να υπηρετήσει, ώστε να σταλεί στο μέτωπο».
«Έχω πολεμήσει ο ίδιος»
«Έχω πολεμήσει και έχω δει άλλους που φοβούνταν», λέει ο Νικολάι. Από τον Μάρτιο του 2022 μέχρι τον περασμένο Ιούνιο ο 42χρονος Ουκρανός πολέμησε στο μέτωπο, προτού αποσυρθεί λόγω προβλημάτων υγείας. Από τον Ιούλιο ζει στη Γερμανία.
Για τον ίδιο η προτροπή του ουκρανικού Υπουργείου Άμυνας είναι «εντελώς ακατανόητη», διότι «στην Ουκρανία υπάρχουν πάρα πολλοί άνδρες που περνάνε τις ώρες τους στο μπαρ, κάνουν βόλτες, χαλαρώνουν, πίνουν και δείχνουν ανοιχτά πως δεν πηγαίνουν στο μέτωπο», τονίζει ο Νικολάι.
«Όποιος ήθελε να πολεμήσει, πήρε τα όπλα και πήγε – εθελοντικά ή αναγκαστικά. Εκείνοι όμως που έφυγαν για το εξωτερικό, φοβούνται. Δεν θέλουν να πάνε στον πόλεμο. Δεν είναι δειλοί, αλλά φοβούνται για τη ζωή τους και ο φόβος αυτός είναι ισχυρότερος απ’ οτιδήποτε άλλο», εξηγεί ο Νικολάι. Η στρατολόγηση τέτοιων ανδρών θα ήταν παράλογη – και δεν θα προσέφεραν στην Ουκρανία την πολύτιμη βοήθεια που χρειάζεται.
«Αυτοί που φοβούνται είναι μάλλον βάρος για τους στρατιώτες», λέει ο Νικολάι. «Στο μέτωπο γίνονται τροφή για τα κανόνια. Και αυτό είναι κάτι που έχω δει με τα ίδια μου τα μάτια να συμβαίνει». Επιπλέον, οι στρατολογήσεις στο εξωτερικό χρειάζονται πολλά χρήματα, τα οποία θα ήταν προτιμότερο να επενδυθούν απευθείας στον στρατό για την αγορά όπλων και πυρομαχικών.
«Πατρίδα μου είναι η Γερμανία»
Ο 25χρονος Ιβάν σπουδάζει εδώ και χρόνια στη Γερμανία. «Έχω ουκρανικό διαβατήριο, όμως η πατρίδα μου είναι εδώ», λέει. Όταν ξεκίνησε η ρωσική εισβολή, ένιωσε μία έντονη παρόρμηση να ταξιδέψει στην Ουκρανία, όπως και έκανε. «Τότε όμως συνάντησα πάρα πολλές γυναίκες και παιδιά που χρειάζονταν επειγόντως βοήθεια». Έκτοτε αφοσιώθηκε στη φροντίδα τους, μεταξύ άλλων εξασφαλίζοντάς τους πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη ή βοηθώντας τες να βρουν σχολείο για τα παιδιά τους.
Εάν η Ουκρανία τον καλέσει επισήμως να επιστρέψει, ο Ιβάν λέει πως φυσικά και θα γυρίσει. «Όμως επί του παρόντος δεν καταλαβαίνω πραγματικά πώς θα γινόταν μία τέτοια διαδικασία, διότι βρίσκομαι νόμιμα στη Γερμανία, έχω άδεια μόνιμης παραμονής, σπουδάζω και εργάζομαι εδώ».
Μπορούν να στρατολογηθούν κάτοικοι εξωτερικού;
Ο Ουκρανός δικηγόρος Σεργκέι Σαβίνσκι εξηγεί σε ερώτηση της DW πως αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κανένας μηχανισμός στρατολόγησης Ουκρανών στρατευσίμων στο εξωτερικό: «Δεν υπάρχει συνολικά νομικό πλαίσιο, δεδομένου ότι ο στρατεύσιμος θα πρέπει να λάβει σχετική ειδοποίηση και να περάσει από τις απαραίτητες στρατιωτικές ιατρικές εξετάσεις». Η Ουκρανία τηρεί την αρχή του κράτους δικαίου – επομένως ισχύει η αρχή περί σαφήνειας των νόμων και άρα οι αρχές μπορούν να δράσουν μόνο εντός των πλαισίων των ρητώς αναγνωρισμένων αρμοδιοτήτων τους.
Οι υπηρεσίες στρατολόγησης στην Ουκρανία δεν έχουν «καμία αρμοδιότητα να εκδίδουν εντολές στη Γερμανία, την Πολωνία ή οπουδήποτε αλλού μπορεί να βρίσκονται Ουκρανοί στρατεύσιμοι», τονίζει ο Σαβίνσκι. Κατά τον δικηγόρο «η κινητοποίηση των Ουκρανών στο εξωτερικό θα είναι εφικτή μονάχα εφόσον θεσπιστεί ένας μηχανισμός που θα καθορίζει ιδίως τη συνεργασία μεταξύ των κέντρων στρατολόγησης και των αρμόδιων αρχών του εκάστοτε κράτους».
Πηγή: DW
