Σε πρόσφατη μελέτη της BIS (“Front-loading” monetary tightening: pros and cons Paolo Cavallino, Giulio Cornelli, Peter Hördahl and Egon Zakrajšek) αποτυπώνεται μία σαφής προειδοποίηση στις Κεντρικές Τράπεζες για τους κινδύνους που η νομισματική σύσφιξη μπορεί να «φέρει» στο τραπεζικό σύστημα.
Η «αυστηροποίηση» της νομισματικής πολιτικής σύμφωνα με την BIS εγκυμονεί κινδύνους για την χρηματοπιστωτική σταθερότητα στις περιοχές που υπάρχει πολύ μεγάλο δημόσιο ή ιδιωτικό χρέος.
Η προειδοποίηση έρχεται σε μία συγκυρία που οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες όπως η Fed και η ΕΚΤ αντιμετωπίζουν το μεγάλο δίλημμα για το αν έχει έρθει η ώρα να αρχίσουν να κάνουν «κράτει» στις μεγάλες αυξήσεις επιτοκίων. Την επόμενη εβδομάδα τόσο η ΕΚΤ όσο και η Fed θα πρέπει να δώσουν σαφείς απαντήσεις στο ερώτημα αυτό και οι αγορές περιμένουν αυτές τις «εξηγήσεις» για να πάρουν θέση εν όψη της νέας χρονιάς.
Όπως σημειώνεται στην συγκεκριμένη μελέτη «οι κεντρικές τράπεζες σε απάντηση στην έκρηξη του πληθωρισμού σε παγκόσμιο επίπεδο, έχουν εμπλακεί στις πιο συγχρονισμένη και ταχεία νομισματική σύσφιξη των τελευταίων 50 χρόνων».
Η ανάλυση των αποδεικτικών στοιχείων από 11 προηγμένες οικονομίες από το 1970 υποδεικνύει ότι το «προκαταβολικό» ενδιαφέρον στις αυξήσεις επιτοκίων είναι επιτυχές στην αντιμετώπιση του πληθωρισμού, ακόμη και εν όψει μεγάλων και επίμονων πληθωριστικών κραδασμών. Ωστόσο, «η αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής μπορεί να εγκυμονεί κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, ειδικά σε περιβάλλον υψηλών επιπέδων ιδιωτικού και δημόσιου χρέους ή πιθανής αστάθειας στη ρευστότητα της αγοράς…».
Και όπως εξηγούν οι μελετητές της BIS «Με ελάχιστες εξαιρέσεις, οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες ξεκίνησαν την τρέχουσα φάση σύσφιξης με μία συμβατική αύξηση 25 μονάδων βάσης στο επιτόκιο πολιτικής τους. Αλλά όταν ο πληθωρισμός αποδείχθηκε πιο επίμονος και ευρείας βάσης από το αναμενόμενο, αύξησαν σταδιακά το μέγεθος των αυξήσεων τους. Η επόμενη αύξηση των επιτοκίων γρήγορα ανέβηκε στις 50 μονάδες βάσης και στη συνέχεια στις 75 μονάδες βάσης…».
Από ιστορική άποψη, δύο χαρακτηριστικά αυτής της διαδικασίας σύσφιξης ξεχωρίζουν.
Πρώτον, ότι είναι «το πιο συγχρονισμένο επεισόδιο σύσφιξης των τελευταίων 50 ετών». Μέχρι τον Αύγουστο του 2022, πάνω από το 95% του δείγματος των κεντρικών τραπεζών που εξετάζει η μελέτη είχαν αρχίσει να αυξάνουν τα επιτόκια, ενώ «ταυτόχρονα πολλές άρχισαν επίσης να συρρικνώνουν τους ισολογισμούς τους».
Συγκριτικά, το ποσοστό των κεντρικών τραπεζών με αύξηση επιτοκίων σπάνια ήταν πάνω από 50% και «έφθασαν στο 90% μόνο κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας έκρηξης του πληθωρισμού της δεκαετίας του 1970».
Δεύτερον, οι κεντρικές τράπεζες γενικά αυξάνουν τα επιτόκια πολιτικής με περίπου διπλάσιο ρυθμό από τον ιστορικό τους.
Στην πραγματικότητα, για πολλές χώρες η τρέχουσα σωρευτική αύξηση των επιτοκίων υπερβαίνει σημαντικά αυτό κατά τα πρώτα στάδια όλων των προηγούμενων επεισοδίων σύσφιξης.
Τούτου λεχθέντος, επισημαίνεται βέβαια ότι ενώ τα ονομαστικά επιτόκια αυξάνονται ταχύτερα από το συνηθισμένο, τα εκ των υστέρων πραγματικά επιτόκια αυξάνονται σημαντικά πιο αργά.
Για να καταλήξει η μελέτη στην προειδοποίηση ότι η «βιασύνη» αυτή των κεντρικών τραπεζών αυξάνει τους κινδύνους χρηματοπιστωτικής σταθερότητας κυρίως και πρώτα απ’ όλους στα συστήματα που ήδη εντοπίζεται υπερβολικό χρέος…
